Εμφανίστηκε στο ραντεβού μας, στο Μέγαρο Μουσικής, πιο ευδιάθετος και πιο εξωστρεφής από κάθε άλλη προηγούμενη συνάντησή μας, ο σκηνοθέτης Στάθης Λιβαθινός. Λίγο πριν μπει στην πρόβα για το έργο που ξεκινάει τη διαδρομή του από σήμερα το βράδυ, τον κλασικό «Γάμο του Φίγκαρο» του Μπομαρσέ, στην αίθουσα «Νίκος Σκαλκώτας», ο Στάθης Λιβαθινός μάς μίλησε για πολλά. Πάντα με τον τρόπο του σκεπτόμενου καλλιτέχνη, που επηρεάζεται και συνομιλεί με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα.
Ο σφυγμός της εποχής
Εχει αφήσει πίσω του το ρωσικό ρεπερτόριο, που μας έμαθε πολύ καλά; «Δεν σκέφτομαι ούτε εθνικά ρωσικά, ούτε αγγλικά, ούτε αμερικανικά. Σκέφτομαι με βάση αυτό που ζω. Νομίζω ότι κάθε ένας από εμάς, κάθε καλλιτέχνης, απαντάει με τον τρόπο του σε αυτό που συμβαίνει. Αυτή είναι η πολιτική μας, αυτή είναι η αισθητική μας, αυτή είναι η δουλειά μας. Και αυτή είναι η μεγαλύτερη πολυτέλεια του θεάτρου, αλλιώς γίνεται θέαμα. Το θέατρο πρέπει να παίρνει υπόψη του πολύ σοβαρά τον σφυγμό μιας εποχής, και να προσπαθεί να συμπέσει μαζί της. Αν με ρωτούσε κανείς τι είναι το ταλέντο, θα απαντούσα “να συμπίπτεις με την εποχή σου”. Η δική μου απάντηση σε αυτό που συμβαίνει είχε δύο πλευρές, που παίζεται πια στα φεστιβάλ του κόσμου και η άλλη είναι η τραγική φάρσα που λέγεται “Γάμος του Φίγκαρο” ή μια τρελή μέρα».
Γιατί «Γάμος του Φίγκαρο»; «Διότι ο Φίγκαρο έχει μερικές διαφορετικές πλευρές στη θεματολογία του. Κατ’ αρχάς η απόκτηση ταυτότητας. Ακουσα έναν πολύ ωραίο στίχο από ένα λαϊκό τραγούδι, του Βαρδή νομίζω, και τραγουδάει ο Καζαντζίδης: “Πατρίδα σερβιτόρα”. Εγώ Καζαντζίδη δεν ακούω και αυτή η μουσική δεν με αφορά άμεσα. Αλλά μ’ αρέσει να ανακαλύπτω. Ανακάλυψα τη λαϊκή μουσική τα τελευταία χρόνια, με τον δικό μου τρόπο και ανακάλυψα αυτόν τον στίχο. Η άλλη θεματολογία του έργου είναι η αναζήτηση της ευτυχίας μέσα από τον αυτοσχεδιασμό. Επειδή ο αυτοσχεδιασμός νομίζω ότι είναι το εθνικό μας προϊόν μαζί με τον πολιτισμό. Αυτοσχεδιάζουν, λοιπόν, αυτοί οι άνθρωποι στο έργο για ν’ αποκτήσουν ταυτότητα».
Τη βρίσκουν; «Ναι, βέβαια», τονίζει ο Στάθης Λιβαθινός. Δηλαδή να αυτοσχεδιάζουμε; «Το δώρο του Θεού που δόθηκε στον άνθρωπο μαζί με τον λόγο είναι ο αυτοσχεδιασμός, ώστε να βρίσκεται σε οίστρο, να μη χάνει την ταυτότητά του και να βρίσκει την ευτυχία», απαντά με σιγουριά.
Εχει συνείδηση ότι είναι δύο πολύ διαφορετικές στιγμές ρεπερτορίου η «Ιλιάδα» και «Ο γάμος του Φίγκαρο». «Το πρώτο είναι το έπος μιας ολόκληρης γενιάς, ενός λαού και μιας γλώσσας σε κρίση και σε πόλεμο. Ηθελα με αυτό να μιλήσω για την τραγική ουσία αυτού που λέμε ελληνική τραγωδία. Ο Φίγκαρο είναι ένας τρόπος να γελάσουμε πολύ και να χαρούμε την αναζήτηση ταυτότητας που ζούμε αυτή την εποχή και το πόσο βαθιά οσφυοκάμπτες έχουμε γίνει. Και βέβαια ήθελα κι εγώ ν’ αναζητήσω κάποιους καινούργιους κώδικες, να επιστρέψουμε πάνω στο πατάρι, στην κωμωδία, στο θέατρο, στις μεταμορφώσεις».
Στέγη στο «Βασιλάκου»
Είναι φανερό ότι ο Στάθης Λιβαθινός περνάει καλά με τον Φίγκαρο και παρά το άγχος της πρεμιέρας έχει διάθεση για κουβέντα και για ειδήσεις. Και μας χαρίζει μία είδηση πολύ σημαντική: «Δεν είχα ποτέ δικό μου χώρο. Από του χρόνου και για τα τρία επόμενα χρόνια πήραμε το θέατρο Βασιλάκου και θα στεγαστούν εκεί η εταιρεία παραγωγής, η Polyplanity, το “Συνεργείο” και οι δικές μου δουλειές. Θα κάνουμε κάποιες παρεμβάσεις στον χώρο, γιατί βρέθηκε με φθορές και με προβλήματα, αλλά έχουμε την τύχη να έχουμε πολύ καλούς ιδιοκτήτες, που νομίζω ότι θα σταθούν στο πλευρό μας. Ξέρεις, τα τελευταία χρόνια ήμουν λίγο σαν τον Φίγκαρο, περιπλανώμενος και τσιγγάνος. Γιατί ο “Φιγκαρο” είναι μια