Εχει περάσει σχεδόν μισός αιώνας και ακόμα κανείς δεν έχει καταφέρει να τον μιμηθεί. Πολλοί πιστεύουν ότι θα περάσει τουλάχιστον άλλος μισός, προκειμένου κάποιος να… ξορκίσει το φάντασμά του. Το κατόρθωμα του Αλφ Ράμσι δεν είναι τόσο δύσκολο, όσο φαντάζει στα μάτια πολλών, ωστόσο, αποδεικνύεται άλυτος γρίφος για τους 15 διαδόχους του.
Ο Ράμσι είναι ο ένας και μοναδικός προπονητής που έχει οδηγήσει την Εθνική Αγγλίας στην κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου (1966), θρίαμβος που ακόμα μνημονεύεται στο Μεγάλο Νησί, αφού έκτοτε αγνοείται οποιαδήποτε άλλη μεγάλη επιτυχία για τα «Λιοντάρια» της Βρετανίας.
Ο Αλφ Ράμσι γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 1920 σε ένα προάστιο του Λονδίνου, το Ντάγκεναμ. Στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ξεκίνησε την ποδοσφαιρική του καριέρα από την Πόρτσμουθ και το 1943 εντάχθηκε στη Σαουθάμπτον, όπου καθιερώθηκε στη θέση του δεξιού μπακ. Το 1948 έγινε διεθνής με την Εθνική Αγγλίας και έναν χρόνο αργότερα πήρε μεταγραφή για την Τότεναμ, στην οποία αγωνίστηκε έως το τέλος της καριέρας του το 1955. Δεν ήταν το μεγαλύτερο ταλέντο της εποχής του, ωστόσο, διακρινόταν για το πειθαρχημένο του παιχνίδι, τις σωστές τοποθετήσεις του, την ψυχραιμία του και το «διάβασμα» του αντιπάλου. Στοιχεία που του άνοιξαν τις πόρτες για μία μετέπειτα λαμπρή καριέρα από τους πάγκους των γηπέδων.
Τις πρώτες του εξετάσεις από τη θέση του προπονητή τις έδωσε στην Ιπσουιτς, την οποία ανέλαβε το 1955, στην τρίτη κατηγορία. Στη δεύτερη του χρονιά, την οδήγησε στην άνοδο, χτίζοντας σταδιακά ένα σύνολο ικανό να σταθεί στη μεγάλη κατηγορία. Η Ιπσουιτς ανέβηκε στην κορυφαία λίγκα της Αγγλίας το 1961 και με… κεκτημένη ταχύτητα κατέκτησε το -μοναδικό στην ιστορία της- πρωτάθλημα! Αυτή η αναπάντεχη επιτυχία αποτέλεσε το καλύτερο διαβατήριο για την ανάληψη της τεχνικής ηγεσίας του αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος της χώρας. Οι Αγγλοι πάντα υπερηφανεύονταν για την «πατρότητα» του ποδοσφαίρου, αλλά ουδέποτε είχαν καταφέρει να φανούν αντάξιοι της φήμης τους. Σνόμπαραν τα προπολεμικά Παγκόσμια Κύπελλα, ενώ στην πρώτη τους παρουσία το 1950, κατάφεραν να χάσουν από τους… απίθανους Αμερικανούς. Το 1960, η Αγγλία ανέλαβε το χρίσμα να διοργανώσει το Μουντιάλ του 1966 κερδίζοντας στο νήμα τη Δυτική Γερμανία και την Ισπανία. Ηταν η καλύτερη ευκαιρία για τους Βρετανούς να αποδείξουν ότι το ποδόσφαιρο είναι το δικό τους άθλημα. Το 1962, στράφηκαν στον -τότε- 42χρονο πρωταθλητή Ράμσι, προσφέροντάς του τη θέση του προπονητή της Εθνικής ομάδας. Εκείνος απεδέχθη την πρόταση και μόλις ανέλαβε τα ηνία, προχώρησε σε δύο κινήσεις. Πρώτον δήλωσε ότι η Αγγλία θα κερδίσει το Παγκόσμιο Κύπελλο και δεύτερον απομάκρυνε από το εσωτερικό της ομάδας, παράγοντες της ομοσπονδίας που ήθελαν να έχουν λόγο για αγωνιστικά θέματα.
Ο Ράμσι είχε την τύχη να διαχειριστεί εκπληκτικούς ποδοσφαιριστές, όπως ο Μπόμπι Μουρ, ο Μπόμπι Τσάρλτον, ο Τζεφ Χαρστ, ο Γκόρντον Μπανκς. «Κατέβασε» την ομάδα του με τον αέρα του φαβορί, αφήνοντας το στίγμα του τόσο με τις τακτικές του, όσο και με τις δηλώσεις του πριν και μετά τους αγώνες. «Εκοψε» τους παίκτες στα «φτερά» κάθε πτέρυγας, παρουσιάζοντας ένα πιο «σφιχτό» 4-4-2, με έμφαση στον άξονα, ενώ κατακρίθηκε για τις δηλώσεις του μετά τον νικηφόρο αγώνα με την Αργεντινή, όταν χαρακτήρισε τους Αργεντίνους «ζώα», λόγω του σκληρού παιχνιδιού τους.
