Σε μια αδιανόητη, μέχρι λίγους μήνες πριν, κίνηση για την τόνωση της ρευστότητας στην Ευρωζώνη προχώρησε η ΕΚΤ ανακοινώνοντας πρόγραμμα αγοράς τίτλων εμπορικών τραπεζών, συμπεριλαμβανομένων και των ελληνικών. Ωστόσο, οι αγορές δεν γίνονται άνευ όρων: στην περίπτωση της Ελλάδας, η οποία έχει χαμηλή πιστοληπτική αξιολόγηση, η ύπαρξη προγράμματος με την Ε.Ε. αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση.
Ο πρόεδρος της ΕΚΤ ξεκαθάρισε ότι «χωρίς πρόγραμμα, δεν υπάρχουν αγορές» τίτλων ελληνικών τραπεζών. Κυβερνητικός αξιωματούχος σχολιάζοντας τις δηλώσεις του προέδρου της ΕΚΤ σημείωσε ότι έτσι κι αλλιώς θα υπήρχε μία μορφή παρακολούθησης, ενώ υπογράμμισε τη συμβολή του διοικητή της ΤτΕ κ. Γιάννη Στουρνάρα στην κάμψη των αντιρρήσεων που διατύπωσαν στην πρόταση Ντράγκι ορισμένοι διοικητές κεντρικών τραπεζών. Ο ίδιος αξιωματούχος σημείωσε ότι η αναφορά του κ. Ντράγκι περί παρακολούθησης δεν έγινε σε επίσημη ανακοίνωση αλλά σε απάντηση σχετικής ερώτησης. Οπως διευκρινίζουν τραπεζικές πηγές νέο πρόγραμμα δεν σημαίνει ένα νέο μνημόνιο, ωστόσο είναι σαφές ότι πρέπει να υπάρξει ένα πλαίσιο – συμφωνίας Ελλάδας – Ε.Ε. το οποίο θα επιτηρεί την επίτευξη των μακροοικονομικών στόχων και την πορεία των απαραίτητων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο, η απαίτηση προγράμματος για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα αγορών της ΕΚΤ είναι βέβαιο ότι θα φέρει σε δύσκολη θέση τόσο την κυβέρνηση όσο και την αντιπολίτευση που έχουν αναδείξει την έξοδο από το μνημόνιο και το «όχι σε νέο πρόγραμμα» ως βασικούς στόχους πολιτικής. Οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ εδώ και πολλούς μήνες επαναλαμβάνουν ότι η ύπαρξη προγράμματος (ή υψηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης) αποτελεί προϋπόθεση για την απρόσκοπτη πρόσβαση της χώρας μας στους μηχανισμούς ρευστότητας της ΕΚΤ. Σημειώνεται ότι οι εγχώριες τράπεζες έχουν αντλήσει περίπου 45 δισ. ευρώ για την υποστήριξη της ρευστότητάς τους και την κάλυψη του χάσματος μεταξύ καταθέσεων και δανείων.
Σε πολιτικό επίπεδο η κίνηση της ΕΚΤ είναι εξαιρετικά σημαντική για την Ελλάδα, καθώς πέραν της τόνωσης της ρευστότητας, αποτυπώνει την αποφασιστικότητα της κεντρικής τράπεζας να αναμετρηθεί με τα προβλήματα στην Ευρωζώνη και να αγνοήσει τις συντηρητικές φωνές για τον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης. Ακόμα και στην περίπτωση της Ελλάδας που θεωρείται ως μια ιδιόμορφη κατάσταση. Σημειώνεται ότι η χώρα μας βρίσκεται 3 βαθμίδες χαμηλότερα από το ελάχιστο αποδεκτό όριο της ΕΚΤ. Η ύπαρξη προγράμματος απαιτείται μόνο για τις περιπτώσεις χωρών χαμηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης, πρακτικά δηλαδή για την Ελλάδα και την Κύπρο.
Σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα αξιοποίησης του προγράμματος από τις εγχώριες τράπεζες, επιτελικά στελέχη τραπεζών σημειώνουν στην «Κ» ότι η επίδραση θα είναι αξιόλογη, ωστόσο δεν θα μεταβάλλει δραστικά τα δεδομένα ρευστότητας, καθώς οι όροι του προγράμματος φαίνεται ότι περιορίζουν την ποσότητα των τίτλων που μπορούν να αγοραστούν από την ΕΚΤ.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Citibank το απόθεμα τιτλοποιήσεων (ABS) και καλυμμένων ομολόγων των ελληνικών τραπεζών ανέρχεται στα 44 δισ. ευρώ, ωστόσο στελέχη ελληνικών τραπεζών εκτιμούν ότι το απόθεμα που μπορεί να αξιοποιηθεί ανέρχεται στα 30 δισ. ευρώ. Επιπλέον η ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι θα αγοράζει μέχρι το 30% των εκδόσεων μιας τράπεζας για τις χώρες που βρίσκονται σε πρόγραμμα, ενώ το ποσοστό διαμορφώνεται στο 70% για χώρες υψηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης. Αυτό σημαίνει ότι αν οι ελληνικές τράπεζες διαθέσουν εκδόσεις καλυμμένων ομολογιών αξίας 10 δισ. ευρώ η ΕΚΤ θα αγοράζει το 30% αυτών, δηλαδή 3 δισ. ευρώ. Τα υπόλοιπα 7 δισ. θα «μείνουν» στα «βιβλία» των τραπεζών. Σύμφωνα με τις εγχώριες τράπεζες σε πρώτη φάση θα μπορούσαν να αγοραστούν από την ΕΚΤ καλυμμένα ομόλογα και τιτλοποιήσεις ύψους 5 δισ. ευρώ.