Αναβαθμίστε τον για να δείτε σωστά αυτό το site. Αναβαθμίστε τον browser σας τώρα!
Για την κατανόηση της ζωής
και του σύμπαντος
Ένα συναρπαστικό βιβλίο για τις 20 σημαντικότερες επιστημονικές ιδέες που μας βοηθούν να ερμηνεύσουμε τα μυστικά της ζωής και του σύμπαντος. Ένα γοητευτικό ταξίδι στις κορυφαίες θεωρίες και στους μεγαλύτερους επιστήμονες: στις θεωρίες του χάους, της εξέλιξης, της γαίας και της σχετικότητας, στην τεχνητή νοημοσύνη, στις τεκτονικές πλάκες, στη συνείδηση, στη σκοτεινή ενέργεια, αλλά και στον Άινσταϊν, στον Χόκινγκ, στον Δαρβίνο, στην αβεβαιότητα του Χάιζενμπεργκ, στη συμμετρία του Παστέρ και στη γάτα του Σρέντιγκερ. Μια έκδοση στην οποία μεγάλες ιδέες παρουσιάζονται με τρόπο κατανοητό στο ευρύ κοινό και συνδέονται με την καθημερινότητά μας: με εκλαϊκευμένα κείμενα, εντυπωσιακή εικονογράφηση, χρονολόγιο, λεξικό όρων, πηγές, συνεντεύξεις και γραφήματα.
Στις 18/01 με την «Καθημερινή της Κυριακής» και στη συνέχεια στα περίπτερα με 5 ευρώ.
Θεωρείται το «άγιο δισκοπότηρο» της φυσικής: ένα σύνολο εξισώσεων που αποκαλύπτει πώς ενοποιούνται όλες οι δυνάμεις και τα σωματίδια που υπάρχουν στο σύμπαν. Η έρευνα σχετικά με τη Θεωρία των πάντων κατέβαλε ακόμα και τον Αϊνστάιν. Στις μέρες μας οι επιστήμονες πιστεύουν ότι μπορεί σύντομα να έχουν απαντήσεις για τα μεγάλα κοσμολογικά ερωτήματα.
Οι σύγχρονες θεωρίες για τη Μεγάλη Έκρηξη θεωρούν ότι το σύμπαν υπέστη τεράστια διαστολή στα πρώτα λεπτά της δημιουργίας του, κατά τη διάρκεια μιας διαδικασίας που είναι γνωστή ως κοσμικός πληθωρισμός. Η προέλευση της αντιβαρύτητας, στην οποία αποδίδεται αυτή η εξέλιξη, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρη – και ίσως γίνει γνωστή μόνον όταν οι θεωρητικοί διατυπώσουν με πληρότητα τη Θεωρία των πάντων.
Αλλά πολλοί κοσμολόγοι είναι πεπεισμένοι ότι ο πληθωρισμός διαδραματίστηκε σε εκατομμύρια διαφορετικές περιοχές του σύμπαντος, δημιουργώντας μία ολόκληρη σειρά από «σύμπαντα» (τα οποία διαφέρουν μεταξύ τους). Η ιδέα ότι το σύμπαν μας είναι μέρος ενός πολύ μεγαλύτερου «πολυσύμπαντος» εναρμονίζεται με τους υπολογισμούς της θεωρίας-Μ που κάνουν λόγο για περίπου 10.500 «σύμπαντα».
Η ∆ηµοκρατία ξεκίνησε την ιστορική της σταδιοδροµία ως πείραµα. Ο Περικλής δεν είχε πρότυπα να ακολουθήσει, ανακάτεψε τα ανθρώπινα
-->“Ποια επιστημονική προσπάθεια κατέβαλε ακόμη και τον Άινσταϊν;”
Το 1905 ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ένας υπάλληλος μιας υπηρεσίας ευρεσιτεχνιών στη Βέρνη της Ελβετίας, έδειξε ότι μια απλή αλλά θεμελιώδης ιδιότητα των νόμων της φυσικής ανατρέπει τις αντιλήψεις μας για το χώρο, το χρόνο και την κίνηση.
