Εμειναν στον βυθό πάνω από 2.000 χρόνια. Ανασύρθηκαν τον Οκτώβριο από το ναυάγιο των Αντικυθήρων. Και προχθές παρουσιάστηκαν στην παρθενική εκδήλωση της Ιστορικής Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Λασκαρίδη, στο αποκατεστημένο μέγαρου Στρίγκου στο Πασαλιμάνι. Μέσα σε λίγες ώρες που διήρκεσε η παρουσίαση των επιστημονικών αποτελεσμάτων της έρευνας, εκατοντάδες άνθρωποι στάθηκαν -ευλαβικά- μπροστά σε τρεις δεξαμενές που περιείχαν το χάλκινο δόρυ, ένα τμήμα από το ξύλινο πέτσωμα του πλοίου και μια σχεδόν ακέραια λάγηνο. Ολα ανήκουν στη «σοδειά» των δυτών από τις εφετινές έρευνες.
Αλλωστε πρέπει να ήταν η πρώτη φορά που το ΥΠΠΟ έδινε την άδεια να μεταφερθούν ευρήματα -για μερικές ώρες- εκτός της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων. Μπορεί η ανασκαφή στην Αμφίπολη να έφερε νέα ήθη στον τομέα της επικοινωνίας, αλλά τα Αντικύθηρα φαίνεται ότι θα αποτελέσουν την αιχμή για τη συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, καθώς η έρευνα έχει ήδη σημαντικούς χορηγούς από το εξωτερικό και από τη χώρα μας. Εις εξ αυτών, ο εφοπλιστής Πάνος Λασκαρίδης, πρόεδρος του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη, συνέβαλε στη φετινή προσπάθεια, παρέχοντας στην πολυμελή διεθνή ερευνητική ομάδα, το σκάφος του «Γλάρος».
Ο υπουργός Πολιτισμού, Κ. Τασούλας, απευθύνοντας χαιρετισμό, αναφέρθηκε σε αυτήν την επιτυχή σύμπραξη, στην οποία συμμετείχε η Εφορεία Εναλίων, το Πολεμικό Ναυτικό, το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole της Μασαχουσέτης και οι χορηγοί όπως η αμερικανική εταιρεία που μας δάνεισε το σκάφανδρο Exosuit. Ενδεχομένως η αρχαιολογική έρευνα να αποτελέσει και ένα παράδειγμα πληθυσμιακής αναζωογόνησης και οικονομικής ανάπτυξης, όπως ζήτησε ο δήμαρχος Κυθήρων και Αντικυθήρων, Στράτος Χαρχαλάκης, που αναφέρθηκε στον ορατό κίνδυνο να ερημωθεί το νησάκι των 19 μόνιμων κατοίκων.
Η προϊσταμένη της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, Δρ Αγγελική Σίμωσι, μίλησε για το σπουδαίο «πλωτό μουσείο», το σκαρί που μετέφερε τον μηχανισμό και εξαιρετικά έργα τέχνης από την Ελλάδα στη Ρώμη. Ο Μπρένταν Φόλεϊ, ο Αμερικανός αρχαιολόγος του Woods Hole της Μασαχουσέτης, δεν δίστασε να το αποκαλέσει «Τιτανικό της αρχαιότητας» όχι μόνον διότι το φορτίο του ήταν είδη πολυτελείας αλλά και για το γεγονός ότι από το 1900 που εντοπίστηκε, αποτελεί το διασημότερο αρχαίο ναυάγιο στον κόσμο. Τόλμησε μάλιστα να κάνει την πρόβλεψη ότι μέσα στα πέντε επόμενα χρόνια των ερευνών, μπορεί να διπλασιαστεί ο αριθμός των χάλκινων αγαλμάτων που έχει ήδη εντοπιστεί από τους Συμιακούς και τον πλοίαρχο Κουστό.
Δεν διαλευκάνθηκε πάντως το μυστήριο του αν τελικώς υπάρχουν ένα ή δύο πλοία στον βυθό. Οπως εξήγησε ο Φόλεϊ αλλά και ο δύτης της Εφορείας Εναλίων, Θεοτόκης Θεοδούλου, είναι τόσο μεγάλη η διασπορά των αντικειμένων στον βυθό που καλύπτει περίπου μια ακτίνα 250 μέτρων. Ανάμεσα στα φετινά ευρήματα ήταν και μια τεράστια άγκυρα (έχουν βρεθεί άλλες τέσσερις), που κάνει τους επιστήμονες να αναρωτιούνται για το αν ο τύπος του σκάφους ήταν πράγματι από τους μεγαλύτερους και ανθεκτικότερους που έχουν φτιαχθεί στην αρχαιότητα και προορισμός του ήταν να μεταφέρει σιτηρά ή μεγάλα τμήματα λίθων. Μάλιστα ήταν και ένας τρόπος να εξασφαλίζουν ότι τα ογκώδη αντικείμενα στο αμπάρι δεν θα μετακινούνται, γι’ αυτό και τα τοποθετούσαν ανάμεσα στο σιτάρι. Το άλλο σενάριο είναι να υπήρχε δεύτερο πλοίο, που συνταξίδευε με εκείνο του μηχανισμού, αλλά ακόμα κανείς δεν μπορεί να δώσει σαφή απάντηση.
Η μεγαλύτερη είδηση πάντως είναι ότι τον Μάιο του 2015, η επιχειρησιακή βάση της αποστολής θα μεταφερθεί από τα Αντικύθηρα στα Κύθηρα. Στον κόλπο του Αυλέμωνα βρίσκεται βυθισμένο από το 1802, το σκαρί του «Μέντωρ» που μετέφερε τα γλυπτά του Παρθενώνα από τον Πειραιά στη Μάλτα. Ο Ελγιν κατάφερε να τα ανελκύσει, αλλά κανείς δεν ξέρει τι θα φέρει στο φως η έρευνα που θα κάνει η ομάδα των Αντικυθήρων, με τα νέα τεχνολογικά μέσα. Πληροφορίες για την αποστολή θα βρείτε στην ιστοσελίδα: antikythera.whoi.edu ενώ υπάρχει και το http://www.youtube.com/user/antikythera2012.