1. Τι αποφασίστηκε στο Eurogroup της Πέμπτης;
Οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης αποφάσισαν να συνεχιστεί η στήριξη της Ελλάδας με την παροχή μιας προληπτικής γραμμής πίστωσης. Δηλαδή θα βρίσκεται στη διάθεση της Ελλάδας ένα ποσό, στο οποίο θα μπορεί να προσφύγει εάν διαπιστωθεί ότι αντιμετωπίζει πρόβλημα δανεισμού από τις αγορές.
2. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της γραμμής πίστωσης;
Το Eurogroup αποφάσισε να χορηγηθεί στην Ελλάδα προληπτική πίστωση μέσω ενός από τα δύο υφιστάμενα «εργαλεία» του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) που ονομάζεται Enhanced Conditions Credit Line – ECCL (Γραμμή Πίστωσης με Ενισχυμένες Προϋποθέσεις). Σύμφωνα με τον κανονισμό του ESM, η ECCL έχει διάρκεια ενός έτους με δυνατότητα παράτασης. Για να εγκριθεί η δυνατότητα πρόσβασης ενός κράτους-μέλους σε ECCL, θα πρέπει να υπογράψει Mνημόνιο Κατανόησης (Memorandum of Understanding), δεσμευόμενο έτσι στην εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων οικονομικής πολιτικής. Επίσης, θα υπάρχει καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας, ανεξάρτητα από το εάν η Ελλάδα θα κάνει χρήση της ECCL ή όχι.
3. Το ΜοU και η εποπτεία θα είναι ίδια με αυτά του υφιστάμενου προγράμματος;
Οχι. Ο επίτροπος Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί είπε ότι η νέα συμφωνία για την ECCL δεν θα έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με τα Μνημόνια που γνωρίζουμε από το 2010. Αυτά υπεισέρχονται σε πολλές λεπτομέρειες του κυβερνητικού έργου. Το MoU για την ECCL (που ενδεχομένως να μην ονομάζεται καν MoU, ώστε να αποφεύγονται επώδυνοι συνειρμοί και ανακλαστικές αντιδράσεις με τα Μνημόνια) θα είναι πιο λιτό και θα δεσμεύει την κυβέρνηση σε περιορισμένο αριθμό μεταρρυθμίσεων. Οπως έλεγε χαρακτηριστικά κυβερνητικός αξιωματούχος, δεν θα έχει 15.000 δράσεις, αλλά 15 πολύ συγκεκριμένες. Επίσης, η επιτήρηση θα είναι πιο χαλαρή από την υφιστάμενη, αλλά σαφώς πιο αυστηρή από εκείνη που θα είχε η χώρα εάν είχε μια καθαρή έξοδο από το πρόγραμμα, όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία.
4. Η Ελλάδα δεν ήθελε μια γραμμή πίστωσης;
Ο αρχικός σχεδιασμός της κυβέρνησης ήταν μια καθαρή έξοδος από το Μνημόνιο, όμοια με αυτή της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας. Δηλαδή, στο τέλος του χρόνου, που τελειώνει το δάνειο της Ευρωζώνης, η Αθήνα θα δήλωνε ότι δεν χρειάζεται ούτε το υπόλοιπο του δανείου από το ΔΝΤ. Ωστόσο, όταν ο σχεδιασμός αποκαλύφθηκε, οι αγορές αντέδρασαν αρνητικά και οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων αυξήθηκαν. Η δημιουργία ενός ταμειακού αποθέματος με εκδόσεις 18μηνων εντόκων και 7ετών ομολόγων, που ήταν ουσιαστικό στοιχείο του σχεδιασμού για την «καθαρή έξοδο», κατέστη ανέφικτη. Ετσι, η κυβέρνηση δέχθηκε να πάρει μια γραμμή πίστωσης. Διεκδίκησε όμως όχι κάποια από τις υφιστάμενες του ESM, αλλά μια άλλη «υβριδική», ειδικά σχεδιασμένη για τη χώρα μας, για την οποία θα χρησιμοποιηθούν τα 11 δισ. ευρώ που δεν χρειάστηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Δεδομένου ότι δεν επρόκειτο για νέα χρήματα και ειδική πιστωτική γραμμή, θα είχε χαλαρή επιτήρηση και δεσμεύσεις με χαλαρό Μνημόνιο που θα έφτιαχνε η ελληνική κυβέρνηση.
5. Γιατί το Eurogroup δεν υιοθέτησε την ελληνική πρόταση;
Ευθύς εξαρχής υπήρχαν κυβερνήσεις που ήθελαν να διατηρηθεί η Ελλάδα σε καθεστώς επιτήρησης, προκειμένου να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις. Η δυσκολία στην ολοκλήρωση της τελευταίας αξιολόγησης και οι κόκκινες γραμμές της Αθήνας ενίσχυσαν αυτή την άποψη. Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε εκφραστεί δημοσίως υπέρ της παροχής νέου, κανονικού δανείου. Επίσης, για όλους θα ήταν δύσκολο να υποστηρίξουν στα Κοινοβούλιά τους την ανάγκη δημιουργίας ενός υβριδικού μηχανισμού, όταν ο ESM έχει ήδη δύο εργαλεία έτοιμα. Στο τέλος έφτασαν να επικαλεστούν ακόμη και το ότι δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για να «συσταθεί» κάτι ειδικό για την Ελλάδα.
