Μόνο για να αφηγηθεί κανείς μια ταινία της Αμπιγκεϊλ Τσάιλντ θα πρέπει να συντάξει ένα μικρό δοκίμιο. Αν, για παράδειγμα, επιλέξει το 67λεπτο «Unbound» (2013), που περιλαμβάνει επινοημένα οικογενειακά φιλμ από τη ζωή της Μαίρης και του Πέρσι Σέλεϊ στην Ιταλία του 19ου αιώνα, θα πρέπει να έχει ένα γερό υπόβαθρο της εποχής και των σχέσεων του ζεύγους Σέλεϊ. Η πολιτική, ο ρομαντισμός σε έξαρση, η ποίηση, η λογοτεχνία, ο φεμινισμός στα σπάργανα συνδέονται με τέχνη και τεχνική, ευρηματικό μοντάζ που αναμειγνύει εποχές, συνθέτοντας μιαν ατμόσφαιρα υπαινικτική και υποβλητική.
Τριάντα ταινίες
Η Αμερικανίδα σκηνοθέτις, media artist, ποιήτρια, συγγραφέας και καθηγήτρια στη Σχολή του Μουσείου Καλών Τεχνών της Βοστώνης, πρωτοπόρος της πειραματικής κινηματογραφικής γραφής από τη δεκαετία του ’80, με περισσότερες από 30 ταινίες στο ενεργητικό της καθώς και βιντεοεγκαταστάσεις, βρίσκεται στη χώρα μας με την υποστήριξη του Ιδρύματος Fulbright. Ο λόγος της επίσκεψής της είναι το 8ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας που διοργανώνει η Ταινιοθήκη της Ελλάδος (έως τις 26 Νοεμβρίου).
Βασικοί άξονες του έργου της Αμπιγκεϊλ Τσάιλντ είναι η μνήμη, η θηλυκότητα (σώμα) και η οικογένεια. Τη ρωτήσαμε για τον κρίκο που συνδέει αυτές τις ενότητες και για το ειδικά επεξεργασμένο μοντάζ της:
«Οι δεσμοί ανάμεσα στη μνήμη, στη θηλυκότητα και στην οικογένεια είναι στενοί. Η μνήμη μάς επιτρέπει να σκεφτόμαστε και να μιλάμε, η οικογένεια μας τροφοδοτεί και η θηλυκότητα μας διαπαιδαγωγεί. Ως γυναίκα προσπαθώ να ακυρώσω κάποιες από αυτές τις “διαπαιδαγωγήσεις”, να συμβάλω στη δημιουργία ενός πιο ελεύθερου και πιο υπεύθυνου κόσμου. Πώς γίνεται αυτό; Εδώ παρεμβαίνει το μοντάζ με την καθαρότητα και τη συνθετότητά του. Το μοντάζ προσφέρει έναν τρόπο να ανατρέψουμε τα αναμενόμενα, να διαστρεβλώσουμε ή να αναδιοργανώσουμε τη μνήμη και τη γνώση, να ξαναφτιάξουμε και να δημιουργήσουμε νέες ιδέες και αντιλήψεις. Η κατάρρευση, η παύση, η μουσική, η αποτυχία, η διάρρηξη της συνέχειας, η παραμόρφωση της εικόνας, είναι όλοι τρόποι για να επιτρέψουμε στο κοινό να ακούσει και να δει “αλλιώς” τα πράγματα. Πιστεύω αμετακίνητα στην “πολιτική της ποιητικής φόρμας”».
Παρά το γεγονός ότι η Αμπιγκεϊλ Τσάιλντ εντρυφά στις νέες τεχνολογίες, διατυπώνει τις αντιρρήσεις της για την εικόνα «υψηλής ευκρίνειας» και ανησυχεί: «Αισθάνομαι ότι το HD είναι δημιουργία εκείνων που θέλουν να παρακολουθούν μεταδόσεις αθλητικές και να φαντασιώνονται ότι είναι μέσα στο κέντρο της δράσης από τη θέση τους, ως θεατές, στους καναπέδες τους. Ανησυχώ ότι στο μέλλον η εμπειρία των ταινιών και του κινηματογράφου θα υποβαθμιστεί στο YouTube, το οποίο για μένα παραπέμπει στη διαφορά ενός ζωγραφικού πίνακα από μια καρτ ποστάλ. Την αγοράζεις από το κατάστημα του μουσείου, αφού έχεις επισκεφτεί μια έκθεση, και σε λίγο διαπιστώνεις ότι τα χρώματα δεν είναι αυτά που είδες, ότι η εκτύπωση είναι λάθος και, ασφαλώς, ότι είναι μικρή, επίπεδη και το “χέρι του δημιουργού” δεν υπάρχει».
Στην ερώτησή μας «αν στη σημερινή εποχή υπάρχει χώρος για πειραματικό και δοκιμιακό κινηματογράφο», η Αμερικανίδα δημιουργός είναι απόλυτη: «Ασφαλώς. Οπως υπάρχει χώρος για τη φιλοσοφία και την ποίηση. Θα υπάρχει πάντα η ανθρώπινη επιθυμία να σκεφτούμε και να ονειρευτούμε και να προσπαθήσουμε να φανταστούμε τα μυστήρια του σύμπαντος. Δεν πρέπει να ξεχνάμε: οι ποιητές και οι φιλόσοφοι ήταν ανέκαθεν μειοψηφία. Δεν είναι σύμπτωμα της σημερινής εποχής».