Κώστας Μητρόπουλος: Οι πολιτικοί έχουν καλές προθέσεις, αλλά…

Κώστας Μητρόπουλος: Οι πολιτικοί έχουν καλές προθέσεις, αλλά…

9' 35" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Λοιπόν, πες ότι είσαι κλεισμένος μέσα σε έναν αξονικό τομογράφο. Οπως είναι απόλυτα αναμενόμενο, νιώθεις δυσάρεστα διότι ανησυχείς για την υγεία σου και διότι βρίσκεσαι σε αυτόν τον ασφυκτικά μικρό θάλαμο. Αν αρχίσεις να χαμογελάς, μιλάμε να σκάει το γέλιο στο πρόσωπό σου έτσι χωρίς λόγο, θα διαπιστώσεις ότι κάτι θα αλλάξει. Ο εγκέφαλος είναι το πιο χαζό μας εργαλείο, παίρνει ερεθίσματα από άλλα όργανα. Δεν έχει δικό του μέσο να ελέγχει τα πράγματα παρά μόνο από τις πληροφορίες που στέλνουν τα μάτια και τα αυτιά. Μπορείς να τον ξεγελάσεις με κάποιον τρόπο και να του μεταδώσεις ένα θετικό διανοητικό μήνυμα. Να σου πω και κάτι άλλο; Αυτή η αλλαγή θα έχει αντανάκλαση και μέσα σου. Πιάνει πάντα».

Κυριακή μεσημεράκι, σε ένα εστιατόριο δίπλα στο Χίλτον, ο σκιτσογράφος Κώστας Μητρόπουλος μου εξηγεί την αξία του χιούμορ και πώς αυτό μπορεί να γίνει ένα όπλο για να χειρίζεται κανείς τις δυσκολίες της ζωής. Ο άνθρωπος που μας έχει χαρίσει απλόχερα καθημερινές στιγμές γέλιου από το 1955 μέχρι σήμερα, με τα φωτεινά γαλάζια μάτια και τα κομψά δάχτυλα που κρατάνε ακόμα το πενάκι, εκπέμπει μια ιδιαίτερη σοφία. Ευθυτενής, καλοντυμένος, προσηνής, έχει ακόμα τον αέρα ενός ωραίου άντρα και μαζί μια τάση για παιδική σκανδαλιά και μια φρεσκάδα που χαρακτηρίζει τα σκίτσα του. Αν και στην «Κ» δεν έχουμε βάλει ποτέ τη γνωστή παρένθεση (γέλια) σε συνεντεύξεις, νομίζω ότι διαβάζοντας τα όσα είπε, είναι σαφές ότι θα μπορούσε να τοποθετηθεί σε πολλά σημεία.

Tον συναντήσαμε με την αφορμή τα πρόσφατα γεγονότα του Παρισιού με την αιματοχυσία στο Charlie Hebdo αλλά και την έκδοση του βιβλίου του «1960 – 2015» από τις εκδ. Μεταίχμιο. Τι κλήθηκε να σχολιάσει στα σκίτσα του αυτά τα 55 χρόνια; Το αναφέρει στο οπισθόφυλλο: «Μας έτυχαν τα απόνερα ενός Εμφυλίου, μια καραμπινάτη δικτατορία, μια πατενταρισμένη χρεοκοπία, τρεις υποτιμήσεις, δεκατέσσερις σεισμοί, τριάντα μία πλημμύρες, διακόσιες δέκα πυρκαγιές και εμπρησμοί, πέντε παντελώς άχρηστοι πρωθυπουργοί, πενήντα δευτεράντζες υπουργοί, δύο αρχιεπίσκοποι θου κύριε φυλακήν τω στόματί μου, μια μοναρχία της πεντάρας, δεκαπέντε αριστεροί αρχηγοί μειωμένης αντίληψης, δέκα δεξιοί ηγέτες για τα μπάζα και ένας λαός σκάρτος με εκλάμψεις, μανιακός του ρουσφετιού και των επιδοτήσεων». Οι 285 γελοιογραφίες που περιλαμβάνονται στις σελίδες θα σας συγκινήσουν σαν να βλέπετε φωτογραφίες από οικογενειακό άλμπουμ. Τόσο οικείες είναι οι φιγούρες του.

