Σταμάτης Πολενάκης
«Η ένδοξη πέτρα».
Ποίηση.
Εκδοση: Μικρή Αρκτος.
Σελ. 89
Διαθέτει μια βαθιά εικονοποιητική ικανότητα ο ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Σταμάτης Πολενάκης, που με τη νέα του συλλογή «Η ένδοξος πέτρα» μάς οδηγεί στο επίκεντρο ενός αχανούς κόσμου. Εχει το χάρισμα ο Σταμάτης Πολενάκης να γράφει ποίηση ευλύγιστη και προσιτή, πυκνή, δαιδαλώδη, ωστόσο και ενίοτε τρυφερή, κρυπτική, με δόσεις ειρωνείας και σαρκασμού, με επιχρίσματα νοσταλγίας και στωικότητας. Μέσα σε αυτό το τοπίο, που θυμίζει άλλοτε τα ήρεμα, στοχαστικά, βρετανικά τοπία του Κόνσταμπλ και άλλοτε τα πολυπληθή, ερεβώδη και σατανικά ευρηματικά ανάγλυφα των παθών κατά τον τρόπο ενός Μπος ή ενός Μπρίγκελ, ο αναγνώστης των ποιημάτων του Σταμάτη Πολενάκη εισέρχεται στον στρόβιλο μιας δίνης.
Η δίνη αυτή είναι ένας μύλος του ιστορικού χρόνου, αλλά και πέραν αυτού, καθώς ο άνθρωπος μεγεθύνεται και θρυμματίζεται έως εξαερώσεως με την ιδιότητα γαλαξιακού υλικού. Ωστόσο η συνείδηση, εκείνη που διαπερνά τον συμβατικό χρόνο και οριοθετείται εκ νέου γύρω από τις βασικές αρχές της ύπαρξης, είναι αυτή που πρωταγωνιστεί σε όλα τα ποιήματα του Σταμάτη Πολενάκη, τα παλαιά και τα νέα.
Δημιουργείται ένα συνεχές, σαν ένα τοπίο νεκρών, στις κοιλάδες και στα οροπέδια του οποίου συναντά κανείς γνωστούς και αγνώστους από διάφορες εθνότητες, κουλτούρες και χρονικές ζώνες. Συνδετικό στοιχείο είναι η θνητότητα και το θάρρος ή η μικρότητα απέναντί της.
Για τον Σταμάτη Πολενάκη, καθώς με τα ρωμαλέα ελληνικά του εξυφαίνει έναν πέπλο, που άλλοτε σαν χιτώνιο και άλλοτε σαν μανδύας σκεπάζει την οικουμένη, όλα αυτά συμβαίνουν αβίαστα. Στην «Ενδοξη πέτρα», το πρώτο μέρος είναι μία περιπλάνηση σε τοπία και συνθήκες της Ιστορίας, ενώ το δεύτερο μέρος είναι μια συνταρακτική αλληγορία και μετασκευή της «Οδύσσειας». Ο περιπλανώμενος Οδυσσέας που καταβυθίζεται, υπερίπταται, συντρίβεται και ανασταίνεται ως ιδέα, γίνεται ένα Leitmotiv, ένα συνεχές, ένα διάκενο και μια ανάγκη. Ο νόστος, η επιστροφή, η μοναξιά, το διαρκώς ασύλληπτο και το αναπόδραστα φευγαλέο.
Ολη αυτή η υπερέκταση της ανθρώπινης ματιάς και της σάρκινης κατανόησης, συμβαίνει, ωστόσο, σε ένα ποιητικό τοπίο που ο Σταμάτης Πολενάκης έχει οργανώσει με σχολαστική επιμέλεια. Υπάρχουν αναγνωρίσιμες όψεις, μυρωδιές και σκιές. Στιγμές στιγμές, ένιωθα να αιωρούμαι ανάμεσα στον Παπαδιαμάντη και τον Ταρκόφσκι. Οι εικόνες κάνουν κρότο ή αλλάζουν σε απόλυτη σιωπή: ένα μεσημέρι με καύσωνα στην Ομόνοια το 1952, μαραμένα λουλούδια στο καλάθι άρρωστης ανθοπώλιδος, η Αννα Φρανκ αν ζούσε σήμερα, μια βραχνή φωνή ακατάληπτη, η αγαπημένη θάλασσα της Ιρλανδίας, ένα σμήνος μαύρων πουλιών, η δυστυχισμένη Καμίγ Κλοντέλ, ο φοβερός χρησμός του θανάτου και της ζωής, μια άνοιξη του 1935, νεανική αναχώρηση για τη Σιβηρία, η σπατάλη του χρόνου, ένας συγγραφέας που ονομαζόταν Φραντς Κάφκα, πράγματα που έμειναν για χρόνια ξεχασμένα μέσα σ’ ένα συρτάρι…
Η «Παραμονή Χριστουγέννων», εκείνον «τον λησμονημένο Δεκέμβριο του 1915», τα σκοτεινά χαρακώματα, ένα τελευταίο τσαλακωμένο πακέτο τσιγάρα, η μαύρη λάσπη της Φλάνδρας, γίνεται, αίφνης, ένα κύκνειο άσμα. Ή μια υπόμνηση.