Το 2004 είχε γίνει μια επανάσταση: για πρώτη φορά επιτεύχθηκε η επικοινωνία ανθρώπινου εγκεφάλου με μηχάνημα. Ενας γνωστός αθλητής, ο Matthew Nagle, μένοντας παράλυτος από τον λαιμό και κάτω εξαιτίας μιας μαχαιριάς που δέχθηκε, συμφώνησε εθελοντικά να πειραματιστεί με την τεχνολογία BrainGate. Στον εγκέφαλο του Nagle εμφυτεύθηκε ένα τσιπάκι, το οποίο πέτυχε να απομονώσει, από τα τρισεκατομμύρια ηλεκτρικά εγκεφαλικά σήματα, εκείνα τα σήματα του εγκεφάλου που έδιναν εντολές. Ετσι ο Nagle μπόρεσε, μετακινώντας διά της σκέψης του το βελάκι στην οθόνη ενός υπολογιστή, να κινεί ένα ρομποτικό χέρι, να στέλνει email, να παίζει βιντεοπαιχνίδια, να αλλάζει κανάλια στην τηλεόραση ή να κάνει αρκετές από αυτές τις ενέργειες ταυτόχρονα.
Αυτό που ανακοινώθηκε, ωστόσο, την Πέμπτη, ήταν ένα άλμα ακόμη μεγαλύτερο και με τεράστιες προοπτικές. Η είδηση, που ακούστηκε σαν το μέλλον που χτυπά την πόρτα μας, ήταν ότι μια επιστημονική ομάδα της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ μαζί με επιστήμονες στην Ισπανία, στη Γαλλία και στην Ινδία, πέτυχαν τη μετάδοση της σκέψης ενός ανθρώπου σε άλλον που βρισκόταν 8.000 χιλιόμετρα μακριά, χωρίς οι δύο να μιλήσουν ή να γράψουν. Η σκέψη μεταδόθηκε από τον εγκέφαλο του ενός στον εγκέφαλο του άλλου μέσω Διαδικτύου, χωρίς μεσολάβηση ομιλίας ή γραφής. Ηταν η πρώτη φορά που έγινε κατορθωτή επικοινωνία εγκεφάλων παρακάμπτοντας την παραδοσιακή επικοινωνία διά της γλώσσας, προφορικά ή γραπτά. Μια επανάσταση που προαναγγέλλεται…
Είναι γεγονός ότι πολλοί έγκυροι επιστήμονες και διανοητές προβλέπουν ότι σε 10-15 χρόνια ο «νόμος του Moore», η εκθετική ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας, θα έχει δημιουργήσει ένα ολωσδιόλου νέο τοπίο.
Από τα πιο απλά και κοντινά: Ο τρισδιάστατος εκτυπωτής έχει μπει σε εμπορική χρήση και είναι θέμα χρόνου πότε θα μπορούμε να παράγουμε σε αυτόν κάποιο εξάρτημα που έχει χαλάσει. Το αυτοκίνητο χωρίς οδηγό, της Google, ξεκίνησε ως πείραμα το 2002, κυκλοφορεί πειραματικά από το 2010 και σήμερα πια είναι έτοιμο για εμπορική χρήση – σε Νεμπράσκα και Καλιφόρνια έχουν ολοκληρωθεί οι νομοθετικές ρυθμίσεις για την αδειοδότησή του, αναμένεται η κυκλοφορία του.
Στα επερχόμενα: Μέσα σε τριάντα χρόνια, προβλέπει ο Νίκολας Νεγκροπόντε, ιδρυτής του Media Lab του ΜΙΤ και της One Laptop per Child, θα μαθαίνουμε ξένες γλώσσες ή Σαίξπηρ καταπίνοντας ένα χαπάκι, τα κρίσιμα συστατικά του οποίου μέσω της κυκλοφορίας του αίματος θα φθάνουν και θα εναποτίθενται στα σωστά σημεία του εγκεφάλου.
Και στα καθολικώς αποδεκτά: Η ψηφιοποίηση, η ανάπτυξη της διασυνδεσιμότητας, της τεχνητής ευφυΐας και της ρομποτικής ανατρέπουν άρδην πολλά δεδομένα σε οικονομία, κοινωνία, πολιτική (και, με τα «drones» και άλλα, στον πόλεμο…). Ενα παράδειγμα: Σύμφωνα με έρευνες (Autor, Dorn, Hanson, The China Syndrome) μόνο το 25% της μείωσης της απασχόλησης στη βιομηχανία των ΗΠΑ οφείλεται στις χαμηλές αμοιβές της εργασίας στην Κίνα. Από το 1996 μέχρι σήμερα, το βιομηχανικό προϊόν της Λ.Δ. της Κίνας έχει αυξηθεί 70%, ενώ η βιομηχανική απασχόληση έχει μειωθεί κατά 30 εκατομμύρια εργάτες. Δηλαδή, δεν αντικαθίστανται τόσο οι βιομηχανικοί εργάτες των ΗΠΑ από τους Κινέζους βιομηχανικούς εργάτες, όσο και οι μεν και οι δε λόγω της αυτοματοποίησης – ρομποτοποίησης της βιομηχανικής παραγωγής. Η αυτοματοποίηση, η εισβολή της ρομποτικής στην παραγωγή, καθώς και σε πολλούς κλάδους των υπηρεσιών, τείνει να στείλει στο περιθώριο το συγκριτικό πλεονέκτημα του «φθηνού εργατικού κόστους» και δημιουργεί νέες ευκαιρίες, που θα ήταν αδιανόητες μέχρι πρότινος.
Οι ανατροπές που εξελίσσονται και οι ακόμη μεγαλύτερες που κυοφορούνται σημαίνουν πολλά και προοιωνίζονται ακόμη περισσότερα όσον αφορά το «διά ταύτα». Μεταξύ άλλων, ότι το θέμα της ανάπτυξης τίθεται με νέους θεμελιώδεις όρους:
Πρώτον, όχι η φθηνή αλλά, αντιθέτως, η ακριβή εργασία (η εργασία της μόρφωσης, της γνώσης, της ευρηματικότητας, της καινοτομίας, της ευθύνης και του ρίσκου, της αναζήτησης νέων απαντήσεων, νέων διαδικασιών, αλλά και νέων συνδυασμών των ήδη γνωστών δεδομένων), αυτή θα είναι το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα όχι μόνο χωρών αλλά και ολόκληρων περιφερειών στον νέο κόσμο που αναδύεται.
Δεύτερον, σε αυτόν τον κόσμο των μεγάλων δυνατοτήτων και των επαναστατικών τεχνολογικών και επιστημονικών ανατροπών, η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη για να ευδοκιμήσει χρειάζεται το φιλικό έδαφος που δεν είναι άλλο από τις δημοκρατικές δομές με εύρος και βάθος, τους σύγχρονους και ισχυρούς θεσμούς, με άλλα λόγια εκείνο το κράτος δικαίου που θα είναι και δίκαιο κράτος – και, γι’ αυτό, θα είναι, επίσης, σταθερό.
Οχι όπως εμείς. Που, ενώ ο άνθρωπος πετυχαίνει κάτι θαυμαστό, την επικοινωνία χωρίς τη διαμεσολάβηση της γλώσσας, με πείσμα προσφεύγουμε σε χειμάρρους λέξεων για να αποφύγουμε να συνεννοηθούμε…