Ετοιμες για τη χορήγηση νέων δανείων στην ελληνόκτητο ποντοπόρο ναυτιλία δηλώνουν οι μεγάλες ελληνικές τράπεζες, καθώς βγαίνουν από την κρίση των προηγούμενων ετών. Με τις επιδόσεις των ναυτιλιακών τους χαρτοφυλακίων να είναι σαφώς καλύτερες των ευρωπαϊκών και ειδικά των γερμανικών ομολόγων τους, τα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δείχνουν να έχουν διαχειριστεί πολύ καλύτερα τα όποια προβληματικά δάνεια και να έχουν από τα χαμηλότερα ποσοστά επισφαλειών στη ναυτιλία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Το άνοιγμα στη ναυτιλία έρχεται σε μια περίοδο που η συμβολή της ποντοπόρου στην ανάκαμψη της οικονομίας και ειδικά στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι καίριας σημασίας και συμπίπτει με ένα από τα μεγαλύτερα επενδυτικά ανοίγματα του ελληνικού εφοπλισμού. Δεκάδες δισ. δολάρια έχουν επενδυθεί την τελευταία διετία για αγορές και ναυπηγήσεις ποντοπόρων, καθώς οι τιμές των πλοίων εκτιμάται ότι έχουν διαμορφωθεί σε ελκυστικά επίπεδα. Η παρουσία ξένων κεφαλαίων που στηρίζουν την επενδυτική αυτή δραστηριότητα και η μεγάλη συμμετοχή, με ίδια κεφάλαια, των ίδιων των εφοπλιστών, την ώρα που οι περισσότερες ξένες τράπεζες εμφανίζονται απρόθυμες να αυξήσουν τις χορηγήσεις τους προς την ποντοπόρο, δημιουργούν ευκαιρίες για τις ελληνικές τράπεζες. Μπορούν όμως να αναπτυχθούν περαιτέρω και σε ποιο βαθμό;
Ο συνολικός δανεισμός των ελληνόκτητων ναυτιλιακών επιχειρήσεων, τόσο από ελληνικές όσο και από ξένες τράπεζες, διαμορφώθηκε στα 61,498 δισ. δολάρια, με τα 10,49 δισ. δολ. από αυτά να έχουν χορηγηθεί από ελληνικές τράπεζες. Αυτό προκύπτει από την επεξεργασία των στοιχείων στην οποία προχώρησε η Petrofin Bank Research, η οποία ειδικεύεται στις ναυτιλιακές χρηματοδοτήσεις.
Επιστροφές
Ο διευθυντής Ναυτιλιακών Εργασιών της Alpha Bank, Χρήστος Κοκκίνης, μιλώντας στην «Κ» σημειώνει πως η τράπεζα επιδιώκει, αργά αλλά σταθερά, να προχωρήσει σε καινούργιες δουλειές στην ποντοπόρο, προσθέτοντας πως κρίνεται σωστή κίνηση, με δεδομένο ότι οι τιμές των πλοίων βρίσκονται σε ιστορικά ελκυστικά επίπεδα.
Αισιόδοξη εμφανίζεται και η διευθύντρια Ναυτιλιακών Χρηματοδοτήσεων της Eurobank, Χριστίνα Μαργέλου. «Η Eurobank είναι έτοιμη να χρηματοδοτήσει τη ναυτιλία, στην οποία και δίνει προτεραιότητα», τονίζει προσθέτοντας πως το μοτό της τράπεζάς της είναι «Shipping in the forefront». Η Eurobank έχει προχωρήσει σε εκτενή ανανέωση και αναβάθμιση του στελεχικού δυναμικού της σχετικής διεύθυνσης, ενώ κύκλοι της αγοράς υπογραμμίζουν τη συμμετοχή πλέον στο μετοχικό της κεφάλαιο του Αμερικανού μεγαλοεπενδυτή Wilbur Ross, ο οποίος έχει τοποθετηθεί μεταξύ άλλων δυναμικά και στην ποντοπόρο.
