«Τη σειρά των μεγάλων πιανιστών του 20ού αιώνα, με τον Ρίχτερ, τον Ρουμπινστάιν, τον Χόροβιτς, τη συμπληρώνει ο Αλντο Τσικολίνι. Μαζί του, τελειώνει όλη αυτή η μεγάλη γενιά». Ο Μύρων Μιχαηλίδης μιλάει με μεγάλη θέρμη για τον Αλντο Τσικολίνι, που απεβίωσε προχθές σε ηλικία 89 ετών. Είχαν συμπράξει επανειλημμένως όταν ο Μύρων Μιχαηλίδης ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής στην Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης.
«Ηταν ίνδαλμά μου από την παιδική μου ηλικία, όταν ο πατέρας μου μού είχε δώσει ένα δίσκο με τα Κοντσέρτα του Σεν-Σανς και σολίστ τον Αλντο Τσικολίνι». Χρόνια μετά, όταν ήταν πλέον διευθυντής στην ΚΟΘ, σε μια συζήτηση με την πιανίστρια Δόμνα Ευνουχίδου, που υπήρξε μαθήτρια του Τσικολίνι, γεννήθηκε η ιδέα της μετάκλησής του.
«Ηρθε στη Θεσσαλονίκη τον Μάιο του 2006, έπαιξε το 2ο Κοντσέρτο για ορχήστρα και πιάνο του Ραχμάνινοφ και η απήχηση ήταν τεράστια. Ο ίδιος ο Τσικολίνι είχε ενθουσιαστεί και με την ορχήστρα». Αργότερα, στο «Μακεδονία Παλάς», ο Τσικολίνι πρότεινε στον Μιχαηλίδη να προχωρήσουν σε μια ηχογράφηση. «Ετσι γεννήθηκε το άλμπουμ της ΚΟΘ με τον Αλντο Τσικολίνι να παίζει τα Κοντσέρτα αρ. 3 και 4 του Μπετόβεν». Η ηχογράφηση έγινε στο Μέγαρο το 2008 και το άλμπουμ κυκλοφόρησε το 2012 από την ΕΜΙ Classics. «Η αρχική σκέψη ήταν να κυκλοφορήσει για την ελληνική αγορά, αλλά όταν άκουσαν την ηχογράφηση στο Λονδίνο, αποφάσισαν να κυκλοφορήσουν το άλμπουμ διεθνώς». Για την ΚΟΘ ήταν μια πρωτιά, «καθώς για πρώτη φορά μια ελληνική ορχήστρα κυκλοφορούσε με διεθνή label».
Η ηχογράφηση του Μπετόβεν με τον Τσικολίνι, στο Μέγαρο Μουσικής, «ήταν μια πολύ μεγάλη στιγμή για την ΚΟΘ», λέει ο Μύρων Μιχαηλίδης. «Ηταν η πρώτη φορά που ο Τσικολίνι έγραψε Μπετόβεν στο στούντιο». Αυτό έγινε στην Αθήνα με την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης. «Στο Διαδίκτυο κυκλοφορούν ζωντανές ηχογραφήσεις με τον Τσικολίνι να ερμηνεύει Μπετόβεν, αλλά αυτό είχε γίνει χωρίς την άδειά του».
Εμφανίσεις στην Ελλάδα
Οι εμφανίσεις του Τσικολίνι στην Ελλάδα (η πρώτη ήταν στη δεκαετία του ’50 και αργότερα το 1985) πύκνωσαν στη δεκαετία του 2000. Το 2007, στο Ηρώδειο ιστορική έμεινε η ερμηνεία του στο 4ο Κοντσέρτο για πιάνο του Μπετόβεν υπό τη διεύθυνση του Μύρωνα Μιχαηλίδη. Την ίδια χρονιά συνέπραξαν πάλι στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Αργότερα, «στο κατάμεστο Τεάτρο Βέρντι, στη Φλωρεντία, το 2009», θυμάται ο Μύρων Μιχαηλίδης, «όταν τελειώσαμε τη συναυλία μας, ένιωσα ότι ζούσα τη δόξα αυτού του μεγάλου πιανίστα που γνώριζε την αποθέωση».
H KOΘ, με μαέστρο τον Μιχαηλίδη, είχε παίξει στη Φλωρεντία και στην Πιστόια ερμηνεύοντας το Πρελούδιο από την όπερα «Κλυταιμνήστρα» του Ildebrando Pizzetti, το 2ο Κοντσέρτο του Ραχμάνινοφ με σολίστ τον Τσικολίνι, και τη ρομαντική 2η Συμφωνία του Ρώσου συνθέτη. Οταν άρχισε η συναυλία με το έργο του Πιτσέτι, ο Τσικολίνι κάθισε επί σκηνής και άκουγε. «Οταν τον ρώτησα για ποιο λόγο θέλει να είναι επί σκηνής, απάντησε ότι ο Πιτσέτι είχε υπάρξει πολύ φίλος του και η ερμηνεία αυτή του θύμιζε την περιοδεία που είχαν κάνει μαζί στη Λατινική Αμερική».
Long-Thibaud, το ξεκίνημα
Ο Αλντο Τσικολίνι είχε γεννηθεί στη Νάπολη το 1925 και εκεί άρχισε τις μουσικές σπουδές του ώσπου η μητέρα του τον έγραψε στον διεθνή διαγωνισμό Long-Thibaud στον οποίον πρώτευσε μαζί με τον Βούλγαρο πιανίστα Ventsislav Yankoff. Ετσι ο Αλντο Τσικολίνι εγκαταλείπει την Ιταλία το 1949. Εγινε και επίσημα Γάλλος το 1971 και καλλιέργησε με πάθος το ρεπερτόριο των Γάλλων συνθετών (αλλά και των Ισπανών, και ακόμη του Λιστ, του Μπετόβεν και του Μότσαρτ).
Στο σπίτι του στο Παρίσι δεχόταν τους φίλους, και εκεί τον θυμάται ο Μύρων Μιχαηλίδης, ως έναν ιδιαίτερα σεμνό και κομψό άνθρωπο. «Τον χαρακτήριζε η σεμνότητα», λέει, «αυτόν που οι ερμηνείες του με έργα Σατί, Ραβέλ, Ντεμπισί είναι ηχογραφήσεις αναφοράς». Οταν ήταν παιδί ακόμη, στη Νάπολη, τον είχε ακούσει ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ και είχε εντυπωσιασθεί… Είχε από τότε διακρίνει το σπάνιο ταλέντο και την αφοσίωση στη μουσική.
Το 1955, έδινε, ήδη, το πρώτο του κοντσέρτο στη Σκάλα του Μιλάνου υπό τη διεύθυνση του Lorin Maazel.