Το αποτέλεσμα των εκλογών της 25ης Ιανουαρίου περιμένουν έξι εκατ. ιδιοκτήτες ακινήτων, συνολικής αξίας περίπου 680 δισ. ευρώ -σε όρους αντικειμενικών αξιών-, για να μάθουν αν και πόσο φόρο θα πληρώσουν μέσα στο 2015. Οι διαμετρικά αντίθετες απόψεις Ν.Δ. – ΣΥΡΙΖΑ έχουν παγώσει κάθε δραστηριότητα στην κτηματαγορά, καθώς βασικά ερωτήματα στα οποία θέλει να έχει απάντηση ο υποψήφιος αγοραστής παραμένουν στον «αέρα». Οπως:
– Ο φόρος κατοχής ακινήτων θα επιβάλλεται σε όλους όπως συμβαίνει σήμερα με τον ενιαίο φόρο ιδιοκτησίας ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) ή σε αυτούς που έχουν μεγάλη ακίνητη περιουσία;
– Ο φόρος κατοχής θα υπολογίζεται ανά ακίνητο όπως σήμερα ή με βάση το άθροισμα της αξίας της περιουσίας;
– Θα υπάρχει «πόθεν έσχες» στην αγορά ακινήτων ή θα καταργηθεί τουλάχιστον για την αγορά 1ης κατοικίας;
– Η βάση υπολογισμού των φόρων θα είναι οι αντικειμενικές αξίες ή οι πραγματικές αξίες;
– Αυτός που θα αποκτήσει ακίνητο σε αυτές τις συνθήκες θα βρεθεί αντιμέτωπος το 2016 με τον φόρο υπεραξίας -ο οποίος έχει ανασταλεί και δεν έχει καταργηθεί- ή όχι;
– Ποια θα είναι η αντιμετώπιση των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων και πώς αυτή θα επηρεάσει τις χορηγήσεις από εδώ και στο εξής;
Συμβολαιογράφοι και επικεφαλής μεγάλων μεσιτικών γραφείων υποστηρίζουν ότι οι υποψήφιοι αγοραστές αναστέλλουν ακόμη και την υπογραφή έτοιμων συμβολαίων καθώς, ειδικά στην κτηματαγορά, «σταθερές» αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν. Τα ανοιχτά μέτωπα είναι τα εξής:
– Οσον αφορά τη φορολόγηση της κατοχής των ακινήτων, σε περίπτωση συγκρότησης κυβέρνησης υπό τη Ν.Δ., ο ΕΝΦΙΑ θα υπολογιστεί με το ίδιο «μοντέλο» που ισχύει και σήμερα. Δηλαδή, ο φόρος θα επιβάλλεται ανά ακίνητο ενώ θα εξακολουθήσει να ισχύει και ο συμπληρωματικός φόρος για τους έχοντες ατομική περιουσία άνω των 300.000 ευρώ. Το πιο πιθανό είναι ότι ο φόρος θα βεβαιωθεί Απρίλιο ή Μάιο και θα ξεκινήσει να εισπράττεται από τον Μάιο ή τον Ιούνιο σε 7 ή 8 μηνιαίες δόσεις. Σε μια τέτοια περίπτωση μένει να φανεί αν θα υπάρξει μείωση των συντελεστών υπολογισμού και για το 2015, κάτι που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός.
Ο ΣΥΡΙΖΑ από την πλευρά του μιλάει για άμεση κατάργηση του ΕΝΦΙΑ που σημαίνει ότι δεν θα βεβαιωθεί φόρος για το 2015. Θα βεβαιωθεί φόρος μεγάλης ακίνητης περιουσίας ο οποίος θα επιβάλλεται όχι σε κάθε ακίνητο ξεχωριστά αλλά στο άθροισμα της περιουσίας. Σε μια τέτοια περίπτωση, δύο είναι τα ζητούμενα για την κτηματαγορά: Πού θα μπει το αφορολόγητο -άλλα στελέχη το τοποθετούν στις 300.000 ευρώ και άλλα στις 450.000- και πώς θα διαμορφωθούν οι συντελεστές κλίμακας. Το θέμα είναι καθαρά δημοσιονομικό. Οσο ανεβαίνει το αφορολόγητο τόσο λιγότεροι ιδιοκτήτες ακινήτων θα πληρώσουν. Επιπλέον, θα αναβιώσει το κίνητρο «διάσπασης» περιουσιών (με γονικές παροχές, δωρεές, μεταβιβάσεις σε «συγγενείς» εταιρείες κ.λπ.) ώστε να αποφευχθεί η επιβολή του ΦΜΑΠ. Επισήμως, ο ΣΥΡΙΖΑ μιλάει για δημοσιονομικές απώλειες της τάξεως των δύο δισ. ευρώ.