Μόνο δύο επιλογές

Μεγάλωσε στα Πετράλωνα, μια ωραία γειτονιά που του άφησε εξαιρετικές παιδικές αναμνήσεις. Είχε άλλους τρεις αδελφούς και θυμάται την αυλή του σπιτιού του «ως παιδομάνι». Ρωτάω το αυτονόητο, αν έπαιζε μπάλα. Με ξαφνιάζει: «Οχι, δεν ήμουν σε τίποτα καλός, παρά μόνο στα σκίτσα. Τυχαία νομίζεις ότι τη διάλεξα τη δουλειά; Eβγαζα όλα τα σουτ άουτ από το ένα μέτρο. Απελπισία». Πιτσιρικάς, στην Κατοχή, άρχισε να εργάζεται ευκαιριακά σε ένα βενζινάδικο. «Εκεί έμαθα τον κόσμο, γιατί εξυπηρέτησα κάθε καρυδιάς καρύδι. Και σήμερα το ίδιο συμβαίνει στα πρατήρια. Είναι μια διέλευση χαρακτήρων». Και ύστερα; Απ’ ό,τι εξηγεί υπήρχαν δύο μόνο επιλογές. «Ή θα έπρεπε να γίνω λογιστής ή δημόσιος υπάλληλος. Δεν είναι όπως σήμερα με τα δεκάδες επαγγέλματα. Εγώ γράφτηκα στη Σχολή Λογιστικής Palmer, πιο πολύ για να κάνω το κέφι του πατέρα μου. Δεν πέρασε πολύς καιρός για να συνειδητοποιήσω ότι δεν καταλάβαινα από αριθμητικές πράξεις. Κάπως έτσι λοιπόν αντελήφθην νωρίς ότι χωρίς σπουδές και γνωριμίες, το μόνο που θα μπορούσα να κάνω, ήταν να γίνω σκιτσογράφος. Με το πρώτο σχέδιο που έκανα, κατάφερα και μπήκα στην “Αθλητική Ηχώ”. Τότε ξεκίνησε και η σταδιοδρομία μου».

Συνεχίζει: «Εγώ είχα από μικρός ένα ελάττωμα. Δεν μπορούσα να τα δω σοβαρά τα πράγματα παρά μόνον αστεία. Δεν ξέρω πού οφείλεται. Με τον καιρό μού έγινε συνήθεια αλλά μεγαλώνοντας κατάλαβα και κάτι. Δεν υπάρχει άλλη πλευρά στη ζωή, μόνο η κωμική. Βέβαια για να φτάσεις ώς εκεί, πρέπει να είσαι χαλαρός και να βλέπεις τις καταστάσεις από μια απόσταση, σε κάτοψη». Μπαίνω στον πειρασμό να ρωτήσω εάν στις δικές του δυσκολίες κατάφερε να εφαρμόσει αυτήν την τακτική. «Οπως σου είπα πριν, αναφέροντας ως παράδειγμα τον τομογράφο, ναι. Ας με πουν λοξό, δεν με νοιάζει. Κάντο και εσύ και θα δεις. Αποδίδει. Το πρόβλημα είναι ότι οι άνθρωποι αντιστέκονται σε κάθε αλλαγή ακόμα και αυτήν που θα έχει σίγουρα θετικό αποτέλεσμα. Ειδικά στην Ελλάδα έχουμε τεράστια αντίσταση σε κάθε τι που μπορεί να μας αλλάξει έστω και λίγο τη ζωή».

