Περιορισμένες θα είναι οι μειώσεις τα πρώτα χρόνια εφαρμογής του νέου τρόπου υπολογισμού των συντάξεων για όσους συνταξιοδοτηθούν από την 1η Ιανουαρίου 2015 και μετά με το νέο σύστημα της βασικής και αναλογικής σύνταξης. Οσο περνούν τα χρόνια, το ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων θα μειώνεται, ώστε όταν ο νόμος 3863 εφαρμοστεί πλήρως, το 2045, και εφόσον δεν υπάρξουν ενδιάμεσες παρεμβάσεις, το ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων να μην ξεπερνάει το 63%.
Ο πρώην υπουργός Εργασίας Γιώργος Κουτρουμάνης αναλύει στην «Κ» τον νόμο που φέρει πλέον και το όνομά του (νόμος Λοβέρδου – Κουτρουμάνη), επισημαίνει τις αλλαγές που έχουν παρερμηνευθεί, ξεδιαλύνει τα θολά ή γκρίζα σημεία και αποκαλύπτει ποια διάταξη από τον νόμο που υπέγραψε το 2010, αν μπορούσε, θα απέσυρε.
Σύγχυση
Σύμφωνα με τον πρώην υπουργό, η μεγαλύτερη σύγχυση που έχει δημιουργηθεί το τελευταίο διάστημα αφορά σε ποιους θα εφαρμοστεί τελικά ο νόμος 3863. Και ξεκαθαρίζει πως δεν θα εφαρμοστεί σε εκείνους που μπορούν σήμερα να συνταξιοδοτηθούν, εκείνους, δηλαδή, που έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι τις 31/12/2014, ακόμη κι αν καταθέσουν αιτήσεις συνταξιοδότησης το 2015 ή και μετά. Οι αλλαγές αφορούν αυτούς που θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης από την 1η Ιανουαρίου 2015 και μετά. Μάλιστα, επισημαίνει ότι η «παρανόηση» γίνεται ακόμη και από υπαλλήλους Ταμείων, με αποτέλεσμα να δημιουργείται σύγχυση στους ασφαλισμένους.
Μύθο θεωρεί ο κ. Κουτρουμάνης και το ότι θα μειωθούν δραματικά οι συντάξεις. Παραδέχεται ότι θα υπάρξουν μειώσεις και διευκρινίζει ότι οι αλλαγές θα επέλθουν σταδιακά, σε βάθος χρόνου. Για κάποιον που θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης το 2015, η σύνταξη θα είναι άθροισμα δύο επιμέρους ποσών. Για τα χρόνια που έχει εργαστεί μέχρι το τέλος του 2010, η σύνταξη θα υπολογιστεί με το παλιό σύστημα και για τα χρόνια που συμπληρώνει από το 2011 και μετά, με το νέο σύστημα. Στην αρχή δε, οι διαφορές στο ύψος των συντάξεων θα είναι οριακές. Συγκεκριμένα, βάσει των υπολογισμών, το 2015, το ποσοστό αναπλήρωσης θα μειωθεί από 70% που είναι σήμερα στις περισσότερες περιπτώσεις κατά 0,3% με 0,5%. Το 2020, η μεσοσταθμική μείωση στο ποσοστό αναπλήρωσης θα είναι της τάξης του 1,8% με 2,0%, θα φθάσει το 4,5% το 2030 και θα εδραιωθεί στο 7% το 2045, όταν όλες οι συντάξεις θα υπολογίζονται εξ ολοκλήρου με το νέο σύστημα.
Αναφορικά με το ύψος της βασικής σύνταξης, το 2015 εκτιμάται ότι θα είναι 360 ευρώ, το 2018 364 ευρώ και το 2021 375 ευρώ.
Οσο για το ύψος της κατώτατης σύνταξης, ο κ. Κουτρουμάνης υποστηρίζει ότι αυτό θα πρέπει να υπολογίζεται με βάση το ημερομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη πριν από τις μειώσεις του 2012. Στην πράξη, υποστηρίζει πως η κατώτατη σύνταξη που θα δίνεται από όλα τα Ταμεία το 2015 θα είναι στα 495 ευρώ, κατά περίπου 9 ευρώ αυξημένη από αυτήν που δίνει σήμερα το ΙΚΑ. Σύμφωνα με τον κ. Κουτρουμάνη, η μη αναφορά του ΕΚΑΣ στον νόμο 3863 δεν οδηγεί στην κατάργησή του. Πρόκειται για μία προνοιακή παροχή, για την οποία, όπως σημειώνει ο πρώην υπουργός, ο νομοθέτης θεώρησε πως δεν πρέπει να υπάρξει οποιαδήποτε αλλαγή και γι’ αυτό δεν την ανέφερε.
