Μίλτος Φραγκόπουλος
«Να υπομένεις και να αντέχεις».
Perfer et Obdura.
εκδ. Βιβλιοπωλείον
της Εστίας σελ. 105
«Ferozepore 19/3/22
Genie μου,
Με χαρά μου σου λέγω ότι αυτή την εβδομάδα έλαβα δύο γράμματά σου ένα εκ των οποίων ήτο σχετικώς φρεσκότατο μόλις 16 ημέρες έκαμε να φθάση. Βλέπω Genie μου τες ανησυχίες σου για τα στρατιωτικά και επαναλαμβάνω και πάλιν ότι κατά την ιδέα μου η καλλιτέρα λύσις της δυσκολίας αυτής θα είναι να βάλωμε εις πράξιν το σχέδιό μου εν περιπτώσει βέβαια και η κατάστασις αυτού εξακολουθεί να είναι η ιδία έως τον Μάιο, περιμένω ανυπομόνως να δω αν εγκρίνης το σχέδιό μου». […]
Η Genie (Ευγενία) ήταν η πρωτότοκη κόρη του Ζαννή Γαλάτη και της Κατερνιώς Πετροκοκκίνου, γόνων δύο αρχοντικών χιώτικων οικογενειών που είχαν εγκατασταθεί στη Σμύρνη.
Της γράφει ο μέλλων σύζυγός της, ο Μίλτος Τσιτσεκλής, επίσης γόνος αστικής οικογένειας από τη Χίο, που τη δεκαετία του 1870 μετακομίζει στη Σμύρνη. Ομως από το 1902, με την ενηλικίωσή του, και παρά τη φιλοδοξία του να γίνει μουσικός, ο πατέρας του, ο Λεωνίδας Τσιτσεκλής, τον προορίζει για δυναμικό στέλεχος της μεγάλης χιώτικης εμπορικής εταιρείας των αδελφών Ράλλη, η οποία εδρεύει στο Λονδίνο από το 1818.
Μετά τους πρώτους Βαλκανικούς Πολέμους, όπου ο Μίλτος κατατάσσεται εθελοντής, συνεχίζει τη σταδιοδρομία του στην εταιρεία των Ράλλη στην Ινδία: το 1916 τοποθετείται στη Λαχώρη (όπου, μόλις τακτοποιηθεί, θα αγοράσει κι ένα βιολί) και λίγο αργότερα του ανατίθεται η διεύθυνση του γραφείου στο Φερόζεπορ, όπου και τον συναντάμε το 1922 να γράφει στην αγαπημένη του Ευγενία Γαλάτη. Εχουν μπροστά τους, στις 18 Ιουνίου του ’22, τον γάμο τους, στην Τεργέστη.
Ο Μίλτος Φραγκόπουλος (γ. 1951) βρήκε τις επιστολές που ταξιδεύουν ανάμεσα στα μέλη των δυο χιώτικων οικογενειών διπλωμένες σ’ ένα πορτοκαλί ντοσιέ δεμένο με κορδέλα μέσα στο συρτάρι ενός παλιού ζακυνθινού σκρίνιου στο σπίτι όπου μεγάλωσε. Η Genie, η μέλλουσα νύφη του Μαΐου του 1922, ήταν η γιαγιά του.
Ευτυχώς για όλους εμάς, ο Μίλτος Φραγκόπουλος δεν κράτησε για τον ίδιο και την οικογένειά του αυτόν τον μικρό θησαυρό. Η αλληλογραφία των προγόνων του θα ήταν από μόνη της ένα συναρπαστικό τεκμήριο για τη ζωή των Ελλήνων αστών της εποχής, πόσο μάλλον που χρονολογικά συμπίπτει με τη μεγάλη τραγωδία του Ελληνισμού, τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ο επικείμενος γάμος, παραμονές του Σεπτεμβρίου του 1922, κι ενώ τα σύννεφα έχουν πυκνώσει στο μέτωπο, συσκοτίζει προσωρινά το κλίμα αβεβαιότητας (η Genie μεταφέρει τις ανησυχίες της «για τα στρατιωτικά» από το «πρώτο» γράμμα), αλλά γρήγορα η καταιγίδα ξεσπάει. Και οι δύο οικογένειες σκορπίζουν, ενώ εμείς γινόμαστε μάρτυρες της Ιστορίας σε πρώτο πρόσωπο.
Ο κορμός του βιβλίου είναι φυσικά οι επιστολές, αυτούσιες, με ελάχιστες παρεμβάσεις. Συνειδητά ο Φραγκόπουλος αφήνει να ακουστεί η αυθεντική φωνή των πρωταγωνιστών. Οι εξαιρετικά χρήσιμες σημειώσεις του όχι μόνο δεν σκεπάζουν αυτήν τη φωνή, αλλά την αφήνουν να φτάσει μέχρι τα δικά μας αυτιά ακόμη πιο καθαρή.