ΟΚΛΑΝΤ, Καλιφόρνια. Οι σειρήνες από τα δεκάδες αστυνομικά αυτοκίνητα που έχουν αποδυθεί σε αδιάκοπο ανθρωποκυνηγητό ηχούσαν εκκωφαντικά στις γειτονιές του Οκλαντ για πολλοστή ημέρα, ενώ τα ελικόπτερα της αστυνομίας πετούσαν χαμηλά, με τους εκτυφλωτικούς προβολείς στραμμένους σε ομάδες συγκεντρωμένου πλήθους από τις 6 το απόγευμα μέχρι τις 2 το πρωί.
Τα συνθήματα
«Οι μαύρες ζωές μετρούν, όλες οι ζωές μετρούν» και «Χωρίς δικαιοσύνη δεν υπάρχει ειρήνη» ήταν μερικά από τα συνθήματα που φώναξαν οι οργισμένοι διαδηλωτές, που πλημμύρισαν τους δρόμους του Οκλαντ στην Καλιφόρνια μετά την απόφαση να μην προσαχθεί σε δίκη ο Ντάρεν Ουίλσον, ο λευκός αστυνομικός που πυροβόλησε θανάσιμα τον άοπλο μαύρο νεαρό Μάικλ Μπράουν στο Φέργκιουσον.
Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στους δρόμους της ιστορικής πόλης των αγώνων του κινήματος πολιτικών δικαιωμάτων και γενέτειρα των Μαύρων Πανθήρων, καταλαμβάνοντας τον κεντρικό αυτοκινητόδρομο 580 και άλλα κομβικά σημεία. Η αστυνομία προχώρησε σε εκατοντάδες προσαγωγές διαδηλωτών, όταν εκείνοι δεν υπάκουαν στις μαγνητοφωνημένες εντολές που ηχούσαν για διάλυση του συγκεντρωμένου πλήθους.
Δεν έλειψαν οι λεηλασίες, παρά το γεγονός ότι δεν σημειώθηκαν ιδιαιτέρως βίαιες συμπλοκές με τις δυνάμεις της αστυνομίας.
«Οι μαζικές διαδηλώσεις δεν αποτελούν αντίδραση στο μεμονωμένο περιστατικό της δολοφονίας του Μάικλ Μπράουν». Σύμφωνα με τη Νίμα Τζόρνταν, μαύρη φοιτήτρια του Πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ και μόνιμη κάτοικο του Οκλαντ, οι πολίτες αντέδρασαν στην ιστορική φυλετική ανισότητα και στον ρατσισμό που ακόμη μαστίζουν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πριν από λίγες ημέρες, ένα 12χρονο μαύρο αγόρι που κρατούσε αεροβόλο, απομίμηση-όπλου, στο Κλίβελαντ υπέκυψε στα τραύματά του μετά τον διπλό πυροβολισμό που δέχθηκε από αστυνομικό, ο οποίος θεώρησε ότι ο δωδεκάχρονος κρατούσε πραγματικό όπλο. «Η οργή του κόσμου αφορά τη συνεχιζόμενη αδικία για την οποία αγωνίστηκαν οι γονείς μας, αλλά και για την οποία συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε κι εμείς καθημερινά», είπε η Τζόρνταν.
Λανθασμένη εντύπωση
Σύμφωνα με τη Νίμα Τζόρνταν, μία απολύτως λανθασμένη εντύπωση που επικρατεί εκτός Ηνωμένων Πολιτειών είναι ότι λόγω του μαύρου προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, σήμερα η χώρα είναι περισσότερο προοδευτική και κοινωνικά ισότιμη από το παρελθόν. «Τα πράγματα δεν είναι έτσι. Ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι μείζον ζήτημα για εμάς», τόνισε η Τζόρνταν. Στο Οκλαντ, που απέχει δέκα λεπτά από το Σαν Φρανσίσκο και μισή ώρα από τη Σίλικον Βάλεϊ –περιοχές που σφύζουν από οικονομική ανάπτυξη–, οι γραμμές που διαχωρίζουν τους έχοντες από τους μη έχοντες είναι ξεκάθαρες.
