«Στον αέρα» βρίσκεται η ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου. Ενα έτος μετά την προκήρυξη της τελικής φάσης του προγράμματος, με την οποία θα κτηματογραφηθεί το υπόλοιπο 65% της χώρας, ούτε μία μελέτη δεν έχει ακόμα ανατεθεί, με αποτέλεσμα τα περιθώρια εκτέλεσης του έργου έως το 2020 να στενεύουν απελπιστικά. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως είναι ότι η χρηματοδότηση του έργου δεν είναι εξασφαλισμένη, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκφράζει αντιρρήσεις για τα 140 εκατ. από τα 220 εκατ. ευρώ που έχουν ζητηθεί.
Το «μεγαλύτερο μεγάλο έργο της χώρας» παραμένει σε εκκρεμότητα. Κι όμως, περίπου ένα έτος νωρίτερα, την 1η Οκτωβρίου 2013, η κυβέρνηση εξήγγειλε την προκήρυξη του διαγωνισμού για την τέταρτη και τελευταία γενιά κτηματογράφησης: «Μάθαμε όλοι από τα λάθη του παρελθόντος και είμαστε αποφασισμένοι να μην τα επαναλάβουμε», επισημαινόταν τότε. «Οι μελέτες θα προχωρήσουν σε τρεις φάσεις. Επειδή ακριβώς είναι 28 μεγάλες μελέτες, έχουμε απολύτως προσδιορίσει με χρονοδιάγραμμα σε κάθε ομάδα δήμων πώς θα προχωρήσει ο ανάδοχος. Οι πρώτες θα ξεκινήσουν μέσα στο 2014, το 2015 η δεύτερη ομάδα και το 2016 η τρίτη φάση των κτηματογραφήσεων».
Οσο για τη χρηματοδότηση (572 εκατ. ευρώ), από το αρμόδιο υπουργείο αναφερόταν ότι μέρος αυτής θα εξασφαλιζόταν από το τρέχον ΕΣΠΑ (περίπου 130 εκατ. ευρώ, από την Ψηφιακή Σύγκλιση), ένα μέρος από το ΣΕΣ 2014-2020 και τα υπόλοιπα από το αποθεματικό της εταιρείας και το «κτηματόσημο».
Η καθυστέρηση
Ωστόσο, ένα χρόνο αργότερα, ούτε μία από τις 28 μελέτες της 4ης γενιάς κτηματογράφησης δεν έχει ακόμα ανατεθεί. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμα κι αν αρχίσουν να υπογράφονται συμβάσεις μέσα στο πρώτο τρίμηνο του νέου έτους, η συλλογή δηλώσεων στις «νέες» περιοχές δύσκολα θα ξεκινήσει μέσα στο 2015. Επομένως δεν υπάρχει χρόνος ώστε να παραχθεί έργο και να απορροφηθούν πόροι από το τρέχον ΕΣΠΑ (που λήγει στο τέλος του 2015).
Ο πρόεδρος της εταιρείας Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογραφήσεις (ΕΚΧΑ Α.Ε.) Ηλίας Λιακόπουλος παραδέχεται το πρόβλημα, ωστόσο εκτιμά ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί με έναν ελιγμό. «Θέλουμε να πάρουμε περί τα 110-120 εκατομμύρια από τους αδιάθετους πόρους του ΕΣΠΑ, κυρίως μέσω του προγράμματος “Ψηφιακή Σύγκλιση” και του ΠΕΠ Αττικής», εξηγεί. «Οι πόροι αυτοί θα διατεθούν για να αποπληρώσουμε τα προηγούμενα προγράμματα κτηματογράφησης (σ.σ.: 2ης και 3ης γενιάς κτηματογράφηση) που “τρέχουν” σήμερα και έτσι θα εξοικονομήσουμε τους πόρους που θα δίναμε για να τους διαθέσουμε στο νέο (σ.σ.: 4η γενιά κτηματογράφησης). Επιπλέον, έχουμε υποβάλει φάκελο για να διεκδικήσουμε 220 εκατ. ευρώ από το ΣΕΣ 2014-2020», εξηγεί. Οσο για τα 60-70 εκατ. ευρώ που απαιτούνται για τους δασικούς χάρτες; Οι εξελίξεις απηχούν πλήρως την προτεραιότητα στην οποία βρίσκονται. «Οι πόροι για τους δασικούς χάρτες δεν έχουν ακόμα εξασφαλιστεί. Θα μπορούσαν να βρεθούν από εθνικούς πόρους ή προγράμματα του ΣΕΣ», απαντά ο κ. Λιακόπουλος.
