Ανθρωποι που μιλούσαν με την Ντόα Αλ Ζαμέλ τις πρώτες ημέρες μετά τη διάσωσή της από το ναυάγιο στα ανοιχτά της Μάλτας, τη θυμούνται να κουνάει μηχανικά τα χέρια, σαν να ήθελε να διώξει κάτι από δίπλα της. Την ίδια κίνηση επαναλάμβανε για τρία μερόνυχτα στη θάλασσα προσπαθώντας να σώσει ένα 17 μηνών βρέφος. Εσπρωχνε μακριά με τα χέρια της τα πτώματα.
Ενας μήνας έχει περάσει από εκείνο το ναυάγιο που προκάλεσαν διακινητές όταν εμβόλισαν με το σκάφος τους τη βάρκα των μεταναστών. Σύμφωνα με μαρτυρίες των διασωθέντων, οι νεκροί έφτασαν τους 500. Η 19χρονη Ντόα έχασε σ’ εκείνο το ναυάγιο τον σύντροφό της. Κατάφερε όμως να κρατήσει στη ζωή ένα κοριτσάκι άλλου ζευγαριού, με το οποίο την περισυνέλεξε διερχόμενο πλοίο. Ελικόπτερο της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας τους μετέφερε έπειτα στην Κρήτη.
Μέχρι σήμερα η πρόσφυγας από τη Συρία φιλοξενείται στα Χανιά, στο σπίτι του προέδρου της Αιγυπτιακής Κοινότητας και δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει το καθεστώς παραμονής της στη χώρα. Διαρκές αίτημά της είναι να μεταβεί στη Σουηδία. Μέσα από συνεντεύξεις με στελέχη υπουργείων, υπηρεσιακούς παράγοντες, ακτιβιστές και πρόσωπα από το περιβάλλον της Ντόα διαπιστώνονται τα κενά στην υποδοχή προσφύγων, το χάσμα στην επικοινωνία με τη 19χρονη, οι καλές προθέσεις αλλά και το πολύπλοκο παρασκήνιο γύρω από την ικανοποίηση του αιτήματός της.
Το χρονικό
Στις 14 Σεπτεμβρίου, μία ημέρα μετά τη διάσωσή της, η Ντόα έλαβε από την Ασφάλεια Χανίων έγγραφο εξάμηνης αναστολής απέλασης, όπως προβλέπεται για τους Σύρους πρόσφυγες. Στην Κρήτη δεν λειτουργεί υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής για να κατευθύνει με δικό της μεταφραστή την Ντόα και να την παραπέμψει άμεσα στην υπηρεσία Ασύλου, όπου θα ικανοποιούνταν τυχόν αίτημά της. Την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2014 άλλωστε εγκρίθηκε το 99,5% των αιτημάτων Σύρων προσφύγων.
Ως διερμηνέας της κλήθηκε από την Αστυνομία ο πρόεδρος της Αιγυπτιακής Κοινότητας Χανίων, Καμπάρα Ασράφ. Μετά τη νοσηλεία της 19χρονης για μία ημέρα στο Βενιζέλειο Νοσοκομείο Ηρακλείου, ο κ. Ασράφ προσφέρθηκε να τη φιλοξενήσει σπίτι του.
Μέχρι σήμερα η Ντόα παρουσιάζει συμπτώματα που παραπέμπουν σε μετατραυματική διαταραχή. «Τη βλέπεις να γελάει και ξαφνικά από μόνη της να κλαίει. Είναι δύσκολο», λέει ο κ. Ασράφ και προτείνει να δοθεί άδεια διαμονής στη 19χρονη για να ταξιδέψει έπειτα στη Σουηδία και να ζητήσει εκεί άσυλο. Στη Σουηδία βρίσκεται το υποστηρικτικό περιβάλλον του νεκρού συντρόφου της.
Ο Μάρκος Χατζησάββας, μέλος του Φόρουμ Μεταναστών Κρήτης, προτείνει να της δοθεί άδεια διαμονής για την ηρωική πράξη της, όπως συνέβη πέρυσι με τον Μασούντ Αχμέντ. Στις 6 Απριλίου 2012 ο Αχμέντ προσπάθησε να σώσει ένα ζευγάρι Ελλήνων. Είχαν εγκλωβιστεί με το αμάξι τους στις σιδηροδρομικές ράγες του Κρυονερίου. Ο Πακιστανός μετανάστης δεν τα κατάφερε, δύο φίλοι του σκοτώθηκαν στην προσπάθειά τους να βοηθήσουν και εκείνος τραυματίστηκε. Την ημέρα της τιμητικής απονομής της άδειας διαμονής, ο Αχμέντ παρέμενε σιωπηλός, όπως και μετά το δυστύχημα. Δεν είχε δεχτεί μέχρι τότε ψυχολογική υποστήριξη. Σήμερα έχει ήδη ξεκινήσει διαδικτυακή εκστρατεία για τη συλλογή υπογραφών, ώστε να βρεθεί λύση για την Ντόα.
Πηγές του υπουργείου Εσωτερικών, όμως, υποστήριξαν στην «Κ» ότι σε πρώτη φάση θα έπρεπε να δοθεί στην Ντόα άσυλο, καθώς αυτό ορίζουν οι διεθνείς κανονισμοί. Στο περιβάλλον της εκτιμούν ότι το άσυλο θα την εγκλωβίσει στην Ελλάδα. Οι γονείς της και τρία αδέρφια της βρίσκονται στην Αίγυπτο και η Ντόα ζητεί να την ακολουθήσουν στη Σουηδία.
Επειτα από τηλεφώνημα του υφυπουργού Εργασίας Βασίλη Κεγκέρογλου, η επικεφαλής του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Χανίων, Ελένη Τσαντηράκη, επισκέφτηκε την Ντόα την περασμένη εβδομάδα. «Ηταν αρνητική στις προτάσεις μου για άσυλο. Της πρότεινα να μείνει στο παράρτημα προστασίας παιδιών και θηλέων, αλλά δεν ήθελε. Είναι επιφυλακτική με όσους την πλησιάζουν, κουμπωμένη», λέει.
Στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών βρίσκονται σε επικοινωνία με την πρεσβεία της Σουηδίας στην Αθήνα για την υπόθεση της Ντόα. Μια σκέψη είναι να προταθεί η απονομή laissez-passer ταξιδιωτικού εγγράφου προκειμένου η 19χρονη να πάει στη Σουηδία.
Συνάντηση
Σε κάθε περίπτωση, ξεκαθαρίζουν πηγές του υπουργείου Εσωτερικών, πρέπει να εξασφαλιστεί μια βιώσιμη λύση για την Ντόα που παράλληλα δεν θα εκθέτει τη χώρα στο εξωτερικό και στον θεσμό του ασύλου. Την επόμενη εβδομάδα έχει συμφωνηθεί συνάντηση της Ντόα με στελέχη του υπουργείου Εσωτερικών στην Αθήνα για να αναζητηθεί κοινή λύση. Θα είναι η πρώτη φορά που όσοι χειρίζονται την υπόθεση θα μιλήσουν άμεσα μαζί της. Οπως λένε πάντως στην «Κ» στελέχη του υπουργείου, πρέπει πρώτα απ’ όλα να κερδίσουν την εμπιστοσύνη της 19χρονης.