Αντιγράφω από το πρόγραμμα για τον πολιτισμό που δημοσίευσε ο ΣΥΡΙΖΑ προ ημερών, από την αναφορά στον τομέα του βιβλίου, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται: «Η έμφαση στις υβριδικές ταυτότητες και η αξιοποίηση του δυναμικού των μεταναστών, τόσο για την προώθηση της ελληνικής παραγωγής στις χώρες τους όσο και για την τόνωση της ελληνικής αγοράς». Τι αντιλαμβάνεσαι, αγαπητέ αναγνώστη, με την έκφραση «υβριδική ταυτότης»; Εμένα μου έρχεται στον νου κάτι το πολλά υποσχόμενον, κάτι που θα γίνει διαφορετικό απ’ αυτό που είναι σήμερα, ως εκ τούτου κάτι το όμορφον. Ο Προυστ δεν έλεγε πως η ομορφιά είναι υπόσχεση; – τον παραφράζω εννοείται από μνήμης. Υβριδική ταυτότης, ως εκ τούτου, συνάγεται πως είναι η ταυτότης του μετανάστη ο οποίος ήρθε στη χώρα μας και ενώ διατηρεί τη δική του ταυτότητα θέλει να κατακτήσει και την ταυτότητα της χώρας υποδοχής. Αυτός λοιπόν, κατά τους πολιτισμικούς αναμορφωτές του ΣΥΡΙΖΑ, όχι μόνον θα διαβάζει ελληνικά βιβλία κατά τη διάρκεια της οικοδόμησης της σοσιαλιστικής ή «άλλης» κοινωνίας, αλλά και όταν επιστρέψει στην πατρίδα του, όπου και θα διατηρήσει την υβριδική του ταυτότητα, θα διαδίδει τη λογοτεχνία μας η οποία θα έχει μεταφρασθεί στη γλώσσα του.
Μπορεί να σας φαίνεται πολύπλοκο, όμως κατά βάθος είναι απλό, σαν το αυγό του Κολόμβου. Παίρνεις ένα τμήμα του δυναμικού των μεταναστών, ας πούμε Πακιστανούς ή Νιγηριανούς, απ’ αυτούς που εκθέτουν την πραμάτεια τους στο πεζοδρόμιο του Οικονομικού Πανεπιστημίου. Τους δίνεις να διαβάσουν Παπαδιαμάντη, ας πούμε. Αν δεν καταλάβουν τους εξηγείς τις άγνωστες λέξεις ή τους παραπέμπεις σε κάποιο λεξικό – δεν λέω σε ποιο για να μη θεωρηθεί γκρίζα διαφήμιση. Αν συνεχίσουν να μην καταλαβαίνουν, σημαίνει ότι το δυναμικό δεν είναι αξιοποιήσιμο άρα πρέπει να ψάξεις αλλού. Οταν, επιτέλους, βρεις κάποιους που καταλαβαίνουν το «Στο Χριστό στο Κάστρο» τους ρωτάς τι σκοπεύουν να διαβάσουν όταν επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Αν σου απαντήσουν Παπαδιαμάντη, τους προτείνεις μετάφραση στη γλώσσα τους για τους φίλους τους και συγγενείς τους. Ετσι και τόνωσες την ελληνική αγορά αυξάνοντας το αναγνωστικό κοινό και διεύρυνες τους ορίζοντες της ελληνικής λογοτεχνίας σε νέες αγορές, σε έναν κόσμο ειρηνικό όπου θα σταματήσει η εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο.
Δεν ξέρω πώς συνδυάζονται οι «υβριδικές ταυτότητες» με τη «βιβλιοποικιλότητα», την οποία επίσης επίσης θέλει να προστατεύσει το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν έχει και σημασία εξάλλου. Σημασία έχει πως η λέξη παραπέμποντας στη βιοποικιλότητα προδίδει μια οικολογική αντίληψη περί βιβλίου, αν όχι πρωτότυπη, τουλάχιστον ενδιαφέρουσα. Και τώρα για να σοβαρευτούμε. Προσπάθησα να διαβάσω το πρόγραμμα περί πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ αγνοώντας τα διάφορα στερεότυπα περί «πολιτιστικού ιμπεριαλισμού, ατομοκεντρισμού, καταναλωτισμού και παγκοσμιοποιημένου στυλ ζωής – life style», που μας απειλούν και από τα οποία θα μας απαλλάξει η «άλλη» κοινωνία. Επειδή πολλοί άνθρωποι που εκτιμώ ανήκουν στον ΣΥΡΙΖΑ και δραστηριοποιούνται στον χώρο των «γραμμάτων και των τεχνών», ήλπιζα πως σε αντίθεση με τα οικονομικά φληναφήματα –τι άλλο να πεις για την οικονομία– εκεί τουλάχιστον θα έβρισκα κάποιες σκέψεις, αν όχι πρωτόγνωρες, τουλάχιστον ζωντανές. Μ’ αυτήν τη ζωντάνια που προσδοκάς από ένα χώρο τον οποίο η ελληνική πολιτεία αντιμετωπίζει ως «πολυτιμότερο κεφάλαιο» κοινώς, ως περιττό βαρίδι που στην καλύτερη περίπτωση κάνει φασαρία και ξοδεύει. Βρήκα πολύ ενδιαφέρουσες ιδέες για δημιουργία «περιφερειακών θεάτρων» –τι πρωτότυπο!–, για ενίσχυση της κινηματογραφικής παραγωγής και για «διεθνή προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς» – πού πάνε και τα βρίσκουν. Τουλάχιστον η Μελίνα ήταν τραγωδός και ζούσε στη δεκαετία του ’80.