Η ειδική Θεωρία της σχετικότητας χρησιμοποιήθηκε ευρέως για να αποδείξει ότι δεν μπορεί να υπάρχει ο αιθέρας• αυτό, όμως, αποτελεί παρανόηση, όπως τόνισε και ο ίδιος ο Αϊνστάιν: «Το να αρνείσαι την ύπαρξη του αιθέρα είναι σαν να θεωρείς τελικά ότι ο κενός χώρος δεν έχει καθόλου ιδιότητες. Ο χώρος είναι αδιανόητος χωρίς τον αιθέρα».
Η ειδική σχετικότητα δεν επιτρέπει να μετράμε την ταχύτητα σε σχέση με τον αιθέρα, υπονοώντας έτσι πως δεν πρέπει να έχει καμία ιδιότητα. Η κβαντική θεωρία, που κυβερνάει την υποατομική φυσική, στην πραγματικότητα απαιτεί την ύπαρξη μιας οντότητας σαν τον αιθέρα, η οποία είναι γνωστή ως κβαντικό κενό. Η λεγόμενη «αρχή της αβεβαιότητας» υποδηλώνει ότι η ενέργεια ακόμα και του κενού χώρου είναι αβέβαιη, επιτρέποντας σε ζεύγη υποατομικών σωματιδίων και των αντίστοιχων αντισωματιδίων τους να εμφανίζονται κυριολεκτικά από το πουθενά.
Στη διάρκεια της σύντομης παρουσίας τους, τα σωματίδια αυτά αλληλεπιδρούν μεταξύ τους δημιουργώντας ένα διεγερμένο, ενεργειακό πακέτο κβαντικού «αιθέρα».
Η ∆ηµοκρατία ξεκίνησε την ιστορική της σταδιοδροµία ως πείραµα. Ο Περικλής δεν είχε πρότυπα να ακολουθήσει, ανακάτεψε τα ανθρώπινα
-->“Θέτουν οι κοσμικές ακτίνες σε αμφισβήτηση τη σχετικότητα;”
Μέχρι πρόσφατα, ο κόσμος γύρω μας έμοιαζε να αποτελείται από δύο τύπους φαινομένων: τα εντελώς προβλέψιμα και τα εντελώς τυχαία. Σήμερα όμως οι επιστήμονες εστιάζουν σε έναν τρίτο τύπο: τα χαοτικά φαινόμενα. Και αυτό που μαθαίνουν είναι ότι τα μικρά πράγματα μπορεί να έχουν τεράστιες επιπτώσεις.
Εκ πρώτης όψεως, το ηλιακό μας σύστημα μοιάζει με πρότυπο του φυσικού νόμου και της τάξης. Όμως τα φαινόμενα απατούν. Αόρατα βαρυτικά πεδία που αλληλεπιδρούν στο ηλιακό σύστημα δημιουργούν ένα πολύπλοκο και χαοτικό δίκτυο. Πριν από 300 χρόνια, ο Ισαάκ Νεύτων υποψιάστηκε ότι αυτές οι αλληλεπιδράσεις μπορεί να καθιστούν τις τροχιές των πλανητών ασταθείς. Σήμερα διαθέτουμε την απαραίτητη και αναγκαία υπολογιστική ισχύ για να ελέγξουμε την αλήθεια των υποψιών του.
