Ενας πρωθυπουργός που επισκέπτεται μιαν ανασκαφή όχι για να δει τι έχουν ανακαλύψει, αλλά για να συμμετάσχει, με το κύρος του, στις εικασίες περί αυτού που θα βρεθεί κάποτε, αν βρεθεί, δεν είναι κάτι που μας συμβαίνει κάθε μέρα. «Μένει βέβαια η ταυτότητα του νεκρού», δήλωσε ο κ. Σαμαράς και ο νοών νοείτω.
Χωρίς βέβαια να υπολογίσουμε ότι το κύρος του πρωθυπουργού όταν αποφαίνεται για τα ευρήματα μιας ανασκαφής δεν διαφέρει από το κύρος του ιδιοκτήτη της καντίνας, η οποία στήθηκε –αποκλείεται να μη στήθηκε– κάπου εκεί κοντά για να υποδεχθεί το φιλοθεάμον κοινό. Το οποίον και βεβαίως προσήλθε. «Ξένοι επισκέπτες δήλωσαν πως πρόκειται για κάτι πολύ σημαντικό», μετέδωσε ταλαντούχος ρεπόρτερ τηλεοπτικού σταθμού σε ύφος «για να το λένε οι επισκέπτες κάτι θα ξέρουν. Δεν μιλάνε στον βρόντο».
Προσήλθαν και διεθνή μέσα ενημέρωσης, προσήλθαν και οι καλοθελητές αρχαιολόγοι, οι οποίοι μπορεί να βρίσκονται στην Κύπρο ή αλλαχού, αλλά αυτό δεν τους εμποδίζει να διορθώνουν ή να προτρέχουν την αγχωμένη κυρία Περιστέρη η οποία σκάβει, και σκάβει, και σκάβει. Μάλλον για ρωμαϊκό του φαίνεται του άλλου, vade retro satanas, αυτό μας έλειπε τώρα τον τάφο μας και τα κορίτσια μας –τις Καρυάτιδες– να μας τα πάρουν οι βρωμολατίνοι, επειδή, λέει, σφάχτηκαν ο Οκταβιανός και ο Αντώνιος από τη μία και ο Βρούτος και ο Κάσσιος από την άλλη στους Φιλίππους και μάλλον εκεί έθαψαν κάποιον στρατηγό τους. Ο κύριος quidam ας μας απαλλάξει από την παρουσία του για να κάνουμε τη δουλειά μας. Μην είναι θαμμένοι εκεί μέσα η Ρωξάνη με τον Αλέξανδρο, τον γιο; Μην είναι θαμμένος ο Ηφαιστείων; Ή μήπως είναι, όχι, όχι, δεν τολμάω ούτε να προφέρω το όνομα, τέτοια ανατριχίλα και τέτοιο δέος μού προκαλεί.
Εν τω μεταξύ, η Ελλάς με το βλέμμα στραμμένο στις πτυχώσεις εκείνης της Καρυάτιδος, και στο υπόλοιπο της μύτης της άλλης παραδίπλα. Αφήστε πια την ιστορία με τους σκοτεινούς τυμβωρύχους των αιώνων, οι οποίοι αν πήραν ό,τι βρήκαν εκεί μέσα εξαφανίστηκαν και αποκλείεται να βρεθούν. Αυτά έχουν οι αιώνες. Χάνονται και μετά δεν τους βρίσκεις με τίποτε.
Πενία τέχνας κατεργάζεται. Πολιτική πενία δε ακόμη περισσότερες. Ποιος θα μας το έλεγε πως η σύληση ενός τάφου που ανακάλυψαν στην Αμφίπολη θα γινόταν και πολιτικό θέμα. Οπου η αριστερά της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας ισχυρίζεται πως ο τάφος έχει συληθεί, για να διαψεύσει την κ. Παναγιωταρέα η οποία ανέλαβε υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του μνημείου. «Εχουν τα μνημεία δημόσιες σχέσεις;» «Ελα, παιδάκι μου, τώρα, αυτό σε μάρανε; Εδώ ο Τσίπρας πήγε στο Βατικανό».
