Σε «μητέρα των μαχών» εξελίσσεται για την κυβέρνηση η ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης με την τρόικα και η συμφωνία για την «επόμενη ημέρα», καθώς η επιμονή των δανειστών για δημοσιονομικό κενό που θα πρέπει εκ των πραγμάτων να καλυφθεί με εισπρακτικά μέτρα δεν επιτρέπει, επί του παρόντος, σημεία σύγκλισης και δοκιμάζει τις αντοχές της Αθήνας.
Ο πρωθυπουργός Αντ. Σαμαράς, που την Παρασκευή το πρωί είχε σύντομη συνάντηση με τον κ. Ευ. Βενιζέλο λόγω του διαφαινόμενου αδιεξόδου, επεδίωκε έναν κύκλο τηλεφωνικών επαφών με τους κορυφαίους Ευρωπαίους «παίκτες», περιλαμβανομένης της Γερμανίδας καγκελαρίου κ. Α. Μέρκελ, ώστε η διαπραγμάτευση να επανέλθει σε τροχιά και η συμφωνία να ολοκληρωθεί μέχρι τις 19 Δεκεμβρίου. Εκφράζεται μάλιστα η αισιοδοξία ότι μπορεί να υπάρξουν θετικές εξελίξεις προς το τέλος της εβδομάδας.
Εάν τούτο δεν καταστεί δυνατόν, η Ελλάδα από την 1η Ιανουαρίου θα βρίσκεται στον «αέρα», αφού το τρέχον πρόγραμμα θα έχει ολοκληρωθεί χωρίς να έχει διαμορφωθεί το δίχτυ ασφαλείας που θα καλύπτει τις ανάγκες της χώρας.
Επί της ουσίας, το μήνυμα που αποστέλλει η Αθήνα στους εταίρους κινείται σε τέσσερις άξονες:
• Δεν μπορεί να δεχθεί νέα δημοσιονομικά μέτρα, όπως περικοπή συντάξεων ή αυξήσεις στον ΦΠΑ, και ως συμβιβαστική φόρμουλα προτείνει η δημοσιονομική πορεία της χώρας να επανεξεταστεί μετά τον Μάρτιο, όταν και θα υπάρχει μια πρώτη εικόνα από την εκτέλεση του προϋπολογισμού που κατατέθηκε προχθές στη Βουλή και θα ψηφιστεί τις πρώτες ημέρες του Δεκεμβρίου.
• Δεν μπορεί να δεχθεί παράταση του υφιστάμενου προγράμματος έστω για μερικούς μήνες. Οπως αναφέρουν συνομιλητές του πρωθυπουργού, η παράταση θα πρέπει να έχει την έγκριση της Βουλής και οι βουλευτές δεν πρόκειται να ψηφίσουν συνέχιση του Μνημονίου, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να οδηγηθεί σε πτώση.
• Δεν μπορεί να αποδεχθεί την παρουσία του ΔΝΤ σε πρώτο πλάνο, π.χ. με την παροχή δικής του προληπτικής γραμμής πίστωσης, καθώς ενόψει των ψηφοφοριών για τη διαδοχή του κ. Καρ. Παπούλια στην Προεδρία της Δημοκρατίας θα ήταν ευάλωτη στην κατηγορία ότι δέσμευσε τη χώρα σε ένα νέο Μνημόνιο.
• Είναι διατεθειμένη να προχωρήσει σε σειρά διαρθρωτικών αλλαγών και να δεσμευθεί για πρόσθετες το 2015, αλλά όχι της κλίμακας που θα καθιστούσαν απαγορευτική τη διαμόρφωση προεδρικής πλειοψηφίας τον προσεχή Φεβρουάριο, οδηγώντας τη χώρα στις πρόωρες εκλογές.
Παράλληλα σε πολιτικό επίπεδο, οι κ. Σαμαράς και Βενιζέλος μεταδίδουν στους εταίρους: Πρώτον, ότι η εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας, με βάση τις διεργασίες που βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη στην εγχώρια πολιτική σκηνή, είναι ρεαλιστικός στόχος, εάν υπάρξει ένας έντιμος συμβιβασμός για την τρέχουσα αξιολόγηση και την επόμενη ημέρα, οπότε θα υπάρχει η κυβερνητική σταθερότητα που θα επιτρέπει σειρά από πρόσθετες μεταρρυθμίσεις να υλοποιηθούν μέχρι τα μέσα του 2016. Δεύτερον, ότι επί της ουσίας οι ίδιοι οι εταίροι θα πρέπει να απαντήσουν στο δίλημμα εάν θα συνεχίσουν να συνεργάζονται με μια κυβέρνηση που παρά τις όποιες καθυστερήσεις έχει να παρουσιάσει μεταρρυθμιστικό έργο ή θα επιλέξουν η χώρα να οδηγηθεί σε πρόωρες εκλογές με το ενδεχόμενο να κληθούν να διαπραγματευθούν με τον ΣΥΡΙΖΑ, που αμφισβητεί όλο το πλαίσιο συμφωνιών της περασμένης τετραετίας.