6. Πόσα θα είναι τα χρήματα που θα διατεθούν για την ECCL;
Οπως είπε ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ, αυτό θα εξαρτηθεί από το ποιες θα είναι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας, που θα υπολογιστούν στο τέλος της αξιολόγησης από τη χώρα.
7. Θα χρησιμοποιηθούν τα 11,5 δισ. ευρώ του ΤΧΣ;
Κατ’ αρχάς δεν είναι βέβαιο ότι θα περισσέψουν 11,5 δισ., καθώς ένα μέρος, περί τα 3 δισ., μπορεί να παραμείνουν στο ΤΧΣ για τη χρηματοδότηση αναδιαρθρώσεων μικρότερων τραπεζών. Επίσης, η χρήση των κεφαλαίων του ΤΧΣ είχε νόημα μόνο ως επιχείρημα για τη δημιουργία υβριδικής γραμμής πίστωσης. Από τη στιγμή που επελέγη η χορήγηση ECCL, o μόνος λόγος να χρησιμοποιηθούν τα κεφάλαια του ΤΧΣ θα είναι για να περάσουν ευκολότερα οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης την προληπτική γραμμή στήριξης από τα Κοινοβούλιά τους.
8. Ποιος θα είναι ο ρόλος του ΔΝΤ;
Ο πρόεδρος του Eurogroup είπε ότι το ΔΝΤ θα συμμετέχει στη μεταμνημονιακή στήριξη, αλλά ο ακριβής ρόλος του δεν έχει ακόμη καθοριστεί. Η κυβέρνηση θέλει να περιοριστεί σε ρόλο τεχνικού συμβούλου. Υπάρχουν κράτη, μεταξύ αυτών η Γερμανία και οι συνήθεις σύμμαχοί της, που θέλουν πιο ενεργό ρόλο. Σύμφωνα με στέλεχος της ελληνικής κυβέρνησης, εξετάζεται ακόμη και το ενδεχόμενο να συμμετέχει στη χρηματοδότηση της πιστωτικής γραμμής. Σε μια τέτοια περίπτωση, δεδομένου ότι δεν μπορεί να δώσει χρήματα στον ESM, θα φτιάξει μια δική του πιστωτική γραμμή για την Ελλάδα, με το υπόλοιπο του δανείου.
9. Γιατί κάποιοι από τους Ευρωπαίους θέλουν τη συμμετοχή του ΔΝΤ στην «επόμενη μέρα»;
Ο κ. Ντάισελμπλουμ είπε ότι η παρουσία του ενισχύει την εμπιστοσύνη των αγορών. Στην πραγματικότητα, οι κυβερνήσεις αυτές εκτιμούν ότι μπορούν να πείσουν ευκολότερα τα Κοινοβούλιά τους για την προληπτική γραμμή, εάν συμμετέχει το Ταμείο. Επίσης, ενδεχομένως και το βασικότερο, εάν διαπιστωθεί ότι το χρηματοδοτικό κενό της Ελλάδας είναι μεγάλο, τότε θα μπορούσε να συμβάλει κι αυτό με τη δική του προληπτική γραμμή. Ενδεχομένως, αυτό το τελευταίο θα καθορίσει και τον ρόλο του ΔΝΤ.
10. Πώς επηρεάζει την αξιολόγηση από την τρόικα η απόφαση του Eurogroup;
Το Eurogroup είπε πως προϋπόθεση για να υλοποιηθούν όσα αποφασίστηκαν για την περαιτέρω στήριξη της Ελλάδας είναι να ολοκληρωθεί η τρέχουσα αξιολόγηση από την τρόικα. Η ελληνική κυβέρνηση, από την άλλη, εκτιμούσε πως εάν κλείσει η συμφωνία για την επόμενη μέρα, μπορεί να υπάρξει μεγαλύτερη ευελιξία, αφού πολιτικά δύσκολες μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να υλοποιηθούν αργότερα. Αυτή η εκτίμηση υπάρχει και σήμερα, ενισχυμένη δε και από το γεγονός ότι η Αθήνα έκανε υποχωρήσεις στο θέμα της επόμενης μέρας.
11. Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και της τελικής συμφωνίας για την πιστωτική γραμμή;
Ασφυκτικό τουλάχιστον, καθώς θα πρέπει όλα αυτά να εγκριθούν από κάποια ευρωπαϊκά Κοινοβούλια, μεταξύ αυτών και από το γερμανικό. Η τελευταία συνεδρίαση της Bundestag πριν από τις διακοπές των Χριστουγέννων είναι στις 19 Δεκεμβρίου. Μέχρι τότε θα πρέπει όλα να έχουν ολοκληρωθεί, δηλαδή αξιολόγηση, ψήφιση προαπαιτουμένων από την ελληνική Βουλή, συμφωνία για την ECCL και τα απαιτούμενα γι’ αυτήν νομικά έγγραφα.