Μήπως οι κινητοποιήσεις στο Χονγκ Κονγκ θα καταφέρουν καίριο πλήγμα στην παγκόσμια οικονομία; Το ερώτημα βρίσκεται στο μυαλό πολλών επενδυτών καθώς παρακολουθούν την αντίδραση της κινεζικής κυβέρνησης σε μία από τις μεγαλύτερες κοινωνικοπολιτικές προκλήσεις που έχει αντιμετωπίσει τα τελευταία χρόνια. Η απάντηση κάθε άλλο παρά ευθεία μπορεί να είναι.
Η στιγμή είναι ήδη κρίσιμη για την παγκόσμια οικονομία. Η ανάπτυξη παραπαίει σε Ευρώπη και Ιαπωνία. Η αμερικανική οικονομία, αν και τα πηγαίνει καλύτερα, δεν έχει ακόμη απογειωθεί. Οι αναδυόμενες οικονομίες έχουν επιβραδυνθεί και μάλλον δεν θα επιστρέψουν σύντομα σε υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Στο μεταξύ πολλαπλασιάζονται οι θύλακοι υπερβολικού ρίσκου στις χρηματαγορές, ενισχύοντας την ανησυχία για το ενδεχόμενο αστάθειας στο μέλλον. Και οι κεντρικές τράπεζες των ανεπτυγμένων χωρών έχουν ήδη περιπλανηθεί βαθιά στις περιοχές του πειραματισμού. Η αποτελεσματικότητα των πολιτικών που εφαρμόζουν κάθε άλλο παρά εξασφαλισμένη είναι. Ο κόσμος δεν μπορεί να αντέξει την επιβράδυνση που μπορεί να προκαλέσει στην Κίνα η πολιτική κρίση στο Χονγκ Κονγκ.
Κάποιοι σπεύδουν να επικαλεσθούν παλαιότερες ιστορικές περιστάσεις για να αντικρούσουν κάθε ενδεχόμενο να είναι μακροπρόθεσμος ο αντίκτυπος που θα έχουν στην οικονομία, είτε την εγχώρια είτε την παγκόσμια, οι κινητοποιήσεις στο Χονγκ Κονγκ.
Δικαίως επικαλούνται την εξακριβωμένη ικανότητα της κινεζικής ηγεσίας να συνθλίβει τις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας στο εσωτερικό της χώρας και μάλιστα χωρίς να αλλοιώνει την πορεία της προς την ανάπτυξη.
Γι’ αυτούς δεν είναι παρά μόνον θέμα χρόνου να διαλυθεί το κύμα πολιτικής ανυπακοής που έχει εκδηλωθεί στο κεντρικό Χονγκ Κονγκ. Και όμως η άποψή τους αγνοεί δύο πιο πρόσφατα ιστορικά δεδομένα.
Πρώτον, ότι ο συνδυασμός του Ιντερνετ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης διευκολύνει τον συντονισμό και τη διατήρηση των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας, ενώ παράλληλα ενισχύει την εμπιστοσύνη των διαδηλωτών στην προοπτική να επιτύχουν τους στόχους τους. Γίνεται όλο και πιο δύσκολο να προβλέψει κανείς τα αποτελέσματα των συλλογικών δράσεων που θα ακολουθήσουν.
Δεύτερον, η Κίνα έχει αποδυθεί στο εύθραυστο έργο μιας αναμόρφωσης του μοντέλου οικονομικής ανάπτυξής της.
Το εγχείρημα αυτό προβλέπει τη μείωση της εξάρτησής της από τις εξωτερικές πηγές ζήτησης καθώς και από τις υπερβολικές κρατικές επενδύσεις, που συνήθως βασίζονται στον εκτεταμένο δανεισμό. Προβλέπει, επίσης, τη στροφή στην τόνωση των εγχώριων μηχανών της οικονομικής ανάπτυξης, τις επενδύσεις, την κατανάλωση και την ευημερία των πολιτών.
Ολα αυτά δεν σημαίνουν πως απειλείται σήμερα η σταθερότητα της κινεζικής κυβέρνησης από το κίνημα διαμαρτυρίας ούτε ότι η οικονομική συρρίκνωση της Κίνας πρόκειται να προκαλέσει ρίγη σε όλην την παγκόσμια οικονομία. Αντιθέτως, η κινεζική κυβέρνηση μάλλον θα υπερισχύσει των διαδηλωτών στο Χονγκ Κονγκ.
Καθώς θα το επιτυγχάνει, όμως, μάλλον θα επιβραδύνει προσωρινά ορισμένες οικονομικές μεταρρυθμίσεις, θα προσπαθήσει να εκβιάσει κάποια επιπλέον ανάπτυξη από το παλιό και όλο και πιο εξαντλημένο μοντέλο ανάπτυξης, όπως ακριβώς έκανε η κυβέρνηση της Βραζιλίας όταν αντέδρασε στις διαμαρτυρίες που προηγήθηκαν της διοργάνωσης του Παγκόσμιου Κυπέλλου πριν από μερικούς μήνες. Κι ενώ αυτό θα έπρεπε να αποτελεί τμήμα μιας ευρύτερης πολιτικής στρατηγικής για τη διάλυση των εντάσεων και την αποτροπή των άμεσων σοκ στην ανάπτυξη τόσο της Κίνας όσο και της παγκόσμιας οικονομίας, μπορεί να υπονομεύσει τη μακροπρόθεσμη ζωτικότητα και των δύο.
* Ο κ. Mohamed A. El-Erian είναι επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος της ασφαλιστικής εταιρείας Allianz S.E.