Από την άλλη πλευρά, η κάθε μία από τις τρεις συνιστώσες της τρόικας (Ευρωζώνη, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) έχει τη δική της στρατηγική που δεν ταυτίζονται κατ’ ανάγκην η μία με την άλλη, αλλά τέμνονται σε ένα σημείο: την έλλειψη εμπιστοσύνης προς την Αθήνα. Ετσι τουλάχιστον εξηγούν τη σκληρή στάση τους σε όλα σχεδόν τα ανοικτά θέματα της διαπραγμάτευσης και δη στα δημοσιονομικά, παραθέτοντας μεταξύ άλλων τα εξής:
1. Την αντικατάσταση του γενικού γραμματέα δημοσίων εσόδων. Οσος καιρός κι αν έχει περάσει από τότε, η απόφαση της κυβέρνησης εξακολουθεί να αποτελεί ανοικτή πληγή στις σχέσεις των δύο πλευρών.
2. Τη ρύθμιση οφειλών προς το Δημόσιο και τη ρύθμιση για τα «κόκκινα δάνεια». Θεωρούν ότι και οι δύο ρυθμίσεις έχουν προβλήματα και επιπλέον κατατέθηκαν προς ψήφιση στη Βουλή χωρίς την έγκριση από την τρόικα.
3. Την υποβολή του σχεδίου του προϋπολογισμού του 2015 χωρίς να υπάρξει επαρκής διαβούλευση με την τρόικα.
4. Τη διανομή κοινωνικού μερίσματος και την αποκατάσταση των αποδοχών των στρατιωτικών και των δικαστικών.
5. Την προαναγγελία, πριν από μερικές ημέρες, ενός νομοσχεδίου με ευνοϊκές συνταξιοδοτικές διατάξεις για τους ένστολους και τους δημοσίους υπαλλήλους. Το νομοσχέδιο δεν κατατέθηκε ύστερα από παρέμβαση της τρόικας.
6. Αντίθετα, νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών που κινείτο στην κατεύθυνση του εξορθολογισμού, καθώς έβαζε ενιαία όρια στα οδοιπορικά, τα εκτός έδρας και άλλες παρόμοιες δαπάνες των δημοσίων υπαλλήλων «πάγωσε» με απόφαση της κυβέρνησης.
Ωστόσο, η στάση των πιστωτών δεν μπορεί να ερμηνευθεί μόνο ως αντίδραση στις όποιες παλινωδίες της ελληνικής πλευράς. Υπάρχουν κυβερνήσεις που θέλουν ισχυρή εμπλοκή του ΔΝΤ και στην «επόμενη ημέρα» εκτιμώντας ότι έτσι θα πείσουν πιο εύκολα την κοινή γνώμη και τα κοινοβούλιά τους για τη στήριξη της Ελλάδας μέσω μιας προληπτικής γραμμής. Μεταξύ αυτών των κυβερνήσεων είναι και η γερμανική ή τουλάχιστον ισχυροί παράγοντες εντός αυτής, όπως ο υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, παρότι τις τελευταίες ώρες η Αθήνα «διαβάζει» μερική άμβλυνση της στάσης του Βερολίνου. Η ΕΚΤ θέλει ένα αυστηρό πρόγραμμα, εγκεκριμένο από κυβερνήσεις και κοινοβούλια, προκειμένου τα μέλη του διοικητικού της συμβουλίου που έχουν υπογράψει για την παροχή ρευστότητας άνω των 40 δισ. ευρώ στις ελληνικές τράπεζες να είναι «καλυμμένα». Το ίδιο το ΔΝΤ δεν δέχεται να μείνει στην Ελλάδα με ρόλο που δεν προβλέπεται από το καταστατικό του. Είτε θα μείνει χρηματοδοτώντας με κάποιο από τα προγράμματα και τις πιστωτικές γραμμές που διαθέτει και με τους όρους που προβλέπονται από αυτό είτε θα απεμπλακεί πλήρως.