Το 2009, ο Ζακ Λασκάρ από το Παρατηρητήριο του Παρισιού και ο συνάδελφός του Μισέλ Γκατινό προσομοίωσαν το μέλλον του ηλιακού συστήματος, καλύπτοντας τα επόμενα 5 δισεκατομμύρια χρόνια. Για να το κάνουν όσο πιο ρεαλιστικό γίνεται, συμπεριέλαβαν τους 8 κύριους πλανήτες, το νάνο-πλανήτη Πλούτωνα και τη Σελήνη. Η ιδιαίτερη προσοχή στη λεπτομέρεια, ωστόσο, έχει και το κόστος της. Η συνολική προσομοίωση κατανάλωσε το ισοδύναμο 800 ετών υπολογιστικού χρόνου, το οποίο μοιράστηκε σε ένα δίκτυο υπερυπολογιστών. Ωστόσο είναι πολύ σημαντικό, μιας και οι μη γραμμικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των πλανητικών σωμάτων μπορούν να μεγεθύνουν σε τεράστια μεγέθη ακόμα και τα πιο μικρά φαινόμενα. Η προσομοίωση αποκάλυψε ότι είναι απίθανο το χάος να αποτελέσει απειλή για το ηλιακό μας σύστημα – απίθανο, αλλά όχι αδύνατο.
Η προσομοίωση βρήκε επίσης ενδείξεις ότι ο Ερμής θα μπορούσε να βγει κατά πολύ έξω από την παρούσα τροχιά του, αποσταθεροποιώντας όλους τους υπόλοιπους εσωτερικούς πλανήτες, συμπεριλαμβανομένης της Γης.
Η ∆ηµοκρατία ξεκίνησε την ιστορική της σταδιοδροµία ως πείραµα. Ο Περικλής δεν είχε πρότυπα να ακολουθήσει, ανακάτεψε τα ανθρώπινα
-->“Μπορεί το πέταγμα μιας πεταλούδας να προκαλέσει έναν ανεμοστρόβιλο;”
Εξήγησε τον τρόπο με τον οποίο σύνθετες μορφές ζωής μπορούν να προκύψουν από τα πιο απλά έμβια όντα. Παρ’ όλα αυτά, η θεωρία του Δαρβίνου για την εξέλιξη μέσω της «φυσικής επιλογής» δεν έγινε αποδεκτή από όλους, σηματοδοτώντας μια 150ετή περίοδο σύγκρουσης μεταξύ επιστήμης και Εκκλησίας.
Η θεωρία του Δαρβίνου για την εξέλιξη, από την παρουσίασή της πριν από 150 χρόνια έως σήμερα, έχει αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις, ιδιαίτερα από εκείνους που ισχυρίζονται ότι η θεωρία έρχεται σε αντίθεση με τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Αλλά οι περισσότερες επιθέσεις που δέχθηκε η θεωρία της εξέλιξης έχουν προέλθει από φονταμενταλιστές χριστιανούς των ΗΠΑ, όπως, για παράδειγμα, περίπου πριν από έναν αιώνα, από το κίνημα της Εκκλησίας των Αντβεντιστών της Εβδόμης Ημέρας, οι οποίοι πιστεύουν ότι η ζωή δημιουργήθηκε από τον Θεό εντός ολίγων ημερών, ίσως το 4004 π.Χ.
Οι δημιουργιστές έχουν προσπαθήσει να υπονομεύσουν τον δαρβινισμό, ισχυριζόμενοι ότι δεν μπορεί να εξηγήσει τα θαύματα της ζωής. Αυτό έχει οδηγήσει στην εμφάνιση της «Θεωρίας του ευφυούς σχεδιασμού», σύμφωνα με την οποία ορισμένα χαρακτηριστικά των ζωντανών πλασμάτων –όπως το σύστημα πήξης του αίματος στον άνθρωπο– είναι μάλλον απίθανο να συμβούν μέσω των εξελικτικών διαδικασιών της τυχαίας μετάλλαξης και της φυσικής επιλογής, και ως εκ τούτου θα πρέπει να εξηγηθούν ως αποτέλεσμα ενός «ευφυούς σχεδιασμού» από ένα υπέρτατο ον. Οι δαρβινιστές παραδέχονται ότι υπάρχουν κενά στην επιστημονική εξήγηση αυτών των εκπληκτικά εξελιγμένων συστημάτων, αλλά επιμένουν ότι αυτό δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκη τη θεϊκή παρέμβαση.
Η ∆ηµοκρατία ξεκίνησε την ιστορική της σταδιοδροµία ως πείραµα. Ο Περικλής δεν είχε πρότυπα να ακολουθήσει, ανακάτεψε τα ανθρώπινα
-->“Οι άνθρωποι γεννιούνται με ορισμένα χαρακτηριστικά ή τα αποκτούν κατά τη διάρκεια της ζωής τους;”
Η συνείδηση είναι κάτι που όλοι πιστεύουμε ότι διαθέτουμε, αλλά ο ορισμός της αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια πρόκληση για τους φιλοσόφους. Οι επιστήμονες προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα με τη χρήση διαφορετικών τεχνικών – από μετρήσεις της εγκεφαλικής δραστηριότητας έως διαλογισμό. Αλλά πόσο κοντά είμαστε στο να κατανοήσουμε τι πραγματικά είναι;
Μία από τις πιο αμφιλεγόμενες θεωρίες περί συνείδησης προτάθηκε το 1989 από τον Ρότζερ Πένροουζ, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, του οποίου η ειδικότητα εκ πρώτης όψεως δεν έχει σχέση με τα ζητήματα της συνείδησης – ο τομέας του ήταν η κβαντομηχανική και οι νόμοι του υποατομικού κόσμου.
Στο βιβλίο του 'Ο νέος αυτοκράτορας' (Oxford University Press, 1989 - Γκοβόστης, 1990), το οποίο έγινε μπεστ σέλερ, ο Πένροουζ υποστήριξε ότι η ικανότητα του ανθρώπινου μυαλού να κάνει διαισθητικά άλματα προς τις αλήθειες του σύμπαντος είναι αποτέλεσμα ενός ειδικού τύπου πνευματικής δραστηριότητας που οφείλεται σε κβαντικά φαινόμενα στον εγκέφαλο. Αυτά τα φαινόμενα, πρότεινε, θα μπορούσαν να συνενώνουν τις εγκεφαλικές δραστηριότητες, δημιουργώντας την αίσθηση της μίας και συνεκτικής συνείδησης. Σε συνεργασία με τον Αμερικανό αναισθησιολόγο Στιούαρτ Χάμεροφ, ο Πένροουζ αργότερα υποστήριξε ότι αυτά τα κβαντικά φαινόμενα εξελίσσονται σε μικρούς κυλίνδρους πρωτεΐνης που βρίσκονται μέσα στα νευρικά κύτταρα και είναι γνωστοί ως μικροσωληνίσκοι.
Παρότι είχε ιδιαίτερη απήχηση, η θεωρία του Πένροουζ –γνωστή στους επιστημονικούς κύκλους με τον όρο «ενορχηστρωμένη αντικειμενική κατάρρευση»– έχει λίγους υποστηρικτές μεταξύ των ερευνητών του συνειδητού. Οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι τα κβαντικά φαινόμενα που απαιτούνται είναι πολύ φευγαλέα για να εξηγήσουν την κυματοειδή δραστηριότητα που παρατηρείται σε πραγματικούς εγκεφάλους, ενώ η βλάβη στους δήθεν ζωτικής σημασίας μικροσωληνίσκους φαίνεται να μην ασκεί καμία επίδραση στη συνείδηση.
Η ∆ηµοκρατία ξεκίνησε την ιστορική της σταδιοδροµία ως πείραµα. Ο Περικλής δεν είχε πρότυπα να ακολουθήσει, ανακάτεψε τα ανθρώπινα
-->“Η ηλεκτρική δραστηριότητα που καθορίζει τα σχήματα των εγκεφαλικών κυμάτων είναι άμεσο αποτέλεσμα της κατάστασης του μυαλού μας.”