Στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης από το Βρετανικό Μουσείο ταξίδεψε ένα από τα γλυπτά του Παρθενώνα, το ακέφαλο άγαλμα του ποταμού Ιλισού από το δυτικό αέτωμα του ναού, για να εκτεθεί στο ρωσικό ίδρυμα. Η πρωτοβουλία του μουσείου, που εγκρίθηκε πριν από δύο εβδομάδες, προκάλεσε την άμεση και οργισμένη αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης.
Σε χθεσινές του δηλώσεις, ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου, Νιλ Μακ Γκρέγκορ, είπε: «Ελπίζω ότι η ελληνική κυβέρνηση θα χαρεί, που ένα πολυάριθμο και ενήμερο κοινό θα μπορέσει να απολαύσει τα μοναδικά επιτεύγματα της αρχαίας Ελλάδας. Ανθρωποι, που ουδέποτε θα μπορούσαν να ταξιδέψουν στην Αθήνα ή το Λονδίνο, θα έχουν την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουν -εδώ στη Ρωσία- το μεγαλείο του ελληνικού πολιτισμού».
Πρώτη φορά
Είναι η πρώτη φορά που τα ελληνικά γλυπτά εγκαταλείπουν τη Βρετανία και μόλις η δεύτερη φορά που μετακινούνται από την αίθουσα του μουσείου. Τα Μάρμαρα και άλλα μοναδικά έργα τέχνης του Βρετανικού Μουσείου είχαν συσκευασθεί και μεταφερθεί σε υπόγειους αποθηκευτικούς χώρους κατά τη διάρκεια του μπλίτσκριγκ, όπως ονομάσθηκε ο εντατικός βομβαρδισμός των βρετανικών πόλεων στις αρχές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου από τη ναζιστική πολεμική αεροπορία.
Ο κ. Μακ Γκρέγκορ υπογράμμισε χθες ότι το μουσείο είναι πρόθυμο να δανείσει τα γλυπτά σε κάθε χώρα, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, εφόσον η επιστροφή τους στο Λονδίνο θα ήταν εγγυημένη. Ωστόσο το Βρετανικό Μουσείο θεωρεί τις ελληνικές αρχές αφερέγγυες και διαπνεόμενες από εθνικιστικό, εκδικητικό πνεύμα, όπως υποστηρίζει.
Η επιστροφή των γλυπτών έχει συγκινήσει, ωστόσο, σημαντική μερίδα διανοουμένων στη Βρετανία. Προσωπικότητες, όπως η ιστορικός Τζαν Μόρις, ο εκλιπών συγγραφέας και φιλέλληνας Πάτρικ Λι Φέρμορ και η οικονομολόγος και πρώην στέλεχος της βρετανικής κυβέρνησης Βίκι Πράις, τάχθηκαν πρόσφατα υπέρ της άμεσης απόδοσης των πολιτιστικών αυτών θησαυρών στην πατρίδα τους.
Διπλωματικό «δάνειο»
Ο διευθυντής του Βρετανικού Mουσείου προσπάθησε να εμφανίσει το δάνειο των γλυπτών στη Ρωσία ως μέρος διεθνούς προσπάθειας διπλωματικής προσέγγισης με τη Μόσχα. «Σε μια περίοδο έντασης, την οποία πολλοί χαρακτηρίζουν “νέο Ψυχρό Πόλεμο”, τα μουσεία οφείλουν να επικοινωνούν μεταξύ τους», είπε ο κ. Μακ Γκρέγκορ.
Στο προσωπικό του μπλογκ, ο κ. Μακ Γκρέγκορ εξηγεί τη στάση του: «Τα δύο μουσεία μας είναι σαν αδέλφια, καθώς εγκαινιάσθηκαν με διαφορά μόλις πέντε ετών, 1759 για το Βρετανικό και 1764 για το Ερμιτάζ. Οταν οι Ρώσοι συνάδελφοί μας εξέφρασαν την επιθυμία για ένα σημαντικό δάνειο, ενόψει του εορτασμού των 250 ετών του ιδρύματος, το συμβούλιο του μουσείου μας συμφώνησε αμέσως. Κανένα άλλο αριστούργημα δεν θα εξέφραζε καλύτερα τη μακρά φιλία μεταξύ των μουσείων μας όσο ένα γλυπτό από τον Παρθενώνα».
Το ακέφαλο κεκλιμένο άγαλμα του θεού-ποταμού Ιλισού εκτίθεται από σήμερα έως και τα μέσα Ιανουαρίου στο Ερμιτάζ.
Οργισμένη αντίδραση από Σαμαρά
«Προκαλεί τον ελληνικό λαό η απόφαση του Βρετανικού Μουσείου να δανείσει ένα από τα γλυπτά του Παρθενώνα σε έκθεση στην Αγία Πετρούπολη», τονίζει ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς σε δήλωσή του, με την οποία επισημαίνει ότι «το τελευταίο μέχρι σήμερα βρετανικό δόγμα περί αμετακίνητων γλυπτών του Παρθενώνα παύει να ισχύει. Οπως καταρρίφθηκε με τη λειτουργία του Μουσείου της Ακρόπολης και το άλλο επιχείρημά τους, αυτό της έλλειψης ανάλογου χώρου που θα μπορούσε να τα φιλοξενήσει». Ο πρωθυπουργός σημειώνει επίσης ότι «ο Παρθενώνας και τα γλυπτά του υπήρξαν αντικείμενο λεηλασίας. Η αξία των γλυπτών είναι ανεκτίμητη. Οι Ελληνες είμαστε ταυτισμένοι με την ιστορία και τον πολιτισμό μας! Τα οποία δεν τεμαχίζονται, δεν δανείζονται και δεν παραχωρούνται!».
Ο υπουργός Πολιτισμού Κώστας Τασούλας χαρακτήρισε και αυτός προκλητική την απόφαση του Βρετανικού Μουσείου «διότι αντιμετωπίζει τα λεηλατημένα γλυπτά του Παρθενώνα ως αντικείμενα μεμονωμένου δανεισμού». Υπογράμμισε επίσης πως «η χώρα μας έχει καλέσει τη Βρετανία, μέσω της UNESCO, σε διαδικασία διαμεσολάβησης για την επανένωση των γλυπτών. Τελικός προορισμός γι’ αυτή την επανένωση είναι η Αθήνα και το περίφημο Μουσείο της Ακρόπολης».