Η Ελλάδα έχει θετικό ανθρώπινο αποθεματικό

Η παρθενική του εμφάνιση ως γελοιογράφος έγινε όπως είπαμε το 1955. Ετσι παρακολούθησε ολόκληρη την εξέλιξη του μετεμφυλιακού Τύπου, της πολιτικής αλλά και της ίδιας της χώρας. Πώς άραγε κρίνει την πορεία μας μέσα σε αυτά τα 60 χρόνια; «Θα σας πω κάτι που μπορεί να σας ξαφνιάσει, παρακολουθώντας στενά τα πολιτικά τεκταινόμενα ολόκληρη αυτήν την περίοδο. Πιστεύω ακράδαντα ότι δεν υπήρξε Ελληνας πολιτικός που να ήθελε να βλάψει τη χώρα, να κάνει ζημιά. Αντιθέτως, όλοι επιθυμούσαν να μείνει το όνομά τους στην ιστορία με τρόπο θετικό. Καλές προθέσεις σίγουρα έχουν, στο αποτέλεσμα τα χαλάνε. Οταν ακούω λοιπόν, ειδικά σήμερα, ότι ορισμένοι πρέπει να κρεμαστούν στο Σύνταγμα, θυμώνω. Αν κάποιοι πρέπει να κρεμαστούν είμαστε εγώ και εσύ που τους ψηφίσαμε. Δεν βγήκαν μόνοι τους. Θα σας πω και κάτι άλλο: Ξέρετε πώς ήταν η Ελλάδα το ’50; Με χωμάτινους δρόμους, φτώχεια, άθλια συγκοινωνία, μια κατάσταση πρωτόγονη αν τη συγκρίνει κανείς με ό,τι ζούμε τώρα. Ακόμα και μετά την κρίση, ο Ελληνας έχει δύο σπίτια, δύο αυτοκίνητα για να μην πω και δύο γυναίκες ο καθένας. Αυτό πού οφείλεται; Σαφώς στην οργάνωση της ζωής, όπως αυτή προχώρησε μέσα από την πολιτική, δηλαδή από αποφάσεις που πάρθηκαν μέσα στη Βουλή. Δεν μπορούμε λοιπόν να απορρίπτουμε συλλήβδην τα επιτεύγματα των πολιτικών, κάτι έχουν κάνει και αυτοί».

Και τα σκάνδαλα που μαθαίνουμε κάθε ημέρα, τα οποία σχετίζονται με την πολιτική σκηνή; «Υπάρχει ένα σκάρτο ποσοστό σε όλα τα επαγγέλματα, από τους γιατρούς και τους δικηγόρους μέχρι τους εργολάβους και τους δημοσιογράφους. Και η κάστα των πολιτικών, ίδια είναι. Προσωπικά γνωρίζω πολιτικούς, που δεν θα ήθελα να αναφέρω το όνομά τους, που και έχασαν την περιουσία τους και παρέμειναν φτωχοί, μπορεί και να έχασαν τη γυναίκα τους. Ξέρω γιατρούς που βλέπουν αρρώστους χωρίς να παίρνουν ένα ευρώ, ή δημοσιογράφους που ήταν πάντα έντιμοι. Δίπλα μας είναι. Αρκεί να ανοίξουμε τα μάτια μας και θα τους δούμε.

Υπάρχει ένα ποσοστό Ελλήνων, διόλου ευκαταφρόνητο, που κάνουν από μόνοι τους το κάτι παραπάνω. Εχουν φιλότιμο. Δεν είναι όλοι οι ίδιοι και είναι σφάλμα να τους αντιμετωπίζουμε με τον ίδιο τρόπο. Και με την κρίση δεν είμαι τόσο απαισιόδοξος. Η ζωή φέρνει λύσεις. Η Ελλάδα έχει θετικό ανθρώπινο αποθεματικό» λέει ο Κώστας Μητρόπουλος.

Το μαγαζί γύρω μας έχει αρχίσει να γεμίζει από θαμώνες, που πίνουν το μεσημεριανό καφέ και διαβάζουν τις κυριακάτικες εφημερίδες. Το καλύτερο έναυσμα για να περάσουμε στο θέμα του Τύπου.

