Εχοντας στο μυαλό μου πόσο έχει προοδεύσει η βιομηχανία των βιντεοπαιχνιδιών, όταν υπέκυψα στον πειρασμό της παγκόσμιας μόδας και κατέβασα στον υπολογιστή μου το Minecraft, οφείλω να πω ότι απογοητεύτηκα. Βρέθηκα σε έναν κόσμο που έμοιαζε φτιαγμένος από χοντροκομμένα ψηφιακά Lego, ένα πιξελαρισμένο και κάπως θολό περιβάλλον, στο οποίο τριγύρισα άσκοπα
για κάποια ώρα, ψάχνοντας μάταια για προμήθειες που θα με βοηθούσαν να «επιβιώσω».
Οταν λίγα λεπτά αργότερα έπεσε η νύχτα, ένα πλάσμα ακαθόριστης μορφής μού επιτέθηκε και, πριν προλάβω να αντιδράσω, ήμουν «νεκρός». Αργότερα παρηγορήθηκα διαβάζοντας μια συνέντευξη στο περιοδικό New Yorker του δημιουργού του παιχνιδιού Μάρκους Πέρσον, ότι «συνήθως ένας νέος παίκτης δεν τα καταφέρνει την πρώτη νύχτα. Δεν είναι προετοιμασμένος για τον κίνδυνο». Αλλά και πάλι, η αρχική εντύπωση που αφήνει το παιχνίδι δεν απαντάει στην ερώτηση γιατί το Minecraft παίζεται από περισσότερους από 100 εκατ. ανθρώπους, ούτε γιατί η Microsoft αγόρασε την εταιρεία παραγωγής του προ ημερών έναντι 2,5 δισ. δολαρίων.
Προσπαθώντας να μπω στο κλίμα αυτού του 16μπιτου σύμπαντος, αναζήτησα στο Ιντερνετ οδηγίες. Το ίδιο το παιχνίδι σε αφήνει κάπως αβοήθητο. Για να καλυφθεί η ανάγκη της ενημέρωσης, δημιουργήθηκε σταδιακά μια τεράστια online κοινότητα που ανταλλάσσει πληροφορίες, απόψεις, εμπειρίες. Ενα βίντεο που βρήκα τυχαία, ώστε να καταλάβω τι να κάνω ως αρχάριος, είχε μερικά εκατομμύρια επισκέψεις και αρκετές χιλιάδες σχόλια. Αλλωστε, υπάρχει η χαρακτηριστική ιστορία του νεαρού gamer του Minecraft Τζόζεφ Γκάρετ, ο οποίος είχε ημερησίως 5 εκατομμύρια «χτυπήματα» στο κανάλι του στο YouTube: παραιτήθηκε από τη δουλειά του και ζει πλουσιοπάροχα από τις διαφημίσεις. Τέλος πάντων, έπειτα από αρκετή ώρα, πολλά βίντεο και ακόμη περισσότερη εξάσκηση, είχα καταλάβει τα πάντα. Το Minecraft δεν έχει οδηγίες ούτε κανόνες, γιατί πολύ απλά μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις – αρκεί βέβαια να μείνεις ζωντανός, κάτι που μπορείς να εξασφαλίσεις επιλέγοντας να μη δέχεσαι επιθέσεις από τα χαριτωμένα τέρατα της νύχτας. Και τότε τι κάνεις, ποια είναι η ουσία; Μα αυτή είναι η γοητεία του. Κάνεις ό,τι θέλεις.
Μπορείς να αρχίσεις να περπατάς στον κυριολεκτικά ατελείωτο χάρτη του παιχνιδιού. Ή να τριγυρνάς στις δαιδαλώδεις σπηλιές που συναντάς. Ή, κυρίως, να χρησιμοποιήσεις τα τρισδιάστατα κυβάκια που συνθέτουν τον κόσμο του παιχνιδιού για να χτίσεις, ας πούμε, τον Παρθενώνα, τον πύργο του Αϊφελ, τα κάστρα από το «Game of Thrones» (ένας φανατικός της σειράς όντως το έκανε) ή να δημιουργήσεις σιγά-σιγά την πόλη των ονείρων σου το μόνο που χρειάζεσαι είναι άφθονος ελεύθερος χρόνος. Ούτε κερδίζεις ούτε χάνεις, το σενάριο δεν έχει συγκεκριμένη κατάληξη, μπορείς να παίζεις επ’ αόριστον, να εξελίσσεις τον κόσμο σου και να απολαμβάνεις τα μονοπάτια στα οποία σε οδηγεί η φαντασία σου. Είναι μια απλή σύλληψη, που δεν προσφέρει ούτε όμορφα γραφικά ούτε ανεβάζει την αδρεναλίνη, αλλά χαρίζει κάτι πιο ενδιαφέρον και, όπως αποδεικνύεται, πολύ εθιστικό: την αίσθηση της απόλυτης ελευθερίας. «Ενα παιχνίδι χωρίς κανόνες άλλαξε για πάντα τους κανόνες του παιχνιδιού», διαβάζουμε στον Guardian.
