Τις ημέρες που θα ακολουθήσουν μέχρι τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου θα πρέπει πολλές φορές να ανατρέξουμε στις σελίδες ενός μικρού βιβλίου, που εκδόθηκε και στα ελληνικά πριν από δύο-τρία χρόνια. «Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο» του Αρτούρ Σοπενχάουερ ίσως μας δώσει απαντήσεις για τους πολλούς «διαλόγους» που θα κληθούμε να παρακολουθήσουμε προσπαθώντας να κατανοήσουμε τα επιχειρήματα των υποψηφίων και των κομμάτων.
Ο ίδιος ο φιλόσοφος το χαρακτήρισε ως «εγχειρίδιο επικράτησης έναντι οποιουδήποτε αντιπάλου σε μία αντιπαράθεση». Και το έκανε σαφέστερο: «Εριστική διαλεκτική είναι η τέχνη του να λογομαχεί κανείς, και να λογομαχεί με τέτοιον τρόπο ώστε να υπερασπίζεται επαρκώς τις θέσεις του, είτε έχει δίκιο είτε άδικο. Σε μια αντιπαράθεση, πρέπει να αγνοήσουμε την αντικειμενική αλήθεια, ή μάλλον να την εκλάβουμε ως μια τυχαία συγκυρία, και να επικεντρωθούμε μόνο στην υπεράσπιση της θέσης μας και στην αντίκρουση της θέσης του αντιπάλου».
Δεν σας θυμίζει αρκετές αντιπαραθέσεις; Δεν σας θυμίζει σαν να περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο συνομιλούν τα πολιτικά κόμματα και οι πολιτικοί αρχηγοί σ’ αυτή τη χώρα;
Ενα κείμενο γραμμένο τον 19ο αιώνα, που δεν επιχείρησε απλώς να εντοπίσει και να καταδείξει το πώς οι άνθρωποι –από τότε– έλεγαν αυτό που είχαν να πουν χωρίς να ακούνε επιχειρήματα και αντεπιχειρήματα, αλλά κατέδειξε και τη δύναμη της πειθούς από εκείνον που σε μία αντιπαράθεση καταφέρνει να επιβληθεί. «Δεν υπάρχει γνώμη, όσο παράλογη κι αν είναι, που οι άνθρωποι να μην είναι έτοιμοι να ασπαστούν μόλις πειστούν πως είναι κοινώς αποδεκτή. Το παράδειγμα των άλλων επηρεάζει τόσο τη σκέψη τους όσο και τις πράξεις τους. Είναι σαν πρόβατα που ακολουθούν τον αρχηγό του κοπαδιού, όπου τους οδηγήσει. Είναι πολύ περίεργο που η γενική απήχηση μιας γνώμης έχει για τους ανθρώπους τόση βαρύτητα. (…) Οταν μια γνώμη φτάνει σε μεγάλο βαθμό αποδοχής, η συγκατάνευση αποτελεί πλέον καθήκον. Από το σημείο αυτό και στο εξής, οι λίγοι που είναι ικανοί να κρίνουν, θα σιωπήσουν. Μιλούν μόνο όσοι είναι παντελώς ανίκανοι να σχηματίσουν οποιαδήποτε γνώμη ή κρίση, αφού παπαγαλίζουν απλώς τις απόψεις των άλλων. (…) Εν ολίγοις, ελάχιστοι είναι ικανοί να σκεφτούν, όλοι όμως θέλουν να έχουν άποψη. Συνεπώς δεν απομένει παρά να ενστερνιστούν έτοιμες απόψεις άλλων αντί να σχηματίσουν τις δικές τους».
Αυτή είναι πάντα η γοητεία των σπουδαίων κειμένων και των μεγάλων συγγραφέων. Οτι καταφέρνουν να περιγράφουν διαρκώς τις κοινωνίες αυτού του πλανήτη, γιατί τα ανθρώπινα πάθη, οι ανθρώπινες παθογένειες, τα ελαττώματα και οι μικρότητες, διαφοροποιούνται αλλά δεν αλλάζουν και πολύ.
Με το κείμενο του Σοπενχάουερ, εκτός από τον τρόπο που θα «διαλέγονται» οι υποψήφιοι βουλευτές, θα κατανοήσουμε και όσους από τους φίλους και γνωστούς μας είναι πια οπαδοί…