Περνώντας τα σύνορα του Μπέρκλεϊ, που κατοικείται κυρίως από λευκούς διανοούμενους της ανώτερης τάξης οι οποίοι συνδέονται με το ομώνυμο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, και μπαίνοντας στο Οκλαντ με νοτιοανατολική κατεύθυνση, η οικονομική και κοινωνική διαφορά είναι δραματική. Και έχει χρώμα μαύρο ή καφετί.
«Νόμοι που καθιστούν ασήμαντη τη ζωή ενός μαύρου»
Δίχως αμφιβολία, η αστυνομία δεν επιτέθηκε στους διαδηλωτές του Οκλαντ, δεν εκτόξευσε ασυστόλως δακρυγόνα, ούτε χειροβομβίδες κρότου-λάμψης. Παρά τα ελικόπτερα, τα δεκάδες αυτοκίνητα της αστυνομίας και τους εκατοντάδες ένστολους, καμία εικόνα δεν θύμισε την αστυνομική βία των Ηνωμένων Πολιτειών της δεκαετίας του ’60. «Αυτό μπορεί να ερμηνευτεί ως πρόοδος, κατά μία επιφανειακή έννοια», τόνισε η Τζόρνταν.
«Το πρόβλημα στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι οι θεσμικές διακρίσεις, οι οποίες είναι βαθιά ριζωμένες στο πολιτικό σύστημα της χώρας μας», τόνισε η Αλίσια Βάργκας, αυτόχθων Ινδιάνα, φοιτήτρια που συμμετείχε στις διαδηλώσεις. «Οταν κανείς δεν έχει βρεθεί αντιμέτωπος με τις φυλετικές διακρίσεις που επιβάλλει το σύστημα των Ηνωμένων Πολιτειών, ίσως να μην είναι σε θέση να δει τον κίνδυνο που εγκυμονεί για την αμερικανική κοινωνία στο σύνολό της».
Η Αλίσια Βάργκας αναφέρθηκε χαρακτηριστικά σε αρχαϊκούς νόμους που εφαρμόζονται ακόμη σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίοι «αποσιωπούν», όπως είπε, «τη φυλετική και κοινωνική ανισότητα και τη φτώχεια, ενώ καθιστούν τη ζωή ενός άοπλου μαύρου νεαρού ασήμαντη».
Εδώ έρχεται ο ρόλος των μέσων ενημέρωσης, που κατά τον δημοσιογράφο της τοπικής εφημερίδας «Οκλαντ Νορθ», Τζέιμς Πέις-Κόρνσιλκ είναι καθοριστικός. Για αυτονόητους λόγους η έμφαση δόθηκε «σε μεγάλο βαθμό στη δημιουργία μιας μαζικής αγωνίας πριν από την ανακοίνωση της απόφασης».
Στη συνέχεια, όπως είπε, «η κάλυψη στράφηκε γύρω από τις λεηλασίες και τα επεισόδια». Σύμφωνα με τον Πέις-Κόρνσιλκ, αρχικά τουλάχιστον δεν δόθηκε καμία έμφαση στο φυλετικό ζήτημα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Οι διαδηλώσεις για την απόφαση στο Φέργκιουσον είναι, ωστόσο, οι μαζικότερες που έχει δει η χώρα τα τελευταία χρόνια, και αναπόφευκτα το φυλετικό ζήτημα έρχεται στην επικαιρότητα, ανοίγοντας έτσι ίσως ένα νέο παράθυρο διαλόγου στις Ηνωμένες Πολιτείες.
* Η κ. Δάφνη Ματζιαράκη εργάζεται ως δημοσιογράφος στο πρόγραμμα Ερευνητικής Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, στην Καλιφόρνια.