Ξεχάστε την ποσοτική χαλάρωση: Αντί ν’ αγοράσει κρατικά ομόλογα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορεί ν’ αρχίσει ν’ αγοράζει εταιρικά ομόλογα, όπως συμβουλεύουν όσοι τάσσονται υπέρ της κήρυξης ολοκληρωτικού πολέμου κατά του αποπληθωρισμού.
Η κίνηση αυτή θα μπορούσε να μειώσει τις αποδόσεις των εταιρικών ομολόγων και των κρατικών ομολόγων και να ενισχύσει την τιτλοποίηση. Θα εντείνει, όμως, και τον ηθικό κίνδυνο και θα προκαλέσει τόσες αντιδράσεις όσες και η ποσοτική χαλάρωση. Ομως θα προσέδιδε μεγαλύτερη αξιοπιστία στη δέσμευση της ΕΚΤ να καταπολεμήσει τον αποπληθωρισμό.
Η μετάδοση της είδησης από το Reuters ότι η ΕΚΤ εξετάζει το ενδεχόμενο να εφαρμόσει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα αγοράς εταιρικών ομολόγων φέρνει στο προσκήνιο το πρόβλημα κλίμακας που καλείται ν’ αντιμετωπίσει η ΕΚΤ.
Στην προσπάθεια του ν’ αναζωογονήσει την ασθμαίνουσα ευρωπαϊκή οικονομία, ο πρόεδρος της ΕΚΤ κ. Μάριο Ντράγκι υποσχέθηκε να αυξήσει το μέγεθος του ισολογισμού της κεντρικής τράπεζας κατά 1/3, στα 3 τρισ. ευρώ, μέσω της παροχής μακροπρόθεσμων δανείων προς τις τράπεζες, συνδυασμένης με αγορές καλυμμένων ομολόγων και τιτλοποιημένων δανείων.
Το πρόβλημα είναι ότι θα είναι δύσκολο ν’ αυξήσει τον ισολογισμό της ΕΚΤ κατά 1 τρισ. ευρώ μόνο μέσω της αγοράς ασφαλών χρεογράφων δίχως να προκαλέσει την κατάρρευση της αγοράς. Πολλοί οικονομολόγοι είχαν υποθέσει ότι η ΕΚΤ προσπαθεί να εξαντλήσει κάθε άλλη εναλλακτική επιλογή ώστε τελικά ν’ αγοράσει κρατικά ομόλογα, παρά την έντονη αντίδραση των Γερμανών.
Ενδεχόμενη αγορά εταιρικών ομολόγων θα καταστήσει την επίτευξη του στόχου των 3 τρισ. ευρώ πιο αξιόπιστη. Οι αγορές εταιρικών ομολόγων θα περιορίσουν τις αποδόσεις τους. Οι εταιρείες θα έχουν την ευκαιρία να βρουν φθηνότερη χρηματοδότηση, γεγονός που θα τους δώσει το περιθώριο να επενδύσουν. Οι παίκτες των αγορών θα έχουν κίνητρο να δανείσουν σε μικρότερες εταιρείες ή σε εταιρείες με μικρότερο ρίσκο, ή ν’ αρχίσουν ν’ αγοράζουν τιτλοποιημένα ομόλογα, αγορά που η ΕΚΤ ενδιαφέρεται ν’ αναζωογονήσει. Η απόδοση και των κρατικών ομολόγων της περιφέρειας αναμένεται να υποχωρήσει.
Παρ’ όλα αυτά η αγορά εταιρικών ομολόγων δεν αποτελεί πανάκεια. Η ΕΚΤ δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι η εν λόγω αγορά είναι δυσλειτουργική: τα σπρεντ των εταιρικών ομολόγων με πιστοληπτική αξιολόγηση Α είναι περίπου στις 50 μονάδες βάσης, δηλαδή κάτω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο των 60 μονάδων βάσης, σύμφωνα με την UniCredit. Παρότρυνση των επενδυτών ν’ αναλάβουν μεγαλύτερο ρίσκο, θα μπορούσε ν’ αποτελέσει ενθάρρυνση των απερίσκεπτων επενδύσεων. Προκειμένου η ΕΚΤ να δώσει πραγματική ώθηση στην οικονομία θα πρέπει να αγοράσει ομόλογα με χαμηλή πιστοληπτική αξιολόγηση. Αν αρκεστεί στο ν’ αγοράσει ομόλογα με πιστοληπτική αξιολόγηση ΑΑ και πάνω, θα περιοριστεί από το ίδιο το μικρό μέγεθος της αγοράς, περίπου 172 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τη Citigroup. Ενδεχόμενη αγορά ομολόγων με αξιολόγηση ΒΒΒ θ’ αύξανε το μέγεθος της διαθέσιμης αγοράς σε πάνω από 1 τρισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, στην προσπάθειά της ν’ αυξήσει το μέγεθος του ισολογισμού της η ΕΚΤ ίσως να χρειαστεί ν’ αναλάβει ρίσκο ή να διαταράξει τις αγορές. Το μήνυμα που στέλνει η ΕΚΤ με την αποκάλυψη ότι ίσως ν’ αρχίσει ν’ αγοράζει εταιρικά ομόλογα, ή ακόμη και μόνο ότι εξετάζει το ενδεχόμενο, είναι ότι είναι έτοιμη να σπρώξει στο όριο τη νομισματική πολιτική. Επίσης, ότι η υπόσχεση του Μάριο Ντράγκι το 2012 να κάνει «ό,τι χρειαστεί» ώστε να σώσει το ευρώ, δεν ήταν κούφια λόγια.