Μαζί με τον Σεπτέμβρη κλείνει κι ο κύκλος των φετινών παραστάσεων αρχαίου δράματος. • Κλείνει σήμερα κι η στήλη τα σχολιανά της περί το θέμα μ’ ένα κείμενο που δημοσιεύθηκε στο «πρόγραμμα» του φετινού «Ιππόλυτου» του Εθνικού Θεάτρου. • Κείμενο επιφανούς δασκάλου, • φιλόλογου και θεατρικού κριτικού, • του αείμνηστου Τάσου Λιγνάδη. • Δεν χρειάζεται να πω τι στήριγμα βρήκα στα λόγια του, • δεδομένων των ξινών αντιδράσεων που είχαν προκαλέσει οι απόψεις μου για την «πολιτική Λούκου» στην Επίδαυρο • -φέτος ιδίως. • Γι’ αυτό και το φύλαξα για το τέλος της σεζόν, • να συνοψίσω διά στόματος Δασκάλου: •
«Δεν υπάρχει κίνδυνος από μια κακή παράσταση όσο από μια κίβδηλη. • Η πρώτη αποτερματίζεται στις μοιραίες εντυπώσεις που προκαλεί. • Η δεύτερη αποτελεί μια κακή εκπαίδευση. • Πρότεινα παραπάνω τον όρο “κουλτουραλισμό” • (σ.σ.: αυτό που η στήλη ονομάζει σουσουδοκουλτούρα) • για να δείξω μια σαφή κοινωνική επιφάνεια που χαρακτηρίζεται από επιδείξεις καλλιτεχνισμού • μέσ’ από φτιαχτές εκκεντρικότητες και εκζητήσεις… • (…) • Εκπαιδεύεται λοιπόν ένα Κοινό να ικανοποιείται με εντυπώσεις καλλιτεχνιστικές • και να λοξεύει την επικοινωνία του με την ουσία του έργου». •
Δηλαδή, επισημαίνει ο Λιγνάδης, • υπάρχει ο κίνδυνος «να αλλοιωθεί το μέσο πρόσωπο του κόσμου που κατέκλυζε έως τώρα τους αρχαίους χώρους των σύγχρονων παραστάσεων. • Είναι δηλαδή ενδεχόμενο να επικρατήσει ο τύπος του κουλτουραλιστή επισκέπτη • (σ.σ.: του «αφρόψαρου» που λέω εγώ, • το οποίο, λυπάμαι να πω, απαντάται ήδη εν αφθονία στη δημοσιογραφία του Πολιτισμού) • που χάσκει μπροστά σε κάθε εντυπωσιογόνο εύρημα • εκλαμβάνοντάς το ως τέχνη. • Σε μια τέτοια επικράτηση, μοιραία συνέπεια θα ήταν η βαθμιαία ρήξη της σχέσης του με το αρχαίο δράμα και τις παραστάσεις του». •
Αναφερόμενος δε ο Τ. Λιγνάδης στο ζήτημα της χρήσης της Επιδαύρου • «Ας διαφυλαχθεί αυτό το θέατρο», προτρέπει, «μεθοδεύοντας την παρουσίαση δοκιμασμένων παραγωγών. • Τις πρώτες απόπειρες, τους πειραματισμούς και τις καινούργιες προτάσεις πρέπει να τις ενθαρρύνουμε, αλλά ας τα παρουσιάζουμε προηγουμένως σε άλλα δοκιμαστήρια. • Ας διαφυλάξουμε μια ιεράρχηση και ας αφήσουμε για την Επίδαυρο την ευθύνη του ολοκληρώματος. • Οι παράγοντες των παραστάσεων • και η ίδια η Πολιτεία • (αγαπητέ Γιώργο Λούκο) • δεν πρέπει να ξεχνούν ότι το θέατρο της Επιδαύρου απευθύνεται και ως χωρητικότητα σ’ ένα πλατύ • και οπωσδήποτε όχι ιδιότυπο • Κοινό». •
Και ο ευρυμαθής και αποδεδειγμένα ευρύνους δάσκαλος • -όχι σαν κάτι που διδάσκουν θεατρολογία στα ανεξέλεγκτα, παρακμιακά πανεπιστήμιά μας- • προσδιορίζει επακριβώς • κι όχι με τις θολές γενικότητες των αφρόψαρων: «Σ’ ένα τέτοιο Κοινό η λιτότητα στη σύνθεση, • η σαφήνεια του περιγράμματος, • η διοχέτευση του μύθου μέσα από την καθαρότητα του ελληνικού λόγου • και η διακριτική συμπεριφορά της όψης και του μέλους • είναι προϋποθέσεις πρωταρχικές για μια πλατιά κατανόηση του ήθους και της διάνοιας των έργων».
Αλλά ποιος απροσδιόνυσος υπουργός Πολιτισμού • ποιος με τον λαϊκισμό του «νεανικού» διαχειριζόμενος ένα θεσμό σαν την Επίδαυρο πρόεδρος του Φεστιβάλ • και ποιοι θηρευτές «πρωτοπορίας» σκηνοθέτες να τα σκεφτούν και να τα λάβουν αυτά υπόψη. • Ούτε καν το Εθνικό Θέατρο • που προβάλλει στο πρόγραμμά του το πολύτιμο αυτό κείμενο του Τάσου Λιγνάδη. • Διότι, ως γνωστόν, άλλο τι λέμε, άλλο τι πράττουμε στις παραστάσεις.