Σήμερα θα μάθουμε εάν η πλειοψηφία των Σκωτσέζων επέλεξε την ανεξαρτησία ή την παραμονή στο «Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βορείου Ιρλανδίας». Αυτό που ήδη είχε φανεί, πάντως, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις πριν από τη χθεσινή ψηφοφορία, είναι ότι οι Σκωτσέζοι είναι διαιρεμένοι. Η επίκληση του πατριωτισμού τους θέτει σε δοκιμασία την ταυτότητα και την ενότητα αυτών των υπερήφανων και προικισμένων ανθρώπων.
Είναι «αληθινοί» Σκωτσέζοι αυτοί που ψήφισαν υπέρ της απόσχισης από το Ηνωμένο Βασίλειο, με όσα απρόβλεπτα αυτό μπορεί να φέρει; Τότε τι θα είναι οι άλλοι; Υποτελείς, φοβισμένοι από τις απειλές του Λονδίνου ότι μια ανεξάρτητη Σκωτία δεν θα μπορεί να χρησιμοποιεί τη βρετανική στερλίνα, θα πρέπει να αναλάβει μέρος του βρετανικού χρέους και θα αναγκαστεί να συνεχίσει να μοιράζεται με τους πρώην συμπατριώτες της τον πετρελαϊκό πλούτο της Βόρειας Θάλασσας; Εάν με τόση ευκολία στην Ελλάδα διχαζόμαστε μεταξύ πατριωτών και προδοτών, τι θα ακολουθήσει στη Σκωτία όταν οι μεν θα κατηγορούν τους δε είτε ότι στέρησαν από το έθνος την ευκαιρία της αυτοδιάθεσης, ενώ οι άλλοι θα τους αποκαλούν ανεύθυνους;
Ενα δημοψήφισμα, από τη φύση του, είναι διχαστικό. Απαιτεί ένα «Ναι» ή ένα «Οχι» χωρίς την επιλογή των αποχρώσεων στις οποίες βρίσκεται η ζωή με όλη την πολυπλοκότητά της. Το ερώτημα «Θέλετε η Σκωτία να είναι ανεξάρτητη;» δεν ασχολείται με το πόσο «εξαρτημένη» είναι η χώρα σήμερα ούτε με το τι θα ακολουθήσει τυχόν απόσχιση. Ο πολίτης καλείται να ζυγίσει τα υπέρ και τα κατά της κάθε επιλογής, σε ένα προσωπικό «δημοψήφισμα», ενώ η απλοϊκότητα του ερωτήματος ισοπεδώνει την πολυπλοκότητα της σκέψης του. Εάν πιστεύει ότι η χώρα του είναι ήδη ανεξάρτητη και ψηφίσει υπέρ της διατήρησης του Ηνωμένου Βασιλείου, αυτό άραγε θα τον καταστήσει εχθρό της ανεξαρτησίας;
Το «Ναι» και το «Οχι» των Σκωτσέζων, όμως, θα επηρεάσουν όχι μόνο τη δική τους χώρα αλλά και την υπόλοιπη Βρετανία και την Ευρώπη. Και στην περίπτωση που η Σκωτία παραμείνει στη Βρετανία, η υπόσχεση (της τελευταίας στιγμής) των βρετανικών κομμάτων για ακόμη μεγαλύτερη αποκέντρωση θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη αυτονομία και των άλλων χωρών του Ηνωμένου Βασιλείου. Η απόσχιση θα οδηγούσε κι άλλες περιοχές να ζητούν αυτοδιάθεση, ενώ η απουσία των πολλών Εργατικών βουλευτών που εκλέγονται στη Σκωτία θα είχε ως αποτέλεσμα η Βουλή των Κοινοτήτων να βρεθεί με δυσανάλογα μεγάλο αριθμό Συντηρητικών και άλλων ευρωσκεπτικιστών βουλευτών. Μια έκρηξη του αγγλικού εθνικισμού ίσως οδηγούσε στην έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Πολλά παίζονται στη ζαριά των Σκωτσέζων. Κάποιες φορές είναι καλύτερα να μη ρωτάει κανείς, επειδή η απάντηση μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες εξελίξεις. Η πίεση για να αποφασίσει κανείς τη δική του ταυτότητα και το μέλλον της χώρας του ελευθερώνει δυναμικές που ίσως είναι θετικές και αρνητικές, ενωτικές ή διχαστικές. Εάν οι Σκωτσέζοι βγουν ενωμένοι απ’ αυτή τη δοκιμασία, θα είναι η ισχυρότερη ένδειξη ότι ο λαός αυτός θα πετύχει, είτε ανεξάρτητος είτε μέρος οποιασδήποτε ένωσης. Αυτό θα το δούμε προσεχώς.