Σε ανάλογο μήκος κύματος κινούνται και οι σχεδιασμοί της Εθνικής Τράπεζας, με τον διευθύνοντα σύμβουλό της, Αλέξανδρο Τουρκολιά, να δηλώνει σε πρόσφατο άρθρο του στην «Κ» πως «η Εθνική, διαχρονικός υποστηρικτής της ναυτιλίας και με ιδιαίτερα μακροχρόνιες σχέσεις με τη βιομηχανία της ναυτιλίας, απόλυτα θωρακισμένη κεφαλαιακά και με εξασφαλισμένη ρευστότητα, προχωρεί στη στήριξη της πραγματικής οικονομίας, περιλαμβανομένης και της ναυτιλίας, χρηματοδοτώντας επιχειρηματικά σχήματα και δράσεις με καινοτόμες αρχές, εξωστρεφή προσανατολισμό, προοπτική και όραμα».
Τη θέση αυτή επανέλαβε προ ημερών σε δηλώσεις της στον ξένο ναυτιλιακό Τύπο και η επικεφαλής του ναυτιλιακού χαρτοφυλακίου της Εθνικής, Μαρία Μωραΐτου, σημειώνοντας πως «οι τράπεζες είναι έτοιμες να χορηγήσουν νέα δάνεια στη ναυτιλία» και αποκαλύπτοντας πως ο όμιλός της έχει προϋπολογίσει το 2014 για τον σκοπό αυτό ποσό της τάξης των 700 εκατομμυρίων ευρώ, σημαντικό μέρος του οποίου έχει ήδη εκταμιευθεί.
Αντίστοιχα, η Τράπεζα Πειραιώς, μακράν ο μεγαλύτερος δανειστής πλέον της ελληνόκτητης ποντοπόρου, μετά και την απορρόφηση κατά τα τελευταία χρόνια μεγάλου αριθμού άλλων τραπεζών με έκθεση στη ναυτιλία, έχει προβεί σε ενεργητική διαχείριση του χαρτοφυλακίου της εμφανίζοντας μια ολοένα και ποιοτικότερη εικόνα.
Ανεμος αισιοδοξίας και στην ακτοπλοΐα
Ποσοστό της τάξης του 15% του στόλου πλοίων που έχουν χρηματοδοτήσει οι ελληνικές τράπεζες είναι επιβατηγά, ανήκουν δηλαδή στις ακτοπλοϊκές επιχειρήσεις. Από το σύνολο των 983 πλοίων που -σύμφωνα με στοιχεία τα οποία συγκέντρωσε η BlackRock στο πλαίσιο των διαγνωστικών ελέγχων που πραγματοποίησε για λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδος- έχουν χρηματοδοτηθεί από τις τέσσερις συστημικές, τα 155 είναι επιβατηγά. Ο δε συνολικός δανεισμός των πέντε μεγάλων ακτοπλοϊκών επιχειρήσεων, δηλαδή των ANEK, Minoan, Attica Group, NEL και την Hellenic Seaways, τόσο από ελληνικές όσο και από ξένες τράπεζες, υποχώρησε στα τέλη του 2013 για πρώτη φορά ύστερα από χρόνια κάτω από το ένα δισεκατομμύριο δολάρια. Αυτό αποδίδεται τόσο στην αποπληρωμή των δανείων και τις πωλήσεις πλοίων που συνεχίζονται και φέτος όσο όμως και στην αναδιάρθρωση δανείων αλλά και τη δικαστική ρύθμιση των υποχρεώσεων της NEL. Οι πρόσφατες ενδείξεις ότι ο κλάδος σταθεροποιήθηκε και η επιβατική κίνηση ανακάμπτει υποδηλώνουν βελτίωση της απόδοσης και αυτού του χαρτοφυλακίου. Οπως άλλωστε και η είσοδος τώρα ξένων επενδυτών στον κλάδο και ειδικότερα της Fortress στην Attica, η οποία συμφώνησε να τοποθετήσει ποσό της τάξης των 75 εκατομμυρίων ευρώ στη μεγαλύτερη ελληνική ακτοπλοϊκή. Με βάση τα περυσινά, και τελευταία, στοιχεία της BlackRock, η Alpha Βank έχει χρηματοδοτήσει 37 επιβατηγά, η Εθνική 62, η Πειραιώς 51 και η Eurobank μόλις 5.