Για να είμαι ειλικρινής η ιστορία με τον τάφο της Αμφίπολης εμφανίστηκε την κατάλληλη στιγμή. Απόδειξη πως αν την κοινή ζωή μας τη σκηνοθετεί κάποιος ανώτερος νους, ένας Κιμούλης πάνω από τον Κιμούλη για παράδειγμα, αυτός είναι και σοφός, και χιούμορ έχει, σε αντίθεση με τον Κιμούλη. Αντελήφθη ο νους ο ανώτερος πως το καλοκαίρι δεν βγαίνει μόνον με τον «Κροκόδειλο της Ρεθύμνης» –οι παλαιότεροι θα εμπνέονταν οπερέτα με αυτόν τον τίτλο–, ως εκ τούτου μας προσέφερε ένα καλοκαίρι γεμάτο εικασίες για την ταυτότητα του νεκρού της Αμφίπολης. Πώς αλλιώς να διασκεδάσει κανείς την πλήξη μιας δημόσιας ζωής που δεν έχει να του προσφέρει παρά μόνο λογαριασμούς, ατέλειωτους λογαριασμούς που δεν βγαίνουν, και τους βαριεστημένους, από τους ίδιους τους εαυτούς τους, υπουργούς μιας κυβέρνησης η οποία προτείνει τις διορθώσεις των δικών της λαθών στον ΕΝΦΙΑ ως πολιτική προοπτική;
Ο τρόπος με τον οποίο ριχτήκαμε όλοι μαζί στο κενό του τάφου και στην άγνωστη ταυτότητα του νεκρού δείχνει πως είμαστε μια κοινωνία που ψάχνει αγωνιωδώς τρόπους για να ξεφύγει από την κατεστημένη ανία της συνύπαρξής μας. Επιτέλους, ας μας συμβεί κάτι, ας συμβεί κάτι διαφορετικό που να μας αφορά όλους, ας βρούμε έναν ήρωα ανάμεσά μας κι ας είναι και πεθαμένος εδώ και είκοσι αιώνες, και ας μην έχει μείνει ούτε θρύμμα από τα οστά του.
Η ελληνική κοινωνία είναι κουρασμένη – πιο κουρασμένη πάντως από τους πολιτικούς της, που κλαίγονται για την κούρασή τους. Είναι κουρασμένη όχι μόνον γιατί είναι υποχρεωμένη να σηκώνει στην καθημερινότητά της το βάρος ενός ασήκωτου χρέους. Είναι κουρασμένη από τον ίδιο της τον εαυτό: σαν να το έχουμε πάρει απόφαση πως δεν πρόκειται ποτέ να βγούμε από δω μέσα, πως δεν πρόκειται ποτέ να φτιάξουμε κάτι αξιοθαύμαστο, ακόμη και αν είμαστε εμείς οι ίδιοι που θα το θαυμάζουμε. Και γι’ αυτό γυρίζουμε στα ίδια και στα ίδια, στο εύκολο μεγαλείο του Αλέξανδρου, σ’ ένα θαυμασμό που δεν μας κοστίζει τίποτε γιατί δεν επενδύσαμε τίποτε για να τον κατακτήσουμε. Δεν μπορούμε να φτιάξουμε τους δικούς μας ήρωες και ξαναγυρνάμε πίσω στους ήρωες της παιδικής μας ηλικίας, σαν κακοφορμισμένοι έφηβοι.
Ολα αυτά με όλον τον σεβασμό και όλον τον θαυμασμό στο έργο των αρχαιολόγων, στην υπομονή τους, στην επιμονή τους, στο πείσμα τους και στο θάρρος με το οποίο αντιμετωπίζουν τους συλημένους θησαυρούς της Ιστορίας.