ΑΝΑΣΚΑΦΗ. Τίποτα δεν σταματά τον ρυθμό των ανασκαφών στην Αμφίπολη και στον λόφο Καστά. Ούτε ό,τι τις συνοδεύει. Ετσι ούτε η εθνική εορτή ανακόπτει τη ροή των ανακοινώσεων (θα γίνουν σήμερα το απόγευμα από την Αννα Παναγιωταρέα), ενώ η βελτίωση των καιρικών συνθηκών βοηθάει στη συνέχιση της δύσκολης δουλειάς που έχουν εκεί οι αρχαιολόγοι. Οι οποίοι, σε ό,τι αφορά τη σύληση του μνημείου, φαίνεται να έχουν καταλήξει ότι έχουν γίνει πολλές και διαδοχικές επιχειρήσεις τυμβωρυχίας στην προσπάθεια αναζήτησης χρυσού ή μετάλλων που ήταν εξίσου πολύτιμα. Οτι το χώμα που σκεπάζει τα ευρήματα φαίνεται να προήλθε από τα νερά του ποταμού Στρυμόνα ή της λίμνης Κερκίνης κατά άλλους – που συμπαρέσυρε ή διέλυσε τα ευρήματα που ήδη έχουν αναδειχθεί.
Παράλληλα με τις ανασκαφές, μόλις κυκλοφόρησε ένα πολύ μικρό βιβλιαράκι, το οποίο υπογράφει η βυζαντινολόγος Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ με τίτλο «Εικασίες, Βεργίνα-Αμφίπολη» (εκδ. Ερμής). Η δραστήρια κ. Αρβελέρ, με γλαφυρό ύφος, ζωντανεύει τα πρόσωπα και την εποχή και καταθέτει τις εικασίες της, βασιζόμενη πάντα σε πηγές.
Ποιους κρύβει ο τάφος;
Στο ερώτημα που απασχολεί όλους -επιστήμονες και απλούς πολίτες- από την αρχή της ανακάλυψης του τάφου στον λόφο Καστά, επιχειρεί να απαντήσει, σύμφωνα με τις δικές της εικασίες, η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ. Ας δούμε ένα μικρό απόσπασμα από αυτές τις εικασίες, ας πάρουμε μια γεύση από αυτό το μικρό βιβλίο: «Πιστεύω, λοιπόν, ότι με το μνημείο της Αμφίπολης πρέπει να σχετίζονται επιφανείς, που είχαν δεσμούς λόγω καταγωγής ή λόγω δράσης με αυτήν την πόλη. Πιθανότατα (να πω ασφαλώς;) ο ίδιος ο Κάσσανδρος και η γυναίκα του, Θεσσαλονίκη. Βέβαια, μένουν όλα αυτά εικασίες. Παρακαλώ όμως να μην τις αποκλείσουν οι κατοπινοί μελετητές του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης. Μνημείο, πιθανώς, επιφανών νεκρών, δηλαδή ένα νεκροταφικό πολυάνδρειο, που ίσως σχετίζεται ιδιαίτερα με τους ναυάρχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου (είδος, δηλαδή, arlington μακεδονικού…), δεδομένου ότι από εκεί ξεκίνησε ο στόλος του στρατηλάτη, ή μάλλον ταφικό βασιλικό συγκρότημα; Το μνημείο της Αμφίπολης αποτελεί, αναμφισβήτητα, πολύτιμο ιστορικό τεκμήριο για τη μελέτη της Μακεδονίας, σε μια άκρως ενδιαφέρουσα εποχή», σημειώνει η κ. Αρβελέρ.
Η κ. Αρβελέρ τοποθετείται και για την «εξαιρετική ποιότητα των ευρημάτων της Αμφίπολης: η πολιτική του Δημητρίου Φαληρέα ενάντια στην επίδειξη πλούτου και στην πολυτέλεια θα στέρησε πολλούς Αθηναίους καλλιτέχνες από τους οικονομικά εύπορους πελάτες τους. Πράγμα που εξανάγκασε ίσως πολλούς καλλιτέχνες να εκπατριστούν και προς την ακμάζουσα Μακεδονία. (…)». Και αναρωτιέται: «Μήπως ο Κάσσανδρος δέχθηκε στην αυλή του Αθηναίους καλλιτέχνες»; Μερικές ακόμα σκέψεις, βασισμένες σε ιστορικές πηγές, που δηλώνουν πόσο και πόσους αφορά το μνημείο της Αμφίπολης.