Το πιο δυναμικό κομμάτι της ελληνικής οικονομίας
Κορυφαίοι παράγοντες της ναυτιλιακής αγοράς επισημαίνουν πως εργαλεία όπως η τιτλοποίηση των χαρτοφυλακίων των ελληνικών τραπεζών και τα κοινοπρακτικά χρηματοδοτικά σχήματα μπορεί να βελτιώσουν τη δυνατότητα των ελληνικών ομίλων να ανοιχτούν και πάλι στην ποντοπόρο. Την ίδια ώρα, ξένες τράπεζες με παρουσία στην Ελλάδα, όπως η ABN Amro και η Citi, επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που παρουσιάζει ο κλάδος, με την πρώτη να δηλώνει έτοιμη για νέες δουλείες και τη δεύτερη να υπογραμμίζει πως προσβλέπει σε περαιτέρω επέκταση του χαρτοφυλακίου της.
Η ABN AMRO εγκαταστάθηκε εκ νέου στην Ελλάδα το 2010, με σκοπό τη χρηματοδότηση της ναυτιλίας και την παροχή επενδυτικών υπηρεσιών. «Η ναυτιλιακή χρηματοδότηση αποτελεί σταθερό πυλώνα διεθνούς ανάπτυξης της τράπεζας και η Ελλάδα είναι η μεγαλύτερη ναυτιλιακή αγορά», εξηγεί ο Γιώργος Αρκάδης, Chief Representative της ABN στην Αθήνα. «Η ναυτιλία, άλλωστε, αποτελεί το πιο δυναμικό και εξωστρεφές κομμάτι της ελληνικής οικονομίας και δείχνει τις τεράστιες δυνατότητες του Ελληνα εργαζόμενου και επιχειρηματία». Ο κ. Αρκάδης τονίζει πως «η ABN AMRO θα επιδιώξει την περαιτέρω διεύρυνση των δραστηριοτήτων της τόσο σε επίπεδο ναυτιλιακής χρηματοδότησης όσο και σε άλλους τομείς της οικονομίας, πάντα σε συνάρτηση με τις γενικότερες εξελίξεις». Η ABN, σύμφωνα με τα συγκεντρωτικά δεδομένα της Petrofin Bank Research, στα τέλη του 2013, διέθετε χαρτοφυλάκιο δανείων στην ελληνόκτητο ποντοπόρο της τάξης του 1,7 δισ. δολ., σημαντικά αυξημένο από την προηγούμενη περίοδο.
Παρούσα στο μέλλον των ναυτιλιακών χρηματοδοτήσεων δηλώνει και η Citibank, παρά την πρόσφατη πώληση του δικτύου λιανικής της, διά του Head of Greek Shipping, Citi Ελλάδος, Δημήτρη Βασιλάκου. Η τράπεζα «προσβλέπει σε περαιτέρω επέκταση του χαρτοφυλακίου της στη ναυτιλία», σημειώνει χαρακτηρίζοντας τη ναυτιλία «core business». Η Citi, σύμφωνα με τα στοιχεία της Petrofin, ελέγχει χαρτοφυλάκιο ναυτιλιακών δανείων σε ελληνικών συμφερόντων επιχειρήσεις ύψους 1,4 δισ. δολ. και έχει ηγηθεί κοινοπρακτικών ύψους 2 δισ. δολ.
Γιατί όμως η ελληνική ναυτιλία ασκεί και πάλι τέτοια έλξη στις τράπεζες; «Πιστεύω πως οι ελληνικές τράπεζες έχουν γνήσια διάθεση να δανείσουν νυν αλλά και νέους πελάτες, καθώς αναγνωρίζουν την ποντοπόρο ως έναν κλάδο στον οποίο η Ελλάδα έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ένα τμήμα του είναι χρηματοοικονομικά υγιές ενώ παράλληλα λειτουργεί με υψηλές προδιαγραφές επαγγελματισμού και εταιρικής διακυβέρνησης», εξηγεί ο Ted Petropoulos, επικεφαλής της Petrofin Research. «Ο κλάδος χαρακτηρίζεται από έντονη κυκλικότητα, αλλά οι τραπεζίτες γνωρίζουν καλά τους πελάτες τους όπως και τη δυνατότητά τους να αντεπεξέλθουν στις τρικυμίες», αναφέρει.
Προσδοκίες
«Πολλοί πλοιοκτήτες έχουν επενδύσει δεκάδες δισ. δολάρια νέων κεφαλαίων πιστεύοντας στην ανάκαμψη της ποντοπόρου και αναζητούν ισχυρές τραπεζικές σχέσεις σε μια περίοδο που πολλές ξένες τράπεζες περιορίζουν το άνοιγμά τους στη ναυτιλία. Επιπλέον, πολλοί επιχειρηματίες του κλάδου διατηρούν μεγάλες καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες και αρκετοί εξ αυτών συμμετείχαν στις πρόσφατες αυξήσεις κεφαλαίου. Υπό αυτό το πρίσμα αναμένουν αμοιβαιότητα στη συνεργασία με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα». Ο κ. Petropoulos προσθέτει μάλιστα πως ακόμα και με δάνεια σε τεχνικό default, η δυνατότητα να χορηγηθούν πιστώσεις για νέα πλοία σε καλούς πελάτες βελτιώνει το συνολικό ρίσκο των χαρτοφυλακίων, εργαλείο που όμως μέχρι τώρα δεν έχει γίνει διαθέσιμο στις ελληνικές τράπεζες. Εκτιμά πάντως πως τα περιθώρια των ελληνικών τραπεζών να αυξήσουν σημαντικά αυτά τα δανειακά τους χαρτοφυλάκια παραμένει περιορισμένη. Ομως, «η τιτλοποίηση ναυτιλιακών δανείων μπορεί να παράσχει τη δυνατότητα για νέα δάνεια όπως και οι συγχρηματοδοτήσεις μαζί με άλλες ελληνικές τράπεζες».
Το μεγαλύτερο χαρτοφυλάκιο δανείων προς την ελληνόκτητο ναυτιλία εμφανίζει πλέον η Τράπεζα Πειραιώς η οποία καταλαμβάνει την 4η θέση στο σύνολο ελληνικών και ξένων τραπεζών με έκθεση στην ελληνόκτητο και ακολουθούν η Εθνική Τράπεζα, η Alpha Bank, η Eurobank και η Aegean Baltic η οποία ειδικεύεται στα κοινοπρακτικά δάνεια. Η τελευταία, με μετόχους Ελληνες επιχειρηματίες, στελέχη της αλλά και την General Electric Capital, τον χρηματοοικονομικό βραχίονα της ομώνυμης αμερικανικής πολυεθνικής, εμφανίζει έναν από τους υψηλότερους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας διεθνώς. Σημειώνεται πως ο αριθμός των τραπεζών που συμμετέχουν στην ελληνική ναυτιλιακή χρηματοδότηση υποχώρησε κατά την τελευταία χρήση στις 46 από 51. Η μεγαλύτερη σε χαρτοφυλάκιο δανείστρια τράπεζα παραμένει η Royal Bank of Scotland με άνοιγμα μεγαλύτερο των 8 δισ. δολ.