Και όχι μόνο τους κανόνες του παιχνιδιού. Πιθανόν και της εκπαίδευσης. Το 2011 ιδρύθηκε ένας οργανισμός ονόματι MinecraftEdu, που συστήνει σε μαθητές μια προσαρμοσμένη έκδοση του παιχνιδιού – 250.000 παιδιά σε σχολεία όλου του κόσμου έχουν ήδη έρθει σε επαφή με αυτήν. Η λογική είναι ότι το Minecraft μπορεί να λειτουργήσει ως ένα ευχάριστο εκπαιδευτικό εργαλείο, βοηθώντας τα παιδιά να κατανοήσουν καλύτερα κάποια μαθήματα (ιστορία, γεωγραφία, φυσική κ.ά.), να αναπτύξουν δημιουργικές δεξιότητες και να συνυπάρξουν ομαλά, για παράδειγμα, ως κάτοικοι διπλανών σπιτιών που «έχτισαν» μόνα τους. «Τα παιδιά μαθαίνουν πώς οργανώνεται μια πόλη, κατανοούν περιβαλλοντικά ζητήματα, εξασκούνται ακόμη και για το πώς να σχεδιάζουν το μέλλον», σχολίασε η καθηγήτρια ενός σουηδικού σχολείου που έχει ενσωματώσει το παιχνίδι στο ημερήσιο πρόγραμμα.
Το Minecraft κυκλοφόρησε επισήμως το 2011, αλλά είχε ήδη γίνει γνωστό από μια πρώτη εκδοχή δύο χρόνια νωρίτερα. Ο 30χρονος τότε Σουηδός Μάγκνους Πέρσον, γνωστός και με το ψευδώνυμο «Notch», είχε παραιτηθεί από το πόστο του προγραμματιστή σε μια εταιρεία παιχνιδιών για να αφοσιωθεί στη δημιουργία του δικού του πρότζεκτ, και έτσι ίδρυσε τη Mojang, η οποία έφτασε να θεωρείται από τις πιο κερδοφόρες εταιρείες στο χώρο της, με τα έσοδά της το 2013 να φτάνουν τα 128 εκατ. δολάρια. Τα 54 εκατομμύρια αντίτυπα του Minecraft το καθιστούν τρίτο στη λίστα των πιο εμπορικών βιντεοπαιχνιδιών πίσω μόνο από το Tetris και το Wii Sports. Θα χρειαστεί, πάντως, να πουληθούν πολλά εκατομμύρια ακόμη μέχρι να αρχίσει η Microsoft να έχει κέρδος. Τα 2,5 δισ. δολάρια για μια εταιρεία με πτωτικές τάσεις στο χρηματιστήριο είναι πολλά χρήματα και μάλιστα για ένα ήδη πολυπαιγμένο παιχνίδι. Αλλά το σκεπτικό του Staya Nadella, του καινούργιου CEO, είναι ότι η εταιρεία πρέπει να στραφεί σε ένα κοινό που περνάει παίζοντας, όπως είπε, δισεκατομμύρια ώρες κάθε χρόνο. «Το Minecraft είναι κάτι περισσότερο από ένα παιχνίδι», δήλωσε, «και κινείται μέσω μιας ζωντανής κοινότητας για την οποία ενδιαφερόμαστε πολύ». Είναι επίσης ένα από τα ελάχιστα παιχνίδια που αρέσουν σε όλους: αγόρια και κορίτσια, μικρούς και μεγάλους. Χρυσή συνταγή για το μάρκετινγκ κάθε εταιρείας. Η ολοκλήρωση ωστόσο της συμφωνίας δημιουργεί αρκετά ερωτηματικά και μια ανησυχία, ακόμη και οργή, στο πολυπληθές κοινό του παιχνιδιού. Η σελίδα της Mojang στο Facebook γέμισε με χαρακτηρισμούς όπως «προδότες», «ξεπούλημα», «RIP».
Ο Πέρσον δεν θα είναι παρών στη νέα ημέρα που ξημερώνει. «Καταλαβαίνω ότι αυτό που έγινε (σ.σ. η πώληση στη Microsoft) έρχεται σε αντίθεση με πολλά από όσα έχω πει. Δεν έχω καμία καλή απάντηση γι’ αυτό», έγραψε στην προσωπική του σελίδα ο «Notch», προσπαθώντας να απολογηθεί. Τα τελευταία χρόνια είχε εξελιχθεί σε σταυροφόρο υπέρ της ανεξάρτητης παραγωγής παιχνιδιών, καυτηριάζοντας εξαγορές όπως αυτή του Oculus Rift από το Facebook. Ο λόγος που ενέδωσε, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν ήταν τα χρήματα, αλλά η ψυχική του υγεία. Δεν μπορούσε άλλο να ασχολείται με πρακτικά προβλήματα και ήθελε να αφοσιωθεί στις δημιουργικές του ιδέες. Θα το καταλαβαίναμε καλύτερα αν έλεγε ότι το να γίνεσαι δισεκατομμυριούχος στα 34 σου είναι κάτι που σε βοηθάει να επαναπροσδιορίσεις τις αρχές σου. Επί της ουσίας, πάντως, η Microsoft δεν σκοπεύει να επηρεάσει την εξέλιξη του παιχνιδιού και δεν θα εμποδίσει (λογικά) τη συμβατότητά του με πλατφόρμες όπως τα Mac, τα iPad, τα iPhone ή το PlayStation. Οπότε, μικρό το κακό για τους παίκτες που μπορούν να συνεχίζουν να απολαμβάνουν τους εντυπωσιακούς κόσμους που δημιουργούν. Οσο για τους νέους παίκτες, προσοχή. Να είστε προετοιμασμένοι, γιατί η πρώτη νύχτα είναι γεμάτη κινδύνους.