Εκανα μία εξαίρεση αυτές τις μέρες και διάβασα ποίηση», μου είπε ο κύριος Γκρι. Η έκπληξη διαγράφηκε στο πρόσωπό μου. «Μόλις κυκλοφόρησε νέος τόμος με ποίηση του Νίκου Καρούζου από τον “Ικαρο”. Παρά την πληθωρικότητά της, η ποίησή του με τραβούσε από παλιά». Του είπα: «Ξέρω γιατί: διότι στα ποιήματά του χρησιμοποιεί συχνά λέξεις όπως “σύμπαν”, “γαλαξίες” – αυτά που αρέσουν εσένα».
Είχα δίκιο – αλλά είχε ξεχωρίσει μερικά σύντομα ποιήματα που, φαινομενικά έστω, ουδεμία σχέση είχαν με γαλαξίες: «Η φωνή της Μαρίας Κάλλας/ αισθάνομαι πως είναι μια φιλοσοφία μίσχου». Οταν μου το διάβασε ο κύριος Γκρι, οφείλω να ομολογήσω πως κάτι τσάκισε μέσα μου. Υποθέτω αυτό κάνει η ποίηση. Σε ραγίζει.
Η αίσθηση αυτή συνεχίστηκε με άλλες αναγνώσεις: «Να μη λυπάσαι που πέφτουν/ τα φύλλα φθινόπωρο./ Η δική σου τρυφερότητα θαν τα φέρει και πάλι στα δέντρα./ Δάκρυα μη χαλνάς· όλοι ανήκουμε στην ανάσταση».
Γελάσαμε επίσης – και ήταν γέλιο από το ίδιο υλικό της συγκίνησης: «Κομψή/ γεωγραφία/ του έρωτα/ η πλάτη της Ρένας». Ο κύριος Γκρι ρώτησε: «Εχεις ερωτευθεί ποτέ καμία Ρένα; Οχι, ε; Ούτε κι εγώ. Κι όμως, όλο και κάποια, ή κάποιες, μας θυμίζει, έτσι δεν είναι;»
Υστερα, είναι και τα καυστικά ποιήματα, γραμμένα αλλοτινές εποχές, μα πόσο σύγχρονα μοιάζουν: «Η ζωή υπήρξε ανέκαθεν στην Ελλάδα ένα πολύ στενό μαρκάρισμα. Αυτό είναι όλο!».
Κράτησα τον φρεσκοτυπωμένο τόμο στα χέρια μου: όντως, περιλαμβάνει τα ποιήματα των πρώτων του ποιητικών συλλογών, δημοσιευμένα από τον ίδιο σε περιοδικά και εφημερίδες από το 1949 κι ύστερα, τα οποία δεν είχε εντάξει στις ποιητικές του συλλογές, και αδημοσίευτα ποιήματα από το αρχείο του, αλλά και από αρχεία ανθρώπων που βρέθηκαν κοντά του, με τους οποίους ήπιε και νυχτοπερπάτησε παρέα. Ο τόμος έχει ακόμα ποιήματα γραμμένα επιτόπου, σε κάποιο ξενύχτι, σε κάποιο μπαρ, ποιήματα αφιερωμένα ή χαρισμένα, τα οποία είτε δημοσιεύτηκαν μετά τον θάνατο του ποιητή από τους κατόχους τους είτε βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας σ’ αυτόν τον τόμο. Οι υπεύθυνοι στον «Ικαρο» λένε πως η έρευνα συνεχίζεται, πάντως ο νέος αυτός τόμος διατρέχει όλη την περίοδο της ποιητικής παραγωγής του Καρούζου, προσθέτοντας στους δύο συγκεντρωτικούς τόμους που κυκλοφορούν από τον ιστορικό εκδοτικό οίκο της οδού Βουλής εδώ και χρόνια.
Το μάτι μου πέφτει πάνω στα ποιήματα που είναι εμπνευσμένα από ή αφιερωμένα σε συνθέτες: Βιβάλντι και Σένμπεργκ, πάνω απ’ όλα όμως, Ιωάννης Σεβαστιανός Μπαχ.
«Ξέρω τι σκέφτεσαι», είπε ο κύριος Γκρι, πήγε στο σιντί κι έβαλε εκείνο το ασύλληπτο πρελούδιο του Μπαχ για εκκλησιαστικό όργανο (που τόσο εκπληκτικά μετέγραψε για το πιάνο ο Φερούτσιο Μπουσόνι), αυτό που στοίχειωσε το αριστουργηματικό «Σολάρις» του Ταρκόφσκι και την πιο πρόσφατη, έξοχη, «Ιντα» του Παβλικόφσκι: BWV 639 – Ich ruf’ zu dir, Herr Jesu Christ, απ’ όπου και η παρτιτούρα της φωτογραφίας. Ακούγοντάς το, ο κύριος Γκρι διάβασε απ’ τον Καρούζο: «Ολα να ξέρεις είναι μια τεράστια/ φωτιά που δεν την άναψε κανείς ως τώρα/ κι όμως καίει στις αθάνατες/ ωραίες χιλιετηρίδες».
Αν αυτό δεν είναι γαλαξίας, δεν ξέρω τι είναι.