Κάτι λιγότερο από τέσσερις μήνες πριν απότην εφαρμογή ενός νόμου που αλλάζει άρδην το ασφαλιστικό σύστημα, ανατρέποντας όλα όσα γνωρίζουμε για τις συντάξεις, αφού καθιερώνει την καταβολή αναλογικής σύνταξης παράλληλα με τη βασική, και οι υπηρεσίες των ταμείων έχουν σηκώσει τα χέρια, αδυνατώντας να τον εφαρμόσουν.
Η πανσπερμία διατάξεων, τα ειδικά καθεστώτα που στην περίπτωση του εγχώριου ασφαλιστικού συστήματος τείνουν να αποτελούν τον κανόνα και όχι τις εξαιρέσεις και κυρίως οι τεράστιες διαφορές που παρατηρούνται από Ταμείο σε Ταμείο καθιστούν σχεδόν αδύνατη την εφαρμογή του νόμου 3863 του 2010. Πρόκειται για τον νόμο που έχει μείνει γνωστός ως «Νόμος Λοβέρδου – Κουτρουμάνη», που ψηφίστηκε σχεδόν παράλληλα με το πρώτο Μνημόνιο και φέρει την υπογραφή της τρόικας των δανειστών. Στα 5 πρώτα άρθρα του, αλλάζει όλα όσα ισχύουν για τον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, εφαρμόζεται σε όσους ασφαλίστηκαν από 1ης Ιανουαρίου 2011 και μετά, καθώς και σε όσους έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2010 και οι οποίοι θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα από το 2015 και μετά. Γι’ αυτούς, η τελική συνταξιοδοτική παροχή θα αποτελείται από τη βασική και την αναλογική σύνταξη. Η «Κ» παρουσιάζει την καταγραφή των βασικών προβλημάτων στην υλοποίηση μιας μεταρρύθμισης που η κυβέρνηση και η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας έχουν «επενδύσει» πολλά.
Τα προβλήματα
Ενα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στα ασφαλιστικά ταμεία στην προσπάθειά τους να εφαρμόσουν τον νέο νόμο είναι πως καθορίζεται με ενιαίους όρους, σε όλους τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, το θεμελιωμένο δικαίωμα σε σύνταξη αναπηρίας, προκειμένου στη συνέχεια να υπολογιστεί η σύνταξη. Και αυτό γιατί θεμελιωμένο δικαίωμα αναπηρίας θεωρείται ότι συντρέχει όταν ο ασφαλισμένος που έχει συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης κριθεί ανάπηρος με συντάξιμο ποσοστό αναπηρίας. Το πρόβλημα υφίσταται στις περιπτώσεις που διακόπτεται η χορήγηση της σύνταξης αναπηρίας (ελλείψει συντάξιμου ποσοστού) και επαναχορηγείται μετά την 1η Ιανουαρίου 2015 εφόσον εγκριθεί από το ΚΕΠΑ η αναπηρία με συντάξιμο ποσοστό.
Μεγάλο πρόβλημα υφίσταται για τους ασφαλισμένους που θεμελιώνουν προϋποθέσεις σύνταξης γήρατος από 1/1/2013 έως 31/12/2014. Σύμφωνα με τον νόμο, για τη συγκεκριμένη ομάδα ασφαλισμένων, για κάθε πλήρες έτος ασφάλισης κατά τη διετία αυτή, καθορίζεται ετήσιο ποσοστό υπολογισμού της σύνταξης που δεν μπορεί να υπερβαίνει το 2% επί των συντάξιμων αποδοχών ή των ασφαλιστικών κατηγοριών. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, το ΙΚΑ και το ΕΤΑΑ δεν έχουν εφαρμόσει τη διάταξη αυτή, με αποτέλεσμα να έχει εκδοθεί σωρεία συνταξιοδοτικών αποφάσεων με βάση την προηγούμενη νομοθεσία. Συνεπώς, είτε πρέπει να απαλειφθεί η διάταξη είτε να τροποποιηθούν όλες οι συνταξιοδοτικές αποφάσεις. Στον αντίποδα, ο ΟΑΕΕ έχει εφαρμόσει τη διάταξη, κάτι που δυσχεραίνει την κατάσταση.
Το όριο ηλικίας λήψης της βασικής σύνταξης λόγω γήρατος έχει οριστεί στο 65ο έτος. Ομως, με τον νόμο 4093 του 2012, το όριο για πλήρη συνταξιοδότηση έχει αυξηθεί κατά 2 χρόνια, στα 67. Επομένως, θα πρέπει να τροποποιηθεί η διάταξη του άρθρου 2 και να ορίσει ότι «το ποσό της βασικής σύνταξης μειώνεται για τους συνταξιούχους λόγω γήρατος κατά 1/35 για κάθε χρόνο που υπολείπεται των 35 ετών διαμονής στη Ελλάδα μεταξύ του 15ου ή 17ου και του 67ου (από 65ου) έτους της ηλικίας».
Τέλος, δεν υπάρχει ενιαίο ποσοστό αναπηρίας βάσει του οποίου θα υπολογίζεται μειωμένη και η βασική σύνταξη κι αυτό είναι από μόνο του μεγάλο ζήτημα.
Αγνωστο το ύψος της βασικής σύνταξης
Στις υπηρεσίες των ασφαλιστικών ταμείων επικρατεί έντονη ανησυχία, αφού μένουν μόλις τρεις μήνες και κάτι για να τεθεί σε εφαρμογή ο νόμος και ακόμη δεν γνωρίζουν αφενός τι ισχύει για τη βασική σύνταξη, αφετέρου μια σειρά από σημαντικά θέματα, όπως τι θα γίνει με το ΕΚΑΣ, πότε θεωρείται θεμελιωμένο δικαίωμα στην περίπτωση αναπηρίας, τι θα γίνει με το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης που άλλαξε μεταγενέστερα, από το 65ο στο 67ο, ποιος είναι αρμόδιος φορέας χορήγησης της βασικής σύνταξης στην περίπτωση διπλής ασφάλισης κ.ά. Ούτε καν το ύψος της βασικής σύνταξης δεν έχει καθοριστεί. Στους περισσότερους ασφαλισμένους, αλλά και σε πολλούς κυβερνητικούς παράγοντες, έχει δημιουργηθεί η εντύπωση ότι η βασική σύνταξη θα είναι 360 ευρώ. Ο νόμος, όμως, προβλέπει την καθιέρωση βασικής σύνταξης, «η οποία για το 2010 ορίστηκε σε 360 ευρώ για 12 μήνες». Το πραγματικό ποσό για το 2015 θα καθοριστεί με υπουργική απόφαση και πιθανότατα θα είναι κάτω των 360 ευρώ, αφού οι συντάξεις από το 2010 έχουν μειωθεί σημαντικά.
Στο πλαίσιο δε των νέων σχεδιαζόμενων αλλαγών εξετάζεται ακόμη και να τεθεί ο νόμος σε πλήρη εφαρμογή πιο νωρίς, κάτι που θα φέρει μεγαλύτερη ανταποδοτικότητα στις παροχές, μειώνοντας σημαντικά τις συντάξεις. Η ΤτΕ εκτιμούσε στην προηγούμενη έκθεσή της για τη νομισματική πολιτική ότι το ποσοστό αναπλήρωσης θα περιοριστεί κατά μέσο όρο σε 48,5% την περίοδο 2020-2060, έναντι 95,7% πριν από την ασφαλιστική μεταρρύθμιση. Οι δανειστές πιέζουν η μείωση αυτή να γίνει πιο γρήγορα, εντός της επόμενης 10ετίας.