Εκτιμά, επίσης, ότι τα προβλήματα αναφορικά με τη διαδοχική ασφάλιση μπορούν να λυθούν εύκολα, καθώς πρέπει να εφαρμοστούν και στον νέο υπολογισμό οι αναλογίες που εφαρμόζονται στο παλαιό σύστημα.
Παρεμβάσεις
Στο ερώτημα εάν πρέπει ο βηματισμός εφαρμογής του νόμου να επισπευσθεί προκειμένου να μειωθεί η συνταξιοδοτική δαπάνη και να καταστεί το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης βιώσιμο, ο πρώην υπουργός Εργασίας εκτιμά ότι ο κύκλος των παρεμβάσεων που μπορούν ή πρέπει να γίνουν στο σύστημα, σε επίπεδο παραμετρικών αλλαγών (τρόπος υπολογισμού των συντάξεων και όρια ηλικίας συνταξιοδότησης), έχει κλείσει. Ο στόχος πλέον πρέπει να είναι η ανάπτυξη, καθώς δεν υπάρχει περίπτωση να μπορέσει το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης να λειτουργήσει χωρίς αυτήν.
Μάλιστα, ο κ. Κουτρουμάνης, κάνοντας την αυτοκριτική του, εκτιμά ότι τα αμέσως επόμενα χρόνια θα δημιουργηθεί τεράστιο πρόβλημα στους ασφαλισμένους, εξαιτίας της αύξησης των γενικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 65 στα 67 και από τα 60 στην περίπτωση της πρόωρης συνταξιοδότησης, στα 62. Ιδιαίτερα σε συνθήκες υψηλής ανεργίας, η αναζήτηση εργασίας μετά τα 55 είναι, σύμφωνα με τον πρώην υπουργό Εργασίας, μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα, το οποίο η πολιτεία θα κληθεί να αντιμετωπίσει τα επόμενα χρόνια…
Αντικίνητρα για πρόωρη συνταξιοδότηση
Εστω μισθωτός, ασφαλισμένος στο ΙΚΑ, με 35 έτη ασφάλισης και μισθό το 2015, της τάξης των 1.500 ευρώ. Σύμφωνα με το ισχύον σύστημα, θα λάβει σύνταξη 1.069,25 ευρώ. Εάν καταθέσει αίτηση συνταξιοδότησης εντός του 2015, η σύνταξη θα είναι 1.050 ευρώ. Εάν ο μισθωτός, με 35 έτη ασφάλισης, είχε υποστεί μείωση μισθού τα τελευταία χρόνια, λόγω κρίσης, με αποτέλεσμα ενώ μέχρι το 2010 οι αμοιβές του να ήταν της τάξης των 1.500 ευρώ, από το 2011 έως το 2015 να έπεσαν στα 1.100 ευρώ τον μήνα, με το ισχύον σύστημα, η σύνταξή του θα ήταν 1.069,25 ευρώ, ενώ το 2015 θα είναι 1.030 ευρώ. Ο ίδιος μισθωτός, εάν θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης το 2018, η σύνταξή του με βάση το ισχύον σύστημα θα ήταν 955,50 ευρώ, ενώ με βάση το νέο σύστημα, θα είναι 915,20 ευρώ. Εάν το δικαίωμα θεμελιωθεί το 2020, με τον σημερινό υπολογισμό η σύνταξη θα είναι της τάξης των 836,85 ευρώ, με τον νέο υπολογισμό, θα μειωθεί στα 820,10 ευρώ. Μάλιστα, καθώς ένας από τους βασικούς στόχους του νέου συστήματος ήταν να δημιουργήσει ισχυρά αντικίνητρα στους ασφαλισμένους για πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, όσο μειώνονται τα έτη ασφάλισης, τόσο θα αυξάνονται οι μειώσεις στις συντάξεις. Ετσι, μισθωτός που συνταξιοδοτείται με 20ετία και μισθό έως το 2010 στα 1.500 ευρώ, ο οποίος μειώνεται στα 1.100 από το 2011 έως το 2015, ενώ με το ισχύον σύστημα θα έπαιρνε σύνταξη 611 ευρώ, με το νέο σύστημα, εφόσον το δικαίωμα θεμελιώνεται το 2015, θα λάβει 555 ευρώ. Εάν για τον ίδιο μισθωτό, το δικαίωμα θεμελιώνεται το 2018, με τον παλαιό υπολογισμό, η σύνταξη θα είναι 546 ευρώ, ενώ με βάση τον νέο, 485 ευρώ.