Οταν οι σύγχρονοι συμπατριώτες μας επισκέπτονται τόπους όπου ήκμασε ο εκτός συνόρων ελληνισμός στην πιο ευπρόσωπη, αστική εκδοχή του, αισθάνονται αυτό το βουβό πένθος που ξυπνά από τα σπαράγματα του κάποτε λαμπρού υλικού πολιτισμού: επαύλεις, εμπορικές στοές, καταστήματα, πλατείες, ναοί. Lacrimae rerum -κατά Βιργίλιο- για τα άδεια κελύφη, δάκρυα για τα πράγματα που έμειναν πίσω, τεκμήρια υπό εξαφάνιση. Ελάχιστοι από εμάς όμως τολμούν μια ανασύσταση εκείνης της ικμάδας των ελληνικών ex pat κοινοτήτων, στην Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, τη Βενετία και αλλού, υπό το πραγματικό φως του φυσικού τους περιβάλλοντος, του κοσμοπολιτισμού ή της φθοράς, της αλληλεπίδρασης εντέλει με τους υπόλοιπους εποίκους και αυτόχθονες.
Υπέρβαση
Αυτή τη μεγάλη υπέρβαση κάνει ο ζωγράφος Ανδρέας Γεωργιάδης, επιλέγοντας να ξαναφέρει στη ζωή την Αλεξάνδρεια του Λόρενς Ντάρελ (αλλά και του Καβάφη), στην ενότητα έργων του από μελάνι με τίτλο «Αλεξανδρινό κουαρτέτο». Το corpus αυτό με τα 35 μελάνια, εμπνευσμένο από το μαγικό μυθιστόρημα του Ιρλανδού, παρουσιάστηκε τιμητικά από τις 16 ώς και τις 18 Οκτωβρίου στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, η οποία εόρταζε τα 12α γενέθλιά της. Και στον καλλιτέχνη προσεφέρθη το κλειδί της πόλης, όχι μόνο για την ομορφιά και την ενάργεια των εικόνων του, αλλά και για την ικανότητά του να αναδιφήσει στο παρελθόν, με σεβασμό, τρυφερότητα και ανάγκη για την αλήθεια και τον μύθο.
Να γίνει ένας Αλεξανδρινός του Μεσοπολέμου, που ξέρει τους δρόμους σαν την παλάμη του, ξαποσταίνει στα καφέ και στη σκιά από τα τζαμιά, θαυμάζει τις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες των κτιρίων της πόλης, γνωρίζει τη μυρωδιά στα μπαρμπέρικα, τους ήχους της μουσικής στις σάλες των ξενοδοχείων, τα εδέσματα στις βιτρίνες των ζαχαροπλαστείων. Η ζωγραφική του εγκιβωτίζει την αφήγηση και ο θεατής αισθάνεται σαν να βρίσκεται σε μια φυσαλίδα που ταξιδεύει στον χρόνο και τον χώρο. Η λογοτεχνία γίνεται βίωμα.
Σκηνογραφία
Ο ζωγράφος κάνει μια σκηνογραφική προσέγγιση σε ένα από τα σπουδαιότερα και πιο αγαπημένα βιβλία του 20ού αιώνα, με τόλμη και δέος. Συμπορεύεται με την Ιουστίνη, τον Μπαλτάζαρ, τον Μάουντολιβ, την Κλέα, ζει στον κόσμο τους, ο οποίος δεν εξυφαίνεται μόνο από τη φαντασία του συγγραφέα αλλά και από την κοπιαστική δική του έρευνα, που διήρκεσε αρκετό καιρό. Πρωτοδιάβασε το μυθιστόρημα στα 20 του χρόνια. Στα 22, πήγε για πρώτη φορά στην Αλεξάνδρεια. Οταν πήρε την απόφαση να ζωγραφίσει μια ενότητα στα 39 του, αφιερωμένη στο θέμα αυτό, πραγματοποίησε πολλά ακόμα ταξίδια. Αναζήτησε πηγές, γνώρισε ανθρώπους, έπιασε φιλίες με τα λιγοστά μέλη της σημερινής μας κοινότητας (ανάμεσά τους και ο δραστήριός μας πρόξενος Χρήστος Καποδίστριας που τον βοήθησε αφάνταστα), διάβασε, ρώτησε. Αρκετά κτίρια είχαν κατεδαφιστεί, δρόμοι είχαν αλλάξει όνομα δύο και τρεις φορές, αναπλάσεις είχαν αλλάξει τη μορφή του αστικού ιστού. Χάρις στο πείσμα και την επιμονή του Ανδρέα Γεωργιάδη, η rue Fuad, το Hotel Cecil, το καφέ Baudrot, η πλατεία με το Χρηματιστήριο Βάμβακος αλλά και οι μορφές της Ιουστίνης, του Ντάρλι, του Μάουντολιβ βρήκαν ξανά την τότε ενσάρκωσή τους. Ακόμα και το φωτισμένο παράθυρο της έπαυλης, όπου ζούσε και έγραφε ο Ντάρελ, υπάρχει στα έργα. Στην πραγματικότητα, το ετοιμόρροπο κτίριο θα κατεδαφιστεί μέχρι το τέλος του χρόνου, παρά τον αγώνα για τη διάσωσή του…
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο ζωγράφος βυθίζει τον χρωστήρα του στη μελάνη της λογοτεχνίας. Και σε παλαιότερη δουλειά του είχε καθοδηγηθεί από την πλοκή ορισμένων βιβλίων. Στην περίπτωση του «Κουαρτέτου» όμως, κάνει μια ολοκληρωμένη διαδρομή, στο μέρος όπου ομιλείτο η ελληνική, συνυπήρχαν πολλές και διαφορετικές φυλές καθώς και μια ντουζίνα θρησκείες, όπως λέει και ο ίδιος ο Ντάρελ. Η τεχνοτροπία του επιτρέπει το παιχνίδι φωτός και σκιάς, σε τόνο ματζέντα και σέπια, έτσι ώστε να επιτευχθεί αυτή η αίσθηση της πατίνας του χρόνου.
Κάιρο και Αθήνα
Η έκθεσή του θα φιλοξενηθεί μέχρι και τις 5 Νοεμβρίου στο παλάτι Αμρ Ταζ του Καΐρου και ύστερα τον Δεκέμβριο θα έρθει στο βιβλιοπωλείο Ιανός της οδού Σταδίου, στην Αθήνα. Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι τη διοργάνωση του αφιερώματος στην Αλεξάνδρεια ανέλαβε εξ ολοκλήρου η Βιβλιοθήκη με τη συνδρομή του προξένου μας.