Η επίθεση στο Charlie Hebdo και τα όρια του γελοιογράφου

Η σταδιοδρομία του συνέπεσε με την αλματώδη άνοδο και ύστερα τη σταδιακή πτώση των εντύπων. Εφημερίδες που πουλούσαν εκατοντάδες χιλιάδες φύλλα την ημέρα, σήμερα έχουν πλέον κλείσει ή υποφέρουν από τη μειωμένη κυκλοφορία. Σίγουρα το Διαδίκτυο έχει παίξει κρίσιμο ρόλο. Ομως φταίει μονάχα η τεχνολογία για τη σημερινή κατάσταση; «Αν οι αναγνώστες δεν αγοράζουν πλέον εφημερίδες, δεν φταίνε οι ίδιοι, φταίνε οι διευθυντές των εντύπων αυτών. Το λέω μετά λόγου γνώσεως, διότι έχω ζήσει στην πορεία μου διευθυντές που πήραν εφημερίδες ή περιοδικά, που είχαν βουλιάξει και τους ξαναέδωσαν ζωή, ενώ οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατακόρυφα. Ακόμα και στη δική μας εποχή, υπάρχουν εφημερίδες που κρατάνε σταθερή ή και αυξάνουν την κυκλοφορία τους. Για να αγοράσει κάποιος κάτι πρέπει να το έχει ανάγκη. Ειδικά σήμερα που όλοι σκεφτόμαστε και το τελευταίο ευρώ, πρέπει να το έχει μεγάλη ανάγκη. Αναρωτήθηκαν λοιπόν οι επικεφαλής των εφημερίδων αν προσφέρουν κάτι τέτοιο; Δεν είμαι σίγουρος…».

Παθιασμένος αναγνώστης ο ίδιος, θεωρεί ότι το χαρτί αλλά και η έντυπη δημοσιογραφία έχουν ακόμα αντοχές. «Πρέπει να σταθούν απέναντι στο Διαδίκτυο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά δεν θα καταθέσουν τα όπλα. Στη χάρτινη έκδοση μπορείς να ξαναγυρίσεις να διαβάσεις κάτι, να κόψεις κάτι που σε ενδιαφέρει, να το αρχειοθετήσεις κάπου. Οπωσδήποτε χρειάζεται να γίνουν αλλαγές, να προχωρήσει η επανασχεδίαση, να ξανασκεφτούμε το περιεχόμενο. Να, ας πάρουμε τις γελοιογραφίες. Λένε “εφημερίδα χωρίς σκίτσο, τριανταφυλλιά χωρίς λουλούδι”. Εχει διαπιστωθεί από την Ιατρική σχολή του Χάρβαρντ ότι το 95% των ανθρώπων που ζουν περισσότερο είναι αυτοί που ξεκινάνε την ανάγνωση των εφημερίδων από το σκίτσο. Το άλλο 5% θα έχει καταρράκτη, φαντάζομαι».

Ανεπανάληπτο ρεκόρ

Η κουβέντα πάει στον αείμνηστο Λέοντα Καραπαναγιώτη. «Οι γελοιογράφοι είναι σαν τους τσομπάνηδες. Εχουν έναν μοναδικό και κανιβαλικό εφιάλτη. Οι μεν δεν υπάρχουν χωρίς χορτάρι. Οι δε δεν ζουν χωρίς διευθυντές με χιούμορ. Προσωπικά είχα την πρωτοφανή τύχη να γνωρίσω όχι μόνον έναν αλλά έξι διευθυντές! Ο Καραπαναγιώτης είχε πετύχει το ανεπανάληπτο ρεκόρ να διευθύνει μια εφημερίδα με έξι σκιτσογράφους. Καθόμασταν μαζί στο γραφείο και ήμασταν τόσοι πολλοί που αισθανόμασταν σαν να βρισκόμαστε σε βαγόνι».

