ΒΕΡΝΗ. Με επιφυλάξεις αποδέχθηκε χθες το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βέρνης μέρος της συλλογής του Χίλντεμπραντ Γκούρλιτ, σύμφωνα με τη διαθήκη που άφησε ο γιος του, Κορνήλιος Γκούρλιτ, λίγο πριν από τον θάνατό του τον περασμένο Απρίλιο.
Σε χθεσινή συνέντευξή του Τύπου από το Βερολίνο, ο επικεφαλής του Δ.Σ. του μουσείου στην ομοσπονδιακή πρωτεύουσα της Ελβετίας, Κρίστοφ Σόιμπλιν, υπογράμμισε ωστόσο ότι το ίδρυμα θα αποδεχθεί μόνον όσα έργα δεν αποτελούν προϊόν λαφυραγώγησης από τους ναζί.
1.200 έργα
Το μουσείο ανακάλυψε τον Μάιο ότι ο εκλιπών Κορνήλιος του χάριζε το σύνολο της συλλογής του πατέρα του. Η συλλογή Γκούρλιτ, αποτελούμενη από 1.200 έργα μεγάλων ιμπρεσιονιστών, μοντερνιστών και αναγεννησιακών ζωγράφων, κρυμμένα για δεκαετίες, εντοπίστηκε από υπαλλήλους της γερμανικής εφορίας σε διαμέρισμα του Μονάχου το 2012. Η έρευνα έδειξε ότι ο πατέρας του Κορνήλιου, Χίλντεμπραντ Γκούρλιτ, είχε αναλάβει την πώληση έργων τα οποία ο Χίτλερ κατέτασσε στην κατηγορία της «παρηκμασμένης» τέχνης.
Η συμφωνία μεταξύ του μουσείου της Βέρνης, της ομοσπονδιακής κυβέρνησης της Γερμανίας και του γερμανικού κρατιδίου της Βαυαρίας προβλέπει ότι το ελβετικό μουσείο θα τηρήσει κατά γράμμα τις αρχές της Ουάσιγκτον, όπως ονομάζονται οι κανόνες που συμφωνήθηκαν το 1998 και διέπουν την επιστροφή έργων τέχνης-λαφύρων. «Κανένα λάφυρο των ναζί δεν θα εισέλθει στο μουσείο της Βέρνης», δεσμεύθηκε ο κ. Σόιμπλιν.
Τα έργα από τη συλλογή, για τα οποία διατηρούνται υπόνοιες ότι μπορεί να ανήκαν σε θύματα του ναζισμού, θα παραμείνουν στη Γερμανία έως ότου εξεταστούν από ειδική επιτροπή. Η επιτροπή αυτή συστήθηκε πέρυσι από τη γερμανική κυβέρνηση, με στόχο τη διερεύνηση της κυριότητας των μοναδικών αυτών έργων.
Κάθε έργο που αποδεδειγμένα εκλάπη από τους ναζί –ή για το οποίο υπάρχουν βάσιμες υπόνοιες πως αποτελεί προϊόν λαφυραγώγησης– θα αναρτάται στην ιστοσελίδα www.lostart.de. Εάν ο νόμιμος ιδιοκτήτης του εμφανιστεί, η γερμανική κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να το αποδώσει.
Αν ο νόμιμος ιδιοκτήτης ή κάποιος κληρονόμος του δεν διεκδικήσει την περιουσία του, το έργο θα εκτεθεί στη Γερμανία, ενώ η προέλευσή του θα επεξηγείται με ακρίβεια, δίνοντας την ευκαιρία στους νόμιμους ιδιοκτήτες να καταθέσουν τις διεκδικήσεις τους.
Βρήκαν τρεις ιδιοκτήτες
Εφόσον η ειδική επιτροπή στη Γερμανία αποφανθεί ότι κάποιο έργο δεν είναι λάφυρο πολέμου και αποκτήθηκε νομίμως από τον Γκούρλιτ, θα περιέλθει στην κυριότητα του Μουσείου Καλών Τεχνών της Βέρνης. Η επιτροπή έχει εντοπίσει μέχρι στιγμής τρία έργα, των Μαξ Λίμπερμαν, Ανρί Ματίς και Καρλ Σπίτσβεγκ, τα οποία εκλάπησαν από τους ναζί και θα επιστραφούν στους κληρονόμους των Εβραίων ιδιοκτητών τους.
Το Παγκόσμιο Εβραϊκό Συμβούλιο είχε προειδοποιήσει το μουσείο της Βέρνης με «καταιγισμό αγωγών», εφόσον αποδεχόταν τη δωρεά του Γκούρλιτ, που περιλαμβάνει εξαίσια δείγματα της δουλειάς του Πάμπλο Πικάσο, του Μαρκ Σαγκάλ και πολλών άλλων εικαστικών.