– Στις μεταβιβάσεις ακινήτων, υπάρχει ανοιχτό ζήτημα με το «πόθεν έσχες» το οποίο σήμερα επιβάλλεται και στην πρώτη κατοικία, αλλά με βάση την αναγραφόμενη αξία στο συμβόλαιο και όχι με βάση την αντικειμενική αξία. Ο κ. Σαμαράς εξήγγειλε κατάργηση του «πόθεν έσχες» για την αγορά πρώτης κατοικίας. Αντίθετα, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ενσωματώσει πρόβλεψη στο πρόγραμμά του για κατάργηση κάθε εξαίρεσης από το «πόθεν έσχες» έτσι ώστε και η παραμικρή μεταβολή στα περιουσιακά στοιχεία των φορολογουμένων να πρέπει να δικαιολογείται από παραστατικά αλλά και από το περιεχόμενο το φορολογικών δηλώσεων. Με τη φορολογία κατά τη μεταβίβαση ακινήτων, υπάρχει εκκρεμότητα και με τον φόρο υπεραξίας, η επιβολή του οποίου έχει ανασταλεί για δύο χρόνια αλλά δεν έχει καταργηθεί.
– Η 3η εκκρεμότητα έχει να κάνει με τις αξίες επί των οποίων θα επιβάλλονται φόροι κατοχής και μεταβίβασης. Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ μιλάει για άμεση μείωση των αντικειμενικών αξιών κατά 30%-35%. Η Ν.Δ. έχει προγραμματίσει την εξίσωση των αντικειμενικών με τις εμπορικές από την 1η/1/2017, αν και ύστερα από απόφαση του ΣτΕ η διαδικασία θα πρέπει να επιταχυνθεί.
Τι πλήρωσαν για τον ΕΝΦΙΑ οι φορολογούμενοι
Λίγα από πολλούς ή πολλά από λίγους; Αυτό είναι το κεντρικό δίλημμα όσον αφορά τον τρόπο καταλογισμού του φόρου κατοχής ακινήτων. Ο ΕΝΦΙΑ υποχρεώνει περίπου 1,2 εκατομμύριο Ελληνες να καταβάλλουν ποσά έως 100 ευρώ. Ο ένας στους τέσσερις υπόχρεους, περίπου 1,5 εκατ. ιδιοκτήτες, πληρώνει 100 έως 250 ευρώ, ενώ ο ένας στους τρεις χρεώθηκε το 2014 με ποσά από 250 έως 500 ευρώ.
Με τον ΕΝΦΙΑ, ποσά φόρου που υπερβαίνουν τα 500 ευρώ κλήθηκε να πληρώσει 1,66 εκατομμύριο ιδιοκτήτες. Από αυτούς οι 78.000 (περίπου) υπερέβησαν το όριο των 3.000 ευρώ. (Υπάρχουν και οι μεγαλοϊδιοκτήτες στους οποίους βεβαιώθηκε ΕΝΦΙΑ από 200.000 έως 600.000 ευρώ ανά άτομο. Ωστόσο, οι πρωταθλητές του ΕΝΦΙΑ δεν ήταν περισσότεροι από 30 άτομα σε όλη τη χώρα.)
Φόρος τύπου ΦΜΑΠ έχει σαφώς μικρότερο αριθμό υπόχρεων (αν επιβληθεί, ο αριθμός αυτών που θα κληθούν να πληρώσουν μπορεί να μειωθεί ακόμη και κατά 90%), ωστόσο το μέσο ποσό φόρου ανά ιδιοκτήτη θα εκτοξευτεί. Για να εισπραχθεί 1,3 δισεκατομμύριο ευρώ από 350.000 άτομα, απαιτείται ο μέσος φόρος ανά ιδιοκτήτη να εκτοξευτεί τουλάχιστον στις 3.500 ευρώ. Δηλαδή, ο μέσος φορολογικός συντελεστής θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 0,7%-0,8%.
Την απάντηση και σε αυτό το δίλημμα θα πρέπει να την αναμένουμε σύντομα, αν βεβαίως τα δύο κόμματα που διεκδικούν την εξουσία τηρήσουν τα προεκλογικά τους προγράμματα.