Ξεστρατίζουμε από τον ελληνικό Τύπο και πάμε στον διεθνή με την πρόσφατη τραγική επίθεση στο Charlie Hebdo, όπου γνωστοί σκιτσογράφοι έχασαν τη ζωή τους από τις σφαίρες των τρομοκρατών. «Σοκαρίστηκα και ξαφνιάστηκα στο άγγελμα της είδησης. Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο να διώκονται οι άνθρωποι του Τύπου, ενίοτε να χάνουν και τη ζωή τους όπως είδαμε και στη Ρωσία. Ομως να εκτελούνται με τέτοιον οργανωμένο τρόπο, μου φαίνεται παντελώς αδιανόητο αν και πρέπει να σας πω ότι εγώ ως σκιτσογράφος έχω σεβασμό για το θρησκευτικό αίσθημα εν γένει. Αυτοί που σκότωσαν τους γελοιογράφους φώναζαν, “Ο θεός είναι μεγάλος”. Μεγάλος, τι; Δολοφόνος;». Και ποια είναι τα όρια της σάτιρας εν τέλει; «Αν συνδέσουμε αυτήν την απάντηση με την παραπάνω ερώτηση, θα δώσουμε το λάθος συμπέρασμα. Είναι σαν να λέμε ότι φταίει η κοπέλα που έπεσε θύμα βιασμού, έφταιγε διότι φορούσε τακούνια και κοντή φούστα. Προσωπικά έχω κάνει χιλιάδες σκίτσα, κανένα όμως δεν θίγει το θρησκευτικό αίσθημα των άλλων. Σίγουρα υπάρχουν όρια και πρέπει να τα σέβεται κανείς. Οταν με ρωτάνε ποια είναι απαντώ: “Τα ξέρει ο δικαστής”. Η γαλλική σατιρική σχολή εκ παραδόσεως δεν έχει όρια».

«Βάρα του!»

Αν δεν έχει αγγίξει τη θρησκεία, τι άλλο άφησε εκτός πεδίου βολής; «Καμιά φορά δυσκολευόμουν με ορισμένους πολιτικούς. Λ.χ. τον Χαρίλαο Φλωράκη. Αισθανόμουν έναν σεβασμό. Αυτός ο άνθρωπος είχε πάει εξορία, είχε φυλακιστεί, πήγε να εκτελεστεί, πώς θα τον έβαζα εγώ σε σκίτσο; Μια μέρα γνώρισα τυχαίως τη γυναίκα του και της είπα τον προβληματισμό μου. Εκείνη, με ξάφνιασε: μου είπε “βάρα του!". Από εκεί και πέρα απελευθερώθηκα και άρχισε να πρωταγωνιστεί και αυτός στα σκίτσα μου».

Ο Κώστας Μητρόπουλος θυμάται άλλη μια στιγμή με πρωταγωνιστή τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Σε μια δεξίωση στο προεδρικό Μέγαρο για τους ανθρώπους του Τύπου, ζήτησε ο Πρόεδρος να γνωρίσει τους σκιτσογράφους. «Μόλις άκουσε το όνομά μου με τράβηξε από το πέτο και μου είπε βλοσυρά: “Με τα σκίτσα σου δεν βοηθάς το έθνος”. Μας κατσάδιασε όλους. Και μετά γύρισε σε έναν νεαρό που παρακολουθούσε τη σκηνή, θεωρώντας ότι είναι και αυτός σκιτσογράφος και του είπε. «Και εσύ κοίτα να μην ακολουθήσεις τα βήματα αυτών εδώ». Απευθυνόταν στο γκαρσόνι…

Η συνάντηση

Γευματίσαμε στο Agora επί της Χατζηγιάννη Μέξη, δίπλα στο Χίλτον. Η σάλα είναι φωτεινή και ευχάριστη, ενώ το προσωπικό ζεστό και εξυπηρετικό. Οι μερίδες είναι πολύ χορταστικές και οι τιμές παραπάνω από λογικές. Ο Κώστας Μητρόπουλος παρήγγειλε μια νοστιμότατη τσιπούρα σχάρας (11 ευρώ) και εγώ λαχανοντολμάδες (8 ευρώ). Δεν με άφησε να πληρώσω τον λογαριασμό.

Oι σταθμοί του

1925

Γεννιέται στην Αθήνα.

1955

Προσλαμβάνεται ως σκιτσογράφος στην «Αθλητική Ηχώ».

1960

Αρχίζει να εργάζεται στο «Βήμα».

1967

Συνεργάζεται με «Τα Νέα».

1970

Κάνει στις σελίδες του Ταχυδρόμου το κόμικ «Από τη Γη στη Σελήνη».

1990

Λανσάρει τα «Αγρια Μωρά».

2000

Βραβεύεται από την Ακαδημία Αθηνών.

2015

Εκδίδει το πιο πρόσφατο βιβλίο του «Τα καλύτερά μας χρόνια. 1960 -2015».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή