Αίφνης, εγένετο… Αμφίπολης! Απ’ άκρου εις άκρον, στην ελληνική επικράτεια. Καθημερινά, σχεδόν, δελτία ειδήσεων και ενημερωτικές εκπομπές δεν ασχολούνται μόνο με τον περιώνυμο τάφο ή, τις τελευταίες ημέρες, με την επιστροφή των Μαρμάρων, αλλά και με ανασκαφές στη νησιωτική και ηπειρωτική Ελλάδα. Τα ναυάγια των Αντικυθήρων, της Ζακύνθου, τα πρόσφατα ευρήματα στο Μεσολόγγι κ.ο.κ έχουν πλέον θέση στην ελληνική ειδησεογραφία.
Εκτός από τις επιστημονικές -και όχι μόνο- αντιπαλότητες και αντιθέσεις, στις τάξεις των αρχαιολόγων, ιστορικών και ερευνητών, που έρχονται, αναπόφευκτα, στο φως, παρακολουθούμε να αποκτούν τηλεοπτικό βήμα άνθρωποι που μέχρι σήμερα ήταν απολύτως άγνωστοι στο ευρύ κοινό.
Η αρχαιολογία έγινε φωτογενής – προφανώς μετράει στην τηλεθέαση, αλλιώς κανένας φακός δεν θα εστίαζε στο έργο της. Μέσα, λοιπόν, στον κουραστικό, επαναλαμβανόμενο και κενό περιεχομένου, τις περισσότερες φορές, πολιτικό λόγο, αναδύεται μια άλλη πραγματικότητα, που ήταν στην σκιά. Ανθρωποι που εργάζονται με αφοσίωση, υποαμειβόμενοι -αναλογικά με την επιστημονική τους κατάρτιση- που αντιμετωπίζουν με προσωπική επιμονή τις δυσκολίες, χωρίς τη συνδρομή της πολιτείας. Είναι αυτή, ακριβώς, η πτυχή που υποβάθμισε ο εμμονικός συνδικαλισμός με τις τελετουργικές απεργιακές κινητοποιήσεις και την αντίσταση σε οποιαδήποτε πρωτοβουλία προοιωνίζεται αλλαγή σε μια υπάρχουσα συνθήκη. Σήμερα και αύριο, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων προχωρεί σε 48ωρη απεργία αντιδρώντας στην εφαρμογή του νέου Οργανογράμματος του ΥΠΠΟ. Κι αναρωτιέται κανείς: Αν πράγματι πιστεύουν ότι «μια ενοποιημένη διαχείριση μνημείων δεν είναι θεωρητικά κακή» (η ακριβής έκφραση, κράμα πανικού και αντίστασης σε οτιδήποτε δηλώνει κίνηση, αλλαγή), με απεργία θα αντιμετωπίσουν την «προχειρότητα» του προεδρικού διατάγματος;
Ομως, η απεργία του ΣΕΑ εμπίπτει στην κατηγορία… παραδοσιακά συνδικαλιστικά ανακλαστικά. Είναι η ίδια λογική που δαιμονοποιεί την ιδιωτική πρωτοβουλία, υψώνοντας, με κάθε ευκαιρία, αντιμνημονιακές κορώνες.
Ας επιστρέψουμε στη φωτεινή πλευρά του θέματος. Σε αυτήν που δηλώνει ότι όταν η αρχαιολογία συνδέεται με την κοινωνία, μπολιάζει την καθημερινότητα με γνώση, αισθητική αρτιότητα και αξίες. Βοηθάει την Ελλάδα να ταξιδεύει στον κόσμο, αποτελώντας την κατ’ εξοχήν δύναμη για την αξιοποίηση του πολιτιστικού πλούτου.
Τον τελευταίο καιρό, με αφορμή την Αμφίπολη, ακούστηκε και ο λόγος ειδικών που μιλούν για τέχνη, συμμετρία, αρμονία, χρώματα, εικαστικές αποτυπώσεις, γλυπτικές φόρμες. Παρεισφρέουν στην ειδησεογραφία της πολιτικής πόλωσης και των οικονομικών αδιεξόδων. Μπορεί να μην είναι ο κυρίαρχος τόνος· ούτε θα καρποφορήσει το ενδιαφέρον από τη μια στιγμή στην άλλη. Αλλά είναι ίσως η πρώτη φορά που τα ελληνικά μνημεία απασχολούν για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα και σε καθημερινή βάση «πρωτοσέλιδα», έντυπα και ηλεκτρονικά.
Κι αυτό, παρά την όποια γκρίνια και μεμψιμοιρία αφήνει ίχνος. Δεν είναι ο τουριστικός αντίκτυπος μόνο ή η διεθνής προσοχή και προβολή της Ελλάδος. Καμιά φορά παπαγαλίζουμε τα ίδια και τα ίδια από αμηχανία. Το πιο σημαντικό είναι ο εσωτερικός αντίκτυπος. Πώς εμπλουτίζουν τα ευρήματα την οπτική μας. Πώς μετατοπίζουν το κέντρο βάρους. Ανεπαισθήτως. Ακόμη κι όταν νομίζουμε ότι τα προσπερνάμε, αποθηκεύονται για μελλοντική χρήση.