Οι θεατές συνωστίζονται στο στενό φουαγιέ του θεάτρου «Δημήτρης Χορν». Μέχρι να μπουν όλοι, φτάνει 9.30 μ.μ. που αρχίζει και η παράσταση. Και γίνεται κάθε βράδυ αυτό, όχι μόνο αυτές τις μέρες, τις γιορτινές, που αυξάνονται οι έξοδοι ψυχαγωγίας. Είναι το έργο του Τσέχοφ, «Ο θείος Βάνιας», που ελκύει το κοινό; Είναι το team των πρωταγωνιστών (Γιάννης Βόγλης, Γιάννης Φέρτης, Στέλιος Μάινας); Είναι η ασφάλεια του κλασικού; Ισως λίγο απ’ όλα.
Τα σκηνικά (Αριάδνη Βοζάνη) μεταφέρουν στην εποχή του έργου (τέλη 19ου αιώνα), στον τόπο (ρωσική ύπαιθρος) και στο τέλμα μέσα στο οποίο ζουν τα πρόσωπα αυτού του εξοχικού. Ο γοητευτικός και μποέμ γιατρός Αστροφ (Στέλιος Μάινας), η εγκάρδια Νένα (Ερση Μαλικένζου), η καρτερική Σόνια (Αλεξία Καλτσίκη), ο φιλότιμος θείος Βάνιας (Γιάννης Φέρτης), ένας καλοκάγαθος ξεπεσμένος γαιοκτήμονας (Χάρης Χαραλάμπους) και οι δύο συγγενείς-επισκέπτες που έχουν αναστατώσει αρκετά τις συνήθειες του σπιτιού (Γιάννης Βόγλης, Μαρίνα Ψάλτη).
Ολα αυτά τα πρόσωπα αναπαριστούν, ακολουθώντας τις σκηνοθετικές οδηγίες της Λίλλυς Μελεμέ, τις ψυχικές διαθέσεις ανθρώπων που έχουν μάθει είτε να υπομένουν είτε να ασκούν εξουσία είτε να ασκούν γοητεία. Η νηνεμία του ρωσικού αυτού αγροκτήματος ανατρέπεται. Αποκαλύπτονται διαθέσεις, επιθυμίες, διαψεύσεις. Θα μπορούσε να είναι μια απλή ιστορία, μια απλή ερωτική ιστορία ίσως. Είναι όμως, όπως όλα τα έργα του Αντον Τσέχοφ, μια κατάδυση ακριβείας στον ανθρώπινο ψυχισμό, μια διεισδυτική περιγραφή των κοινωνικών συνθηκών της εποχής του, μια ακτινογραφία των αδιεξόδων και των επιθυμιών που μένουν για πάντα όνειρα.
Είδαμε μια παράσταση που ακουμπά στην κλασική φόρμα, αλλά μπορεί να συνομιλήσει με διαφορετικές κατηγορίες θεατών και τις απαιτήσεις τους. Ποια είναι τα ξεχωριστά και διαφορετικά στοιχεία στον «Θείο Βάνια» του θεάτρου «Δημήτρης Χορν»; Πρώτα απ’ όλα -και μακράν των υπολοίπων- η μετάφραση που υπογράφει η Χρύσα Προκοπάκη. Μια ανανεωμένη εκδοχή της παλιάς μετάφρασης του «Θείου Βάνια» που είχε παρουσιάσει ο Λευτέρης Βογιατζής το 1989. Και είναι από εκείνες τις φορές που σε μια παράσταση ο λόγος μόνο και ο ήχος των λέξεων έχει δύναμη, ακουμπά όχι μόνο στ’ αυτιά αλλά και στην ψυχή των θεατών. Ενας λόγος «σύγχρονος, ευτυχώς όχι μοντέρνος, απλός, ανεπιτήδευτος και αληθινός, υψηλού γούστου και απαιτήσεων. Ενας ποιητικός ρεαλιστικός κόσμος που συγγενεύει με τα ελληνικά δεδομένα και τους ελληνικούς συνειρμούς, χωρίς ευτυχώς να γίνεται επί τούτω ελληνικός. Και χωρίς να παραβιάζεται η ρωσική αυθεντικότητα του ίδιου του “Θείου Βάνια”», όπως εύστοχα σημειώνει στον πρόλογο της μετάφρασης ο σκηνοθέτης Στάθης Λιβαθινός.
Μετά είναι η Σόνια, η εργατική, φιλότιμη, καλόκαρδη και υπομονετική κοπέλα της ρωσικής υπαίθρου, που δεν έχει καμία αυτοπεποίθηση για τη γοητεία της, έχει όμως απεριόριστα αποθέματα αισιοδοξίας και ελπίδας. Η Αλεξία Καλτσίκη, που ερμήνευσε αυτόν τον εμβληματικό ρόλο, κατάφερε να μεταφέρει όλες τις μεταπτώσεις της, όλες τις ευαισθησίες της και να μεταδώσει με αισθαντικότητα τη μεταφυσική ελπίδα πάνω στην οποία γαντζώνεται στο τέλος η Σόνια του Τσέχοφ: «Θ’ ακούσουμε τους αγγέλους, θα δούμε ολόκληρο τον ουρανό σπαρμένο με διαμάντια, θα δούμε όλο το κακό αυτής της γης, όλα μας τα βάσανα να καταποντίζονται μέσα στο έλεος που θα πλημμυρίσει ολόκληρο τον κόσμο, και η ζωή μας θα γίνει ήρεμη, τρυφερή, γλυκιά σαν χάδι. Θ’ αναπαυτούμε!».
Και τέλος, ξεχωριστή είναι η παρουσία του Γιάννη Βόγλη, στον ρόλο του συνταξιούχου καθηγητή, που μεταφέρει επί σκηνής την άνεση και το ήθος μιας παλαιότερης γενιάς θεατρανθρώπων.