Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός «καλού ανθρώπου»; Είναι ήσυχος, με «τον καλό λόγο στο στόμα», ευσυνείδητος εργαζόμενος, δίκαιος, ανοιχτόκαρδος, φιλόξενος, προσηνής; Ο καθένας μπορεί να συνεισφέρει προσθέτοντας, ιεραρχώντας ή αφαιρώντας επίθετα από μια λίστα ρευστή και αρκετά υποκειμενική. Εξαρτάται από το πρότυπο «καλού ανθρώπου» που έχουμε στον νου και στο οποίο αναφερόμαστε, αν συμπίπτουμε σε μερικά γενικά χαρακτηριστικά, αν μιλάμε για ένα πρόσωπο εν ζωή ή όχι. Συνήθως ο απελθών ενδύεται αίγλη, έστω και πρόσκαιρη, εξιδανικεύεται και καταχωρίζεται στους «καλούς» με μια δόση αμηχανίας όταν δεν έχουμε κάτι πιο συγκεκριμένο να πούμε ή να θυμηθούμε. Ο «καλός άνθρωπος» είναι ένα πρώτης τάξεως κατευόδιο που συγκινεί, αφήνοντας μια αύρα ευρείας αποδοχής.
Πρόσφατα, έφυγε από τη ζωή ένας τέτοιος άνθρωπος. Ακατάτακτος. Συνταξιούχος δημόσιος υπάλληλος, ήπιος χαρακτήρας, τουλάχιστον στα μάτια των τρίτων, με ένα προσόν που τον ξεχώριζε: ήταν εξαιρετικός μάγειρας. Εστηνε κυριακάτικα τραπέζια, πολύβουα ή πιο σιωπηλά, είχε τις σπεσιαλιτέ και τα μυστικά του. Σχεδόν κάθε Κυριακή, ακόμη και ύστερα από οδυνηρά πένθη, καλούσε οικείους, συγγενείς και στενούς φίλους για φαγητό. Συμμετείχα τα τελευταία χρόνια σε αυτές τις κυριακάτικες τελετουργίες ως νέο μέλος της συντροφιάς. Ενιωθα στην ατμόσφαιρα το συνεχές του χρόνου, την αλληλουχία κινήσεων που δηλώνουν πως ό,τι γίνεται έρχεται από το παρελθόν και πορεύεται ανεμπόδιστο στο μέλλον – όσο κρατήσει, όσο κράτησε.
Παρόμοιες ιστορίες υπάρχουν, ασφαλώς, χιλιάδες, αφορούν τον πατέρα, τον θείο, τον ξάδελφο, τον φίλο, τον «ανώνυμο» για χρόνια διπλανό μας στο γραφείο ή –τολμηρό αλλά ακριβές– στο σπίτι. Αποχαιρετώντας τον Κώστα, που γνωρίζαμε περισσότερο, λιγότερο ή ελάχιστα, δεν κλείνει μόνο ο κύκλος ενός ανθρώπου αλλά και μιας συνήθειας ταυτισμένης μαζί του. Αποχαιρετάμε τις γεύσεις που εκείνος πρόσφερε γενναιόδωρα, γιατί οι επιλογές, οι αναλογίες, η έμπνευση στη μαγειρική είναι μια πολύ προσωπική υπόθεση. Αποχαιρετάμε και τα κυριακάτικα μεσημέρια, όπως εκείνος τα οργάνωνε, με τους ρυθμούς, τις μικρές λεπτομέρειες, τα δεδομένα και τις ανατροπές, που συνέθεταν το δικό του σύμπαν, του μάγειρα και οικοδεσπότη.
Ηταν ένας καλός άνθρωπος. Οχι μόνο γιατί δεν υπέσκαψε ή κακολόγησε κανέναν συνάδελφό του στην υπηρεσία ούτε γιατί απορροφούσε τις εντάσεις, ήθελε να δίνει χώρο στη χαρά, ξεπερνώντας έτσι (ίσως και αγνοώντας) τις δυσκολίες. Ηταν ένας άνθρωπος σαν όλους όσοι δεν θέλουν οπωσδήποτε να ξεχωρίζουν γι’ αυτά που είπαν ή έκαναν. Δεν είχε να διηγηθεί σπουδαίες σκέψεις ή ανδραγαθήματα ή συναντήσεις με επυνύμους, που αποστομώνουν την παρέα, δεν επεδίωκε να αρθεί πάνω από τον μέσο όρο. Αγαπούσε τα φυτά (σπούδασε γεωπόνος) και τις γεύσεις. Ισως γι’ αυτό αφομοιωνόταν εύκολα, δεν «εξείχε», δεν ήθελε να εξέχει.
Διήγε βίον ήσυχον, όπως θα περιέγραφαν οι συγγραφείς, θα αποτελούσε θέμα για ταινία μόνο στα χέρια ενός έμπειρου και ευαίσθητου σκηνοθέτη που ειδικεύεται στην παρατήρηση των μικρών και, στη βιαστική ανάγνωση, ασήμαντων γεγονότων. Στην Ελλάδα της κρίσης, ανήκε στην κατηγορία των εκατοντάδων χιλιάδων μικρομεσαίων που πλήρωσαν αγογγύστως το τίμημα της χρεοκοπίας σε φορολογήσεις και χαράτσια. Αντιλαμβανόταν τη δύσκολη συνθήκη, αναγνώριζε τα λάθη, απέφευγε να «αγανακτεί». Αφησε πίσω του έναν θαυμάσιο κήπο και μια χρηστικά ακατάστατη κουζίνα. Αυτή ήταν η κληρονομιά του. Πολλή, λίγη, ποιος ξέρει! Ανήκε στο μεγάλο, βουβό πλήθος των «καλών ανθρώπων» που στήριξαν αυτήν τη χώρα – και όταν φεύγουν, είναι ένας λιγότερος. Πολύ, λίγο, ποιος ξέρει.