Κόκκινο πανί στην Αργεντινή
Μετά τον προημιτελικό του Γουέμπλεϊ, στις 23 Ιουλίου 1966, ανάμεσα στην Αγγλία και στην Αργεντινή (1-0), ο Αλφ Ράμσι όρμηξε στο γήπεδο όχι για να πανηγυρίσει με τους παίκτες του, αλλά για να τους αποτρέψει να ανταλλάξουν φανέλες με τους αντιπάλους τους. «Δεν αλλάζουμε φανέλες με ζώα», ανέφερε χαρακτηριστικά. Αυτή η δήλωση στιγμάτισε την Αγγλία για πολλά χρόνια και φούντωσε τη διαμάχη με τους Αργεντίνους, ενώ πάντα αντιμετώπιζε εχθρικό κλίμα σε όλες τις λατινοαμερικανικές χώρες. Η συγγνώμη του λίγες μέρες αργότερα δεν ανέστρεψε το εις βάρος του κλίμα.
Αφού η Αγγλία ξεπέρασε και το εμπόδιο της Πορτογαλίας στον ημιτελικό, βρέθηκε στον τελικό αντιμέτωπη με τη Δυτική Γερμανία. Οι Βρετανοί κρατούσαν το τρόπαιο στα χέρια τους και ισοφαρίστηκαν στο 89΄ (2-2), με τον αγώνα να οδηγείται στην παράταση. Εκεί, η ομιλία του Ράμσι εμψύχωσε στο μέγιστο βαθμό τους παίκτες: «Τους κερδίσατε μία φορά. Τώρα βγείτε και κερδίστε τους ξανά. Κοιτάξτε τους. Εχουν τελειώσει!». Τα λόγια του αποδείχθηκαν… προφητικά, αφού οι Αγγλοι ήταν πιο φρέσκοι στην παράταση και επικράτησαν με 4-2, με το τρίτο γκολ από τον Χαρστ να προκαλεί ακόμα και σήμερα απορίες: πέρασε ή δεν πέρασε η μπάλα τη γραμμή;
Η κατάκτηση του τροπαίου φούσκωσε με υπερηφάνεια τους Αγγλους οι οποίοι για πρώτη και… τελευταία, μέχρι σήμερα, φορά απέδειξαν πως -σε εθνικό επίπεδο- το ποδόσφαιρο τους ανήκει. Ο Ράμσι τιμήθηκε με τον τίτλο του «Σερ» και οι ποδοσφαιριστές εκείνης της ομάδας «μεταμορφώθηκαν» σε ήρωες. Η τρίτη θέση στο Euro 1968 στην Ιταλία θεωρήθηκε… αξιοπρεπής για τους παγκόσμιους πρωταθλητές και τίποτα δεν προμήνυε τα «πέτρινα» χρόνια που θα ακολουθούσαν. Ακόμη και ο Σερ Ράμσι θα ένιωθε την έντονη αμφισβήτηση.
Με μία κίνηση άφησε το στίγμα του και στην Ελλάδα
Η απουσία της Αγγλίας από το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα το 1972 και το Μουντιάλ το 1974 πύκνωσε τις φωνές αμφισβήτησης στο πρόσωπο του Ράμσι. Φωνές που προέρχονταν κυρίως εκ των έσω της αγγλικής ομοσπονδίας, από άτομα που είχαν αποκλειστεί από τα κοινά της ομάδας. Η απόλυσή του το 1974, λίγους μήνες έπειτα από μία ισοπαλία με την Πολωνία (1-1), ήρθε με άκομψο τρόπο και χρεώθηκε στον τότε πρόεδρο της αγγλικής ομοσπονδίας Χάρολντ Τόμπσον. Οπως αργότερα παραδέχθηκε ο Ράμσι, έπειτα από αυτή την εξέλιξη έχασε την αγάπη του και το πάθος του για το παιχνίδι. Από το 1974 έως το 1977 παρέμεινε αποστασιοποιημένος από το ποδόσφαιρο, στο οποίο επέστρεψε για έναν μόλις χρόνο από τον πάγκο της Μπέρμιγχαμ.
Το 1979 σε μία κίνηση – έκπληξη για τα ελληνικά δεδομένα ο Παναθηναϊκός προσλαμβάνει τον Σερ Αλφ Ράμσι στη θέση του τεχνικού συμβούλου. Για πρώτη φορά «ανοίγει» μία τέτοια θέση στην Ελλάδα, με τον Αγγλο να δίνει πολύτιμες συμβουλές για την ανάπτυξη της ομάδας στα χρόνια του επαγγελματισμού. Ηταν αυτός που έπεισε τον Γιώργο Βαρδινογιάννη να προχωρήσει στην κατασκευή ενός προπονητικού κέντρου, το οποίο και πραγματοποιήθηκε το 1981 στην Παιανία. Η θητεία του στην Ελλάδα ήταν σύντομη (μόλις για έναν χρόνο) αλλά οι συμβουλές του έπιασαν τόπο.
Στα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του ο Σερ Ράμσι παρέμεινε απλός θεατής του ποδοσφαίρου. Τα προβλήματα υγείας άρχιζαν να τον «λυγίζουν» μέρα με τη μέρα, αφού υπέφερε από την νόσο του Αλτσχάιμερ και από καρκίνο του προστάτη. Ενα εγκεφαλικό επεισόδιο, κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου στις 9 Ιουνίου 1998 στη Γαλλία αποτέλεσε ένα ακόμα βαρύ χτύπημα για τον ταλαιπωρημένο Αγγλο τεχνικό. Περίπου έναν χρόνο αργότερα, στις 28 Απριλίου 1999, έφυγε από τη ζωή, έπειτα από έμφραγμα.