Στην Αμερική σήμερα υπάρχει ρατσισμός

Στην Αμερική σήμερα υπάρχει ρατσισμός

6' 41" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Θέλεις να δεις το γκέτο της Βαλτιμόρης; Ενας συμπατριώτης σου, συγγραφέας αστυνομικών διηγημάτων, που γράφει τα σενάρια στην τηλεοπτική σειρά Wire, το έχει κάνει διάσημο. Είναι το σκοτεινό αξιοθέατό μας». Χωρίς να προλάβω να απαντήσω, οι Αμερικανοί φίλοι με είχαν φορτώσει στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου, με την ξεκάθαρη διαταγή κατά τη διάρκεια της βόλτας, να μην κοιτάξω επίμονα κανέναν στο πρόσωπο. Ενα περίεργο βλέμμα μπορεί να προκαλέσει ακόμα και πυροβολισμό, είναι πρόκληση –χειρότερα, είναι προσβολή– στους μάγκες που κάθονται στα σκαλιά έξω από τα ετοιμόρροπα σπίτια. Κάπως έτσι, σαν μια βουτιά στα κακοφωτισμένα σοκάκια των ναρκωτικών και του εγκλήματος, στα κτίρια που έχουν καλυμμένες τις πόρτες και τα παράθυρα με φτηνό κόντρα πλακέ και τις φάτσες που θες πολύ να ρίξεις δεύτερη ματιά αλλά δεν μπορείς, μπήκα ξαφνικά στον κόσμο του Τζορτζ Πελεκάνος. Και κατάλαβα πόσο αληθινός είναι. Ισως γιατί κρατάει ένα αλφάδι στη γραφή του, με έναν κώδικα ηθικής και ντομπροσύνης που δεν εξωραΐζει και δεν δαιμονοποιεί.

Μερικούς μήνες αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2010, συνάντησα τον ίδιο τον Πελεκάνο στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας. Ηταν το τιμώμενο πρόσωπο στο συνέδριο του Leadership 100, της οργάνωσης που έχει μέλη τους πλέον οικονομικά ευκατάστατους Ελληνομερικανούς. Περίμενα να συναντήσω έναν τύπο τουλάχιστον σκληροτράχηλο, που πρέπει να έχει ζήσει άγρια νιότη, που θα έπαιζε μπουνιές μικρός στον δρόμο αν χρειαζόταν. Και μπορεί όλα αυτά να αντιστοιχούν –σ’ έναν βαθμό- στην πραγματικότητα, ήταν όμως εξαιρετικά τρυφερός, ανθρώπινος και γοητευτικός. Τα νουάρ μυθιστορήματά του, επικεντρωμένα στις κακόφημες συνοικίες της πόλης όπου μεγάλωσε, έχουν εκατομμύρια φανατικούς. Ανάμεσά τους ο πρόεδρος Ομπάμα και ο Στίβεν Κινγκ. Οσο για το Wire, παρότι δεν προβλήθηκε ποτέ στην Ελλάδα, γνώρισε μεγάλη επιτυχία με τη μορφή του dvd. Στο βίντεο κλαμπ της γειτονιάς μου, οι αστυνομικοί από το παρακείμενο τμήμα, είχαν πάθει φρενίτιδα με τη σειρά. Για πολλούς Αμερικανούς κριτικούς δε, πρόκειται για την κορυφαία τηλεοπτική σειρά όλων των εποχών στην αμερικανική τηλεόραση.

Οι Ελληνοαμερικανοί

Γεννημένος το 1957 στην Ουάσιγκτον, την πόλη με το μεγαλύτερο ποσοστό Αφροαμερικανών στις ΗΠΑ την εποχή εκείνη, ο συγγραφέας εργάστηκε πιτσιρικάς στο εστιατόριο του Σπαρτιάτη πατέρα του. Ο Πιτ Πελεκάνος πήγε αμούστακος στην Αμερική και μόλις έφτασε, τον έστειλαν να πολεμήσει στο μέτωπο του Ειρηνικού ως πεζοναύτη. Εκείνος έμαθε τον γιο του ότι η δουλειά «είναι κάτι που σε κάνει να σηκώνεσαι αξημέρωτα και σου αφήνει λίγδα στα νύχια». Η οικογένεια έζησε στο πετσί της την κοινωνική θέση των μεταναστών Ελλήνων που αισθάνονταν πιο κοντά στους μαύρους και λιγότερο στους «λευκούς με τους άσπρους γιακάδες» (white collar). Ο συγγραφέας μαγεύτηκε από το μπάσκετ, τη μουσική των Αφροαμερικανών, τις ωραίες γυναίκες, τα στυλάτα αμάξια. Εζησε τις φυλετικές ταραχές του 1968. Πήγαινε τακτικά στον ορθόδοξο ναό της Αγίας Σοφίας, αλλά δεν έμαθε ελληνικά. Παντρεύτηκε νωρίς και υιοθέτησε δύο αγόρια από τη Βραζιλία κι ένα κοριτσάκι από τη Γουατεμάλα.

Στη δεύτερη συνάντησή μας, στην Ελλάδα αυτήν τη φορά, με αφορμή τη ζωντανή συζήτηση στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών με τη δημοσιογράφο Μαριλένα Αστραπέλλου και την έκδοση του τελευταίου βιβλίου με τίτλο «Το Δίδυμο», ήθελε πιο πολύ να ακούσει τι συμβαίνει εδώ παρά να μιλήσει. Ρώτησε για τη βία, τη Χρυσή Αυγή, τι συμβαίνει στις γειτονιές της Αθήνας, πόσο η κρίση έχει αλλάξει την κοινωνία. Μόλις είχε φτάσει από την υπερατλαντική πτήση και παρά την κόπωση, είχε διάθεση να μιλήσει. Η κουβέντα μας ξεκίνησε από το πιο πρόσφατο μυθιστόρημά του. «Ο ήρωας των τελευταίων μου βιβλίων, ο ιδιωτικός ντετέκτιβ και βετεράνος του Ιράκ, Σπύρο Λούκας, δεν είναι Ελληνας από καταγωγή αλλά υιοθετημένος από οικογένεια Ελληνοαμερικανών. Συχνά ανατρέχω σε αυτήν τη δεξαμενή βιωμάτων που περιέχει εικόνες, μυρωδιές, φαγητά, συνήθειες, όχι μόνο γιατί μου είναι γνώριμη όσο γιατί είναι συνδεδεμένη με πολλά στερεότυπα. Πολλές φορές παρουσιάζω τους Ελληνοαμερικανούς ως καλούς ή κακούς, ως ανθρώπους που ζουν ανάμεσα στα δύο, διότι αυτή είναι η πραγματικότητα κάθε εθνοτικής κοινότητας και όχι μόνο της δικής μας».

Ομπάμα και ρατσισμός

Αναφέρω στον Πελεκάνο τη ρήση ενός άλλου διάσημου ομογενούς ομοτέχνου του, του Τζέφρι Ευγενίδη που δήλωνε στις αρχές της οικονομικής κρίσης: «Για εμάς που είμαστε δεύτερης ή τρίτης γενιάς Ελληνες, το να μην τα πηγαίνει καλά η Ελλάδα είναι σαν να βλέπεις την αγαπημένη σου ομάδα να χάνει. Δεν σου χαλάει την καθημερινότητα μιας και δεν ζεις εκεί, αλλά σου προκαλεί ένα βάρος στην καρδιά». Ετσι αισθάνεται; «Ο,τι και να συμβαίνει πάντα μπορείς να υπερηφανεύεσαι για την πατρίδα σου. Απλώς γίνεσαι μάλλον αμυντικός όταν ακούς ανθρώπους να έχουν πολύ αρνητική γνώμη ή να λένε ανέκδοτα για την οικονομία. Εκεί που γίνομαι έξαλλος είναι όταν μιλάνε για τη Χρυσή Αυγή –έτσι δεν λέγεται;– λες και όλοι οι Ελληνες είναι ακροδεξιοί ή φασίστες…».

Ο συγγραφέας ξέρει καλά τι σημαίνει ρατσισμός και φυλετικές διακρίσεις στην Αμερική. Οχι μόνον διότι μεγάλωσε με μαύρους, ούτε γιατί μέρος της δουλειάς του είναι να ανατέμνει την κοινωνία της Ουάσιγκτον έτσι ώστε να μπορέσει να την περιγράψει στα βιβλία του με αυθεντικότητα και ευαισθησία. Γνωρίζει το ζήτημα εκ των έσω ως πατέρας τριών έγχρωμων παιδιών. Πώς σχολιάζει λοιπόν τα πρόσφατα γεγονότα που έβαλαν φωτιά στο Μιζούρι και τη Νέα Υόρκη: «Οταν εξελέγη ο Ομπάμα, όλοι πίστεψαν ότι αυτομάτως εξέλειψε ο ρατσισμός. Απλώς δεν είναι αλήθεια. Παρακολουθώντας τα παιδιά μου να μεγαλώνουν έχω γίνει μάρτυρας σε πολλά περιστατικά που τεκμηριώνουν ρατσιστική συμπεριφορά. Πριν από δύο εβδομάδες, ένας αστυνομικός ακολούθησε με το περιπολικό και πέρασε χειροπέδες στον γιο μου με την πεποίθηση ότι είχε κλέψει το αμάξι που οδηγούσε».

Είμαι υπερήφανος για την οικογένειά μου, πιο πολύ από τα βιβλία μου

«Πολλές φορές ως γονιός νιώθω ότι πρέπει να δίνω οδηγίες στους γιους μου να είναι πειθήνιοι στις εντολές της αστυνομίας, ενώ ένας άλλος στη θέση μου που θα είχε λευκά παιδιά δεν θα χρειαζόταν να το κάνει αυτό», λέει ο Τζορτζ Πελεκάνος.

Και συνεχίζει: «Το γεγονός ότι στο Φέργκιουσον, ο αστυνομικός απηλλάγη για τον φόνο του άοπλου παιδιού, δείχνει ότι το κράτος δεν πήρε σοβαρά την υπόθεση και αυτό εγκυμονεί πολλούς κινδύνους. Το κλίμα είναι εξαιρετικά εύφλεκτο. Ξυπνά μνήμες που τις έχει ζήσει ξανά η Αμερική, την έχουν διχάσει και πληγώσει βαθιά. Ως εντεκάχρονος, θυμάμαι τις τρομερές φυλετικές ταραχές στην Ουάσιγκτον. Το πιο τραγικό είναι ότι τα επεισόδια στην ουσία κατέστρεψαν γειτονιές και μαγαζιά των ίδιων των μαύρων, διότι εκεί εκτονώθηκε η βία που αισθανόταν η αφροαμερικανική κοινότητα. Μέσα μου, ήταν οι μέρες που χώρισαν την πόλη μου, σε πριν και μετά. Με σημάδεψαν».

Ο Πελεκάνος δεν έζησε ως παιδί τον υποχρεωτικό διαχωρισμό λευκών και μαύρων σε λεωφορεία και μαγαζιά. «Αυτά τα πρόλαβαν περισσότερο οι γονείς μου. Ο πατέρας μου είχε μια νταϊνα (diners) που σέρβιρε φαγητό σε κοστουμαρισμένους τύπους που ήταν από τη μια μεριά της μπάρας. Από την άλλη ήμασταν εμείς και οι μαύροι που εργάζονταν στο μαγαζί. Δύο διαφορετικοί κόσμοι με σαφή όρια. Ο πατέρας μου εργαζόταν σαν σκυλί. Ηταν κάποιος που ήρθε στην Αμερική φτωχός, πολέμησε για την καινούργια του χώρα, δεν βαρυγκόμησε για τίποτα. Ηταν ένας καθημερινός αλλά και ένας πραγματικός ήρωας για μένα, μιας και είχε διακριθεί στο πιο σκληρό πολεμικό μέτωπο.

Είμαι σίγουρος ότι τον είχαν βασανίσει κιόλας, δεν μιλούσε ποτέ γι’ αυτά. Για κάθε γιο, ο πατέρας πρέπει να είναι ήρωας με έναν τρόπο. Πέθανε πριν από μερικά χρόνια. Αλλά τον σκέφτομαι κάθε μέρα και μου λείπει τρομερά. Ξέρετε κάτι; Αν έχεις την τύχη να σε αγαπήσουν οι γονείς σου, ποτέ δεν ξεπερνάς τον θανατό τους, απλώς ζεις με την έλλειψή τους. Το κουβαλάς σιωπηλά μέσα σου. Τώρα πια που τα παιδιά μου έχουν μεγαλώσει, νιώθω ότι κάτι κατάφερα στη ζωή μου. Είμαι υπερήφανος για την οικογένειά μου, ίσως πιο πολύ από τα βιβλία μου…».

​​Το τελευταίο βιβλίο του Τζορτζ Πελεκάνος που κυκλοφορεί στα ελληνικά είναι το μυθιστόρημα «Το δίδυμο», από τις εκδόσεις Πατάκη. Από τον ίδιο εκδοτικό οίκο κυκλοφορούν ακόμα τα εξής: «Η προμήθεια», «Το αδιέξοδο», «Ο κηπουρός της νύχτας» και «Drama City». Από τις εκδόσεις Οξύ έχουν κυκλοφορήσει τα εξής: «Γλυκιά αιωνιότητα», «Δίλημμα δικαίου», «Φλεγόμενη πόλη», «Ζήτημα τιμής», «Η σαρωτική έκρηξη» και «Ο βασιλιάς του πεζοδρομίου». Από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα είχε κυκλοφορήσει το μυθιστόρημα «Στους δρόμους της βίας», ενώ από τις εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορεί ο τόμος «Οι κεραίες της εποχής μου» του Ανταίου Χρυσοστομίδη, που περιλαμβάνει εκτενή συνέντευξη του συγγραφέα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή