Πλουμιστή, ντυμένη με έναν πολύπτυχο λευκό χιτώνα που συγκρατείται με κόκκινη λεπτή ταινία στο ύψος του στήθους, εντυπωσιακή με τα πυρόξανθα μαλλιά της να ανεμίζουν, και το αριστερό χέρι -με το κόσμημα στον καρπό- υψωμένο προς τα πάνω, εμφανίζεται η Περσεφόνη στο πολύχρωμο ψηφιδωτό που βρέθηκε στην Αμφίπολη. Ενα ψηφιδωτό δάπεδο (για πρώτη φορά σε μακεδονικό τάφο), 15 τ.μ., που απεικονίζει με λεπτομέρεια την αγωνία στο πρόσωπο της νεαρής την ώρα της αρπαγής της από τον Πλούτωνα ο οποίος την οδηγεί στον Κάτω Κόσμο, αλλά και τον θεό Ερμή ως ψυχοπομπό, να προπορεύεται.
Η αποκάλυψη ολόκληρου του βοτσαλωτού ψηφιδωτού και κυρίως της απεικόνισης, επιβεβαιώνει την άποψη ότι πρόκειται για ένα μοναδικό ταφικό μνημείο, το οποίο όπως υπογραμμίζουν κορυφαίοι αρχαιολόγοι, μαρτυρά πλούτο, εκλεπτυσμένο γούστο, καλλιέργεια και μαζί με τα ευρήματα που προηγήθηκαν (Καρυάτιδες, Σφίγγες, περίβολος) δηλώνουν μια εξαιρετικά ακριβή, μεγαλοπρεπή κατασκευή. Ισως «μια δαπανηρή δημόσια εργολαβία» όπως εικάζουν άλλοι.
Η παράσταση παραπέμπει στην αντίστοιχη αρπαγή της Περσεφόνης στο βασιλικό νεκροταφείο των Αιγών (Βεργίνα) παρότι εκείνη είναι τοιχογραφία, ενώ δεν αποκλείεται να δηλώνει σχέση με τον μακεδονικό οίκο.
Όλοι από χθες εκθειάζουν τον χρωματικό πλούτο της παράστασης, την αριστοτεχνική εκτέλεση του σχεδίου αλλά κυρίως την τρίτη διάσταση που έχουμε στο ψηφιδωτό. Ιδιαίτερα στην απεικόνιση του ψυχοπομπού και της νεαρής Περσεφόνης. Για λόγους προστασίας το εύρημα θα καλυφθεί με φύλλα φελιζόλ, ξύλινη επένδυση κι από πάνω ένα δάπεδο πρόσβασης για τον τέταρτο χώρο.
«Εχουμε ένα ακόμη μοναδικό χαρακτηριστικό σε προηγούμενα μοναδικά χαρακτηριστικά όπως οι Καρυάτιδες και οι Σφίγγες» μας είπε χθες η γ.γ. του υπουργείου Πολιτισμού κ. Μενδώνη, εξηγώντας πως η επανάληψη της λέξης μοναδικός δεν είναι λάθος. Κι αν τη χρησιμοποιεί συχνά τις τελευταίες ημέρες είναι γιατί τα ευρήματα δηλώνουν: «τη μοναδικότητα αυτού του μνημείου στο οποίο έχουμε ένα κρεσέντο».
Πολιτικός συμβολισμός
Στη συνέντευξη Τύπου στην Αμφίπολη όταν ρωτήθηκε για τη σχέση της αναπαράστασης της αρπαγής της Περσεφόνης με τη δυναστεία των Τημενιδών, η κ. Μενδώνη θύμισε πως βρίσκουμε τη σκηνή της αρπαγής στην τοιχογραφία του λεγόμενου τάφου της Περσεφόνης, στο βασιλικό νεκροταφείο των Αιγών. «Εχουμε και δεύτερη απεικόνιση με τον Πλούτωνα και την Περσεφόνη, σε σκηνή ιερού γάμου, στο ερεισίνωτο του μαρμάρινου θρόνου, στον τάφο της Ευρυδίκης, μητέρας του Φιλίππου, στις Αιγές. Οι σκηνές αυτές συνδέονται με τις λατρείες του Κάτω Κόσμου, με την ορφική λατρεία -κάθοδος στον Αδη- καθώς και με τις διονυσιακές τελετές.
Ο εκάστοτε επικεφαλής του οίκου των Μακεδόνων ήταν ο αρχιερέας αυτών των λατρειών. Σας θυμίζω την πρόσφατη έρευνα του Εθνικού Κέντρου Ερευνας Φυσικών Επιστημών “Δημόκριτος” για τα κατάλοιπα της μάσκας που βρέθηκαν στα κατάλοιπα των οστών του Φιλίππου. Σύμφωνα με τους ειδικούς ήταν η μάσκα, την οποία φορούσε ο Φίλιππος στις ορφικές τελετές. Επομένως, η παράσταση στην περίπτωσή μας έχει συμβολική σημασία, η οποία μπορεί να δηλώνει κάποια σχέση του ”ενοίκου” του τάφου με τον μακεδονικό οίκο. Ο πολιτικός συμβολισμός είναι πολύ ισχυρός σε όλες τις εποχές».
Η ανασκαφέας κ. Περιστέρη υπογράμμισε πως «χωρίς αμφιβολία ο νεκρός ήταν εξαιρετικά σημαντικός». Ανέφερε ακόμη πως στην ανασκαφή βρέθηκαν κινητά ευρήματα «κεραμική, καρφιά κ.ά.», αλλά «δεν μπορούμε να τα βάλουμε όλα σε ένα δελτίο Τύπου», ενώ στην ερώτηση πόσο χρόνο χρειάζεται ακόμη, εξήγησε: « Δεν κτίζουμε σπίτι. Η ανασκαφή μας οδηγεί. Ο,τι λέμε είναι σχετικό».
Για το θέμα της ανέγερσης Μουσείου των Σερρών η γ.γ. του ΥΠΠΟΑ ξεκαθάρισε πως τα ευρήματα θα μείνουν εκεί, ότι ουδέποτε ετέθη θέμα μετακίνησής τους, θύμισε την πολιτική του υπουργείου «να επιστρέφονται ευρήματα -ακόμη και από παλαιότερες ανασκαφές- στον τόπο που έχουν βρεθεί».
Χρονολόγηση
Όσο για τη χρονολόγηση του τάφου με δείγμα που επρόκειτο να σταλεί από γεωλόγο στην Ελβετία, η ανασκαφέας υποστήριξε «δεν μπορούμε από αυτά να χρονολογήσομε τον τάφο», ενώ η κ. Μενδώνη τόνισε πως: «Οι αναλύσεις αυτές θα επιτρέψουν να γνωρίζουμε την ακριβή σύσταση και τον τρόπο δημιουργίας των γαιών, να χρονολογήσομε τα ιζήματα. Η όποια χρονολόγηση μπορεί να προκύψει από γεωλογικού τύπου αναλύσεις, οδηγεί και σε χρονολογήσεις εκατομμυρίων ετών. Είναι εντελώς διαφορετικά τα δεδομένα από την ιστορική, αρχαιολογική χρονολόγηση».