Διαψεύδοντας τις αρχικές ελπίδες ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία οδεύει προς επίλυση, οι εχθροπραξίες εισήλθαν στη φονικότερη περίοδό τους μετά την εκεχειρία που είχε αναστείλει την προέλαση των ρωσόφωνων ανταρτών τον Σεπτέμβριο. Η κατάπαυση του πυρός υπονομεύθηκε από τη λεηλασία του αεροδρομίου του Ντονέτσκ από τους αυτονομιστές. «Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο, απείλησε να πλήξει τους αντάρτες “στα δόντια”, ενώ ο ηγέτης τους, Αλεξάντερ Ζαχαρτσένκο, υποσχέθηκε να επιτεθεί στα στρατεύματα του Κιέβου μέχρις ότου φτάσουν στα σύνορα της πρώην περιοχής του Ντονέτσκ», γράφει το βρετανικό περιοδικό Economist. Ωστόσο αμφότερες οι πλευρές χρησιμοποίησαν κυρίως πυρά πυροβολικού από απόσταση, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους πολλοί άμαχοι. Στις εννέα ημέρες έως τις 21 Ιανουαρίου σκοτώθηκαν στην Ανατολική Ουκρανία 262 άνθρωποι, 29 ημερησίως κατά μέσον όρο. Μία επίθεση με ρουκέτα εναντίον λεωφορείου σκότωσε 12 πολίτες στην υπό ουκρανικό έλεγχο Βολνοβάκχα στις 13 Ιανουαρίου, εννέα μέρες αργότερα άλλοι 13 έχασαν τη ζωή τους στο Ντονέτσκ.
Στις 24 Ιανουαρίου, ένα μπαράζ από ρουκέτες, που εκτοξεύτηκαν από τις θέσεις των ανταρτών με στόχο το λιμάνι της Μαριούπολης, στοίχισαν τη ζωή σε άλλους 30 ανθρώπους. Καθώς το ενδιαφέρον των ΜΜΕ στρεφόταν νότια προς τη Μαριούπολη, οι δυνάμεις των αυτονομιστών προωθούνταν προς τα βόρεια με κεντρικό στόχο το Ντεμπαλτσέβε, μεταξύ Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, το οποίο είναι ήδη περικυκλωμένο από τρεις πλευρές. Οι κάτοικοι άρχισαν να εγκαταλείπουν τη λεηλατημένη πόλη, ενώ μερικές χιλιάδες Ουκρανοί στρατιώτες μαζί με εξοπλισμό παραμένουν εγκλωβισμένοι. Οι κυβερνητικοί στρατιώτες επιμένουν ότι μπορούν να κρατήσουν το μέτωπο, παρά τις βαριές απώλειες. Στον αντίποδα, οι αντάρτες λένε ότι θα μπορούσαν να κλείσουν τη μοναδική έξοδο διαφυγής των Ουκρανών και να τους παγιδεύσουν πλήρως.
Οι ρωσόφωνοι φιλοδοξούν επίσης να καταλάβουν την Αβντεγιέφκα, κοντά στο Ντονέτσκ, βόρεια του Λουγκάνσκ. Οι κινήσεις τους υπαγορεύονται τόσο από στρατιωτικές όσο και από οικονομικές αναγκαιότητες, καθώς η περιοχή διαθέτει εργοστάσια ενέργειας και χάλυβα, αλλά και σιδηροδρομική σύνδεση, καίρια για το εμπόριο άνθρακα. Μαζί με το αεροδρόμιο του Ντονέτσκ, οι καταληφθείσες αυτές περιοχές θα μπορούσαν να διευκολύνουν μακροπρόθεσμα την επιβίωση του «ψευδοκράτους», όπως το χαρακτηρίζει το βρετανικό περιοδικό, των αυτονομιστών.
Η βία έχει διαχυθεί και πέρα από την περιοχή του Ντονμπάς στην Ανατολική Ουκρανία, με σαμποτάζ να διενεργούνται πλέον και σε άλλες περιοχές της Ουκρανίας. Στόχος των ανταρτών είναι να εξεγερθούν οι ρωσόφωνοι και σε άλλες πόλεις της χώρας.
Η Ουκρανία και οι δυτικοί της σύμμαχοι διατείνονται πως η Ρωσία διευθύνει ενεργά τις επιχειρήσεις. Το Κίεβο κατηγορεί τη Μόσχα ότι έχει αναπτύξει 9.000 στρατιώτες στα σύνορα με την Ανατολική Ουκρανία, ενώ το ΝΑΤΟ ισχυρίζεται ότι προηγμένος στρατιωτικός εξοπλισμός περνάει συστηματικά από τα σύνορα. Από την πλευρά της, η Ρωσία διαψεύδει την εμπλοκή της στη σύρραξη, παρόλο που στις ενδείξεις περιλαμβάνονται και τάφοι των δικών της στρατιωτών. Οσοι επιστρέφουν από το μέτωπο συχνά διηγούνται τις εμπειρίες τους, αφήνοντάς τες να διαρρεύσουν στον Τύπο. Ενας άνδρας από τη ρωσική Απω Ανατολή, ο οποίος πολέμησε ως εθελοντής στο αεροδρόμιο του Ντονέτσκ, παραδέχθηκε σε τοπικά ΜΜΕ ότι ο ρωσικός στρατός είναι παρών στο Ντονέτσκ και συμμετέχει στις συγκρούσεις. «Απλώς δεν είναι ορατοί, δρουν ήσυχα και προσεκτικά», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Μετά τις καταστροφικές απώλειες του περασμένου Αυγούστου, οι ηγέτες της Ουκρανίας κατάλαβαν ότι δεν θα μπορούσαν να αναμετρηθούν με τον τακτικό ρωσικό στρατό. Οι συμφωνίες ειρήνης του Μινσκ γεννήθηκαν μέσα από αυτήν τη συνειδητοποίηση. Ακόμη και μετά τη Μαριούπολη, ο Ποροσένκο παραμένει δημοσίως υπέρμαχος μιας διπλωματικής λύσης, που μοιάζει όλο και πιο δύσκολη. Η υπομονή και η ηρεμία είναι το μήνυμα προς την πατρίδα. Πολλοί όμως δεν πιστεύουν πλέον ότι η διπλωματία μπορεί να λειτουργήσει.
Μπόνους χιλιάδων ευρώ σε στρατιώτες
Η ουκρανική κυβέρνηση θέλει να παράσχει οικονομικά κίνητρα στους απογοητευμένους στρατιώτες της να δώσουν μάχη μέχρις εσχάτων εναντίον των φιλορώσων αυτονομιστών. Κάθε στρατιώτης ο οποίος θα καταστρέφει κάποιο όχημα των ανταρτών θα παίρνει μπόνους 600 ευρώ. Σε περίπτωση μάλιστα κατάρριψης μαχητικού αεροσκάφους το ποσό αυτό εκτοξεύεται στα 6.000 ευρώ, με τα άρματα να αποτιμώνται σε 2.400 ευρώ, ενώ για κάθε μέρα στο μέτωπο οι άνδρες αποζημιώνονται με 50 ευρώ έκαστος. Στόχος του Κιέβου είναι να ανασκευάσει τις καταγγελίες ότι στέλνει τους στρατιώτες του χωρίς αμοιβή στο μέτωπο και συχνά τους αφήνει ακάλυπτους. Αυτό ανέφερε σε δημοσίευμά του, την περασμένη Πέμπτη, το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, επικαλούμενο επίσημη ανακοίνωση του ουκρανικού γενικού επιτελείου.
Η UNICEF απηύθυνε εξάλλου έκκληση για ένα ποσό ρεκόρ 3,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων με στόχο να βοηθήσει 62 εκατομμύρια παιδιά που ζουν σε περιοχές οι οποίες έχουν πληγεί από ανθρωπιστικές κρίσεις. Από αυτά, 32,45 εκατομμύρια δολάρια θα διατεθούν για την Ουκρανία.