Ωστόσο, ανακύπτει ένα σοβαρό ζήτημα σε σχέση και με τους πόρους που έχουν ζητηθεί από το ΣΕΣ 2014-2020 για το κτηματολόγιο. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκφράσει αντιρρήσεις για τη διάθεση του συνόλου των πόρων που έχουν ζητηθεί (220 εκατ. ευρώ, μέσω διαφόρων προγραμμάτων) και προκρίνει μόνο ένα μέρος αυτών, τα 83 εκατ. ευρώ που έχουν προταθεί για ένταξη στο ΕΠΑΝΕΚ (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Επιχειρηματικότητα, Ανταγωνιστικότητα, Καινοτομία). Η υπόθεση δεν έχει κλείσει ακόμα, ωστόσο οι πιθανότητες να ανατραπεί η άποψη της Επιτροπής είναι λίγες. Οι συνέπειες είναι ευνόητες.
Γιατί εκφράζει η Επιτροπή αντιρρήσεις για τη χρηματοδότηση μιας υποδομής τόσο θεμελιώδους για την ανάπτυξη (και φυσικά την ασφάλεια δικαίου, την προστασία του περιβάλλοντος και τόσα ακόμα);
Κακό παρελθόν
Από τη μια πλευρά ευθύνεται το κακό παρελθόν του κτηματολογίου, αφού η Ελλάδα είχε τη δεκαετία του ’90 κληθεί να επιτρέψει περί τα 100 εκατ. ευρώ κοινοτικών πόρων (και έχει αρνηθεί έκτοτε να χρηματοδοτήσει ευθέως προγράμματα κτηματογράφησης). Ομως υπάρχει κι ένας άλλος παράγοντας. «Σήμερα βρίσκεται σε εξέλιξη μια συζήτηση ανάμεσα στα υπουργεία και την Επιτροπή σχετικά τους πόρους του ΣΕΣ 2014-2020 και το overbooking. Η ελληνική πλευρά δεν έχει ξεκαθαρίσει αν το κτηματολόγιο είναι σε απόλυτη προτεραιότητα ώστε να διασφαλίσει τους απαραίτητους πόρους», λέει στην «Κ» ο κ. Ρικ Βάουτερς, στέλεχος του ολλανδικού κτηματολογίου και επικεφαλής της ομάδας τεχνικής βοήθειας της task force για το ελληνικό κτηματολόγιο. «Ταυτόχρονα το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών δεν έχει διαθέσει τους απαραίτητους πόρους ώστε να ξεκινήσει η νέα φάση του προγράμματος. Κατά την άποψή μου, είναι κρίσιμο να ξεκινήσει άμεσα η τελική φάση του κτηματολογίου. Ολη αυτή η δουλειά που έγινε τα τελευταία δύο χρόνια, για να επιταχυνθεί η διαδικασία ανάθεσης συμβάσεων, δεν έχει ακόμα αξιοποιηθεί».
Γνώστης πλέον των προβλημάτων του ελληνικού κτηματολογίου, ο κ. Βάουτερς κάνει μια εύστοχη παρομοίωση της κατάστασης. «Είναι σαν να έχεις ένα φορτηγό και να μην του βάζεις βενζίνη. Είναι μια επένδυση που πηγαίνει χαμένη, με τεράστιο κόστος για την οικονομία και την κοινωνία. Δεν είναι μόνο η θετική επίδραση που θα έχει η διαδικασία κτηματογράφησης, αλλά κυρίως το κόστος του να παραμένεις για ακόμα έναν χρόνο χωρίς κτηματολόγιο».
Οι δασικοί χάρτες εκπονήθηκαν, αλλά…
Ειδική αναφορά αξίζει να γίνει για την υπόθεση των δασικών χαρτών. Ενα έργο άρρηκτα δεμένο με το κτηματολόγιο (αφού από αυτό εξαρτάται η εξασφάλιση της περιουσίας του Δημοσίου), το οποίο εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται ως δευτερεύον. Χαρακτηριστικό είναι ότι έχει κυρωθεί μόλις το 2%-3% των δασικών χαρτών, παρότι ένα μεγάλο μέρος αυτών έχει εκπονηθεί και είναι από ετών έτοιμο προς ανάρτηση. Η ΕΚΧΑ υποστηρίζει ότι δημιουργήθηκε μια εμπλοκή με τις επιτροπές που θα εξετάζουν τις αντιρρήσεις και ότι εφόσον αυτή ξεπεραστεί (με τη βοήθεια του υπουργείου Οικονομικών), οι δασικοί χάρτες για το μεγαλύτερο μέρος της Αττικής θα μπορούν να αναρτηθούν. Ακόμα κι αν αυτό ευσταθεί, πάντως, δεν δικαιολογεί την παρατηρούμενη απραξία.