Την πρόταση εξόδου από το ευρώ με αντάλλαγμα τη χρηματοδοτική στήριξη από τους εταίρους που του παρουσίασε ο κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε τον Σεπτέμβριο του 2011, στο Βρότσλαβ της Πολωνίας, περιγράφει στη σημερινή συνέντευξή του στην «Κ», ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος. Σκηνές από το παρελθόν, που δείχνουν να αποκτούν και πάλι επικαιρότητα δηλαδή. Στο άδειο υπόγειο μπαρ του ξενοδοχείου «Μόνοπολ», ο κ. Σόιμπλε υποσχέθηκε μια «φιλική» έξοδο από το ευρώ και κάποιους χρηματοπιστωτικούς περιορισμούς, όπως στην ανάληψη χρημάτων από τα ΑΤΜ. Ο κ. Βενιζέλος απάντησε τότε στον κ. Σόιμπλε πως μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν αδιανόητη και επικίνδυνη για την Ελλάδα και με ευρύτερες επιπτώσεις στην Ευρωζώνη.
Λακωνική είναι η απάντηση του κ. Βενιζέλου και για το κόμμα που επρόκειτο να ανακοινώσει χθες ο πρώην πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου. Τονίζει ότι θα αντιμετωπίσει τον κ. Παπανδρέου «όπως του αρμόζει ιστορικά, ηθικά, εθνικά, παραταξιακά» και σχολιάζει μονολεκτικά: «Ελεος». Ο κ. Βενιζέλος προτείνει τη δημιουργία κυβέρνησης εθνικής ενότητας μετά τις εκλογές με προγραμματική συμφωνία στο ίδιο πλαίσιο με το 2012. Τονίζει πως οι εκλογές δεν θα κρίνουν μόνο τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό αλλά και την υπόσταση της χώρας. Τέλος, εξαπολύει επίθεση στο «Ποτάμι» περιγράφοντας το κόμμα ως «νέα ΔΗΜΑΡ» ενώ προαναγγέλλει μετεκλογικό συνέδριο «ριζικής ανανέωσης και όχι αναπαλαίωσης» του ΠΑΣΟΚ.
– Πριν από λίγες ημέρες μιλήσατε για μετεκλογική συμφωνία ανάμεσα στα κόμματα με ευρωπαϊκό προσανατολισμό προκειμένου να συγκροτηθεί κυβέρνηση συνεργασίας. Είναι εφικτή η ευόδωση μιας τέτοιας πρότασης υπό τις παρούσες συνθήκες;
– Πολλοί νομίζουν ότι το βασικό ζήτημα των εκλογών είναι αν τη πρώτη θέση θα την καταλάβει η Ν.Δ. ή ο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό είναι προφανώς κρίσιμο, αλλά πολύ περισσότερο κρίσιμο είναι το ερώτημα πώς θα κυβερνηθεί η χώρα. Με ποιες κοινοβουλευτικές, δηλαδή πρωτίστως αριθμητικές προϋποθέσεις και προς ποια κατεύθυνση επί της ουσίας, με ποιες εγγυήσεις σταθερότητας, ασφάλειας, σαφήνειας, αποτελεσματικότητας. Η θέση του ΠΑΣΟΚ, της Δημοκρατικής Παράταξης, είναι ότι προφανώς δεν υπάρχει προοπτική αυτοδυναμίας, το μισό εκλογικό σώμα δεν εκφράζεται από τα δύο κόμματα του μεσαίου διπολισμού. Προφανώς δεν μπορούμε να πάμε σε διπλές εκλογές. Αν οι πρώτες εκλογές είναι λάθος, οι δεύτερες θα είναι έγκλημα για την οικονομία και την προοπτική της χώρας. Τον Φεβρουάριο πρέπει να ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση. Αρα δεν μπορεί να υπάρχει ακυβερνησία. Οι δε συνεργασίες δεν είναι άλλοθι για ανεφάρμοστα κομματικά προγράμματα, αλλά εθνική ανάγκη. Πρώτη συνεπώς επιλογή είναι μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας με αντίστοιχη εθνική ομάδα διαπραγμάτευσης, ώστε όλοι να μετάσχουν αναλογικά στην ευθύνη. Βεβαίως αναφέρομαι σε δυνάμεις δημοκρατικές, ευρωπαϊκού προσανατολισμού. Η προγραμματική συμφωνία διασφαλίζει επιπλέον το προοδευτικό πρόσημο. Το ΠΑΣΟΚ μπορεί αυτό να το εγγυηθεί, να το εξισορροπήσει.
– Ηδη από την πρώτη ψηφοφορία για την ανάδειξη Προέδρου αρκετοί υποστηρίζουν ότι οι εκλογές θα κρίνουν τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας. Συμφωνείτε;
– Θα κρίνουν κάτι πολύ περισσότερο από τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Θα κρίνουν την υπόσταση της χώρας. Θα κρίνουν το αν θα διαφυλαχθούν οι θυσίες και τα επιτεύγματα των πέντε τελευταίων δύσκολων χρόνων ή αν θα ζήσουμε αναδρομικά αυτό που γλιτώσαμε το 2010-2011. Το 2012 ο λαός έκανε την επιλογή του εν γνώσει των δεδομένων και των συνεπειών. Ενέκρινε την εθνική στρατηγική που διαμορφώσαμε εμείς με τεράστιο πολιτικό και συναισθηματικό κόστος. Τώρα οι πολίτες είναι πολύ περισσότερο ενημερωμένοι και πιστεύω ότι θα κάνουν την επιλογή που έκαναν και πριν από δυόμισι χρόνια.
– Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία βάσει της πρότασής σας, το ΠΑΣΟΚ θα συνεργαστεί με τον ΣΥΡΙΖΑ βάσει μιας δικομματικής κυβέρνησης;
– Το ΠΑΣΟΚ δεν πρότεινε το 2012 δικομματική κυβέρνηση με τη Ν.Δ. Πρότεινε αυτό που λέει και τώρα. Τότε υπήρχε η εκβιαστική διπολική «πολυτέλεια» των δεύτερων εκλογών, στις οποίες το ΠΑΣΟΚ άντεξε. Τώρα αυτή η «πολυτέλεια» δεν υπάρχει. Τον Ιούνιο του 2012 συνεργαστήκαμε με τη Ν.Δ. και τη ΔΗΜΑΡ επιμένοντας στην ανάγκη συμμετοχής και του ΣΥΡΙΖΑ. Τον Ιούνιο του 2013 μείναμε οι δύο με τη Ν.Δ. για λόγους ανάγκης, με το ΠΑΣΟΚ να εκφράζει εξαρχής τη μόνη εφικτή εθνική στρατηγική στην οποία προσχώρησαν εκ των υστέρων και άλλα κόμματα. Το πλαίσιο εξακολουθεί να είναι το ίδιο. Ας δούμε πριν από όλα τι θα πει ο ελληνικός λαός στις εκλογές. Είμαι βέβαιος ότι η θέση μας για το πώς πρέπει να κυβερνηθεί ο τόπος εκφράζει τη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών.
– Mετά τις εκλογές μπορεί να ξεκινήσει μια ουσιαστική συζήτηση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, το οποίο βρίσκεται πλέον στη συντριπτική πλειονότητά του στα χέρια κρατών – στο υφιστάμενο κλίμα πολιτικής αβεβαιότητας και οικονομικής ύφεσης που φαίνεται πως απλώνεται στο μεγαλύτερο μέρος της Ε.Ε.;
– Πρώτη προτεραιότητα αμέσως μετά τις εκλογές είναι η ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης -μέσα στο δίμηνο που λήγει τέλος Φεβρουαρίου- για την έξοδο από το μνημόνιο και τη μετάβαση στη νέα φάση της προληπτικής πιστωτικής γραμμής. Αυτό αφορά τη σχέση μας με την Ευρωζώνη, το πρόγραμμα της οποίας λήγει, αλλά και τη σχέση μας με το ΔΝΤ με το οποίο υπάρχει πρόγραμμα μέχρι και το 2016, πρόγραμμα που πρέπει να εναρμονιστεί με τα νέα δεδομένα της σχέσης μας με τους Ευρωπαίους εταίρους. Ετσι θα συνεχιστεί και η ασφαλής συνεργασία μας με την ΕΚΤ που έχει τη μεγάλη δύναμη πυρός, ασύγκριτα μεγαλύτερη και από την προληπτική γραμμή του ESM και του ΔΝΤ. Αμέσως μετά τίθεται το ζήτημα της βελτίωσης, σε πολύ μακροχρόνια βάση, της βιωσιμότητας του χρέους που είναι ήδη από το 2012 «κουρεμένο» κατά 80% του ΑΕΠ σε καθαρή παρούσα αξία, εξυπηρετήσιμο με κόστος μικρότερο κατά 60% και ριζικά αναδιαρθρωμένο από πλευράς μέσης διάρκειας και μέσου επιτοκίου. Επιπλέον το ελληνικό χρέος μεταφέρθηκε από τα χέρια της αγοράς στα χέρια των ευρωπαϊκών θεσμών και των εταίρων μας, κάτι που επιτέλους αναγνώρισε ακόμα και ο ΣΥΡΙΖΑ. Ισχύουν επίσης από το 2012 πολιτικές δεσμεύσεις του Eurogroup για περαιτέρω βελτιώσεις. Η εφαρμογή και εξειδίκευση των δεσμεύσεων αυτών θα μας επιτρέψει να βελτιώσουμε τη μελέτη βιωσιμότητας (DSA), δίνοντας έμφαση στον ρυθμό ανάπτυξης αντί του πρωτογενούς πλεονάσματος που έχει επιτευχθεί και πρέπει να διατηρείται σε ένα λογικό και εφικτό, δηλαδή όχι αντιαναπτυξιακό επίπεδο. Επιπλέον, όσα πετύχαμε το 2012 σε σχέση με την περικοπή και την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους, μας επιτρέπουν τώρα παρεμβάσεις στο ιδιωτικό χρέος, στα δάνεια νοικοκυριών και επιχειρήσεων, χάρις και στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που διασφαλίστηκε το 2012 χάριν της εθνικής οικονομίας και όχι των τραπεζιτών.
– Τον Σεπτέμβριο του 2011 βρεθήκατε στο υπόγειο του ξενοδοχείου Monopol στο Βρότσλαβ της Πολωνίας με τον ομόλογό σας τότε, κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Εχουν ειπωθεί και γραφτεί πολλά για εκείνο το βράδυ που η χώρα ήρθε κοντά στο Grexit. Τι πραγματικά συνέβη;
– Με τον κ. Σόιμπλε ζήσαμε πολλές κρίσιμες στιγμές το 2011-2012 και πετύχαμε να κρατήσουμε τα πράγματα υπό έλεγχο με δύσκολες αποφάσεις, το κόστος των οποίων ήταν μεγάλο, αλλά το μικρότερο δυνατό ενόψει των συνθηκών. Η συνάντηση στην οποία αναφέρεστε έγινε τον Σεπτέμβριο του 2011, την παραμονή του άτυπου ECOFIN της πολωνικής προεδρίας στο οποίο είχε κληθεί να παραστεί και ο τότε Αμερικανός υπουργός Οικονομικών, ο κ. Γκάιτνερ. Η συνάντηση έγινε στο άδειο υπόγειο μπαρ, ενώ στο ισόγειο γινόταν η δεξίωση της πολωνικής προεδρίας. Στη συνάντηση αυτή τον κ. Σόιμπλε τον συνόδευε μόνον ο κ. Ασμουσεν και εμένα μόνον ο κ. Ζανιάς. Εξετάστηκε το σενάριο μιας «φιλικής» εξόδου από το ευρώ με χρηματοδοτική στήριξη των εταίρων και με την εφαρμογή μιας δέσμης χρηματοπιστωτικών περιορισμών, όπως οι περιορισμοί στις αναλήψεις κ.ο.κ., έως ότου ολοκληρωθεί η νομισματική αλλαγή. Η απάντησή μου ήταν ότι για εμάς αυτό είναι αδιανόητο και επικίνδυνο, γιατί αφού ζήσαμε την εσωτερική υποτίμηση πρέπει να ζήσουμε αθροιστικά και τη νομισματική «εξωτερική» υποτίμηση. Με ευρύτερες επιπτώσεις -που ίσως να μη φαίνονται διά γυμνού οφθαλμού- για όλη την Ευρωζώνη. Η συζήτηση ήταν μακρά και δύσκολη, αλλά ο κ. Σόιμπλε αντιλήφθηκε τα επιχειρήματά μας και στη συνέχεια συνέβαλε καθοριστικά στις αποφάσεις της 27ης Οκτωβρίου 2011 και της 21ης Φεβρουαρίου 2012 για το δεύτερο πλήρες πρόγραμμα, το δεύτερο μεγάλο δάνειο των 130 δισ. ευρώ, το PSI, δηλαδή το «κούρεμα» και την αναδιάρθρωση του χρέους που εμπεριέχει και τη δυνατότητα περαιτέρω βελτίωσης των συντελεστών.
«Ελεος» με τον Γ. Παπανδρέου
– Το ΠΑΣΟΚ κατέρχεται στις εκλογές βαθιά διχασμένο. Πώς σκοπεύετε να αντιμετωπίσετε τον κ. Γ. Παπανδρέου;
– Οπως του αρμόζει ιστορικά, ηθικά, εθνικά, παραταξιακά. Ελεος!
– Διαμορφώνεται ένα κλίμα οξείας πόλωσης μεταξύ Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ, ενώ την ίδια στιγμή ο χώρος που άλλοτε καταλάμβανε το ΠΑΣΟΚ διεκδικείται από νέα κόμματα όπως το «Ποτάμι». Πώς μπορεί το ΠΑΣΟΚ να διατηρήσει τις δυνάμεις του;
– Τον τρίτο πόλο μπορεί να τον εκφράσει μόνο το ΠΑΣΟΚ που έχει τη γνώση, την εμπειρία, έχει δοκιμαστεί σκληρά στις απαιτήσεις που έχει ο ρόλος του εγγυητή της εθνικής σταθερότητας, της εθνικής στρατηγικής. Είδαμε τη διαδρομή και την κατάληξη της ΔΗΜΑΡ. Το «Ποτάμι» είναι η νέα ΔΗΜΑΡ και εμπεριέχει τις αβεβαιότητες, τις ασάφειες, τις αντιφάσεις και τις αμφιθυμίες της παλιάς ΔΗΜΑΡ, όπως και εμβληματικά στελέχη της.
–– Μετεκλογικά, ποιες κομματικές πρωτοβουλίες προτίθεστε να αναλάβετε; Είναι όλα ανοιχτά για την επόμενη ημέρα στο ΠΑΣΟΚ;
– Είναι όλα ανοιχτά αλλά προς το μέλλον, όχι προς το παρελθόν. Προς την ανανέωση, όχι προς την αναπαλαίωση. Το συνέδριο θα είναι συνέδριο ριζικής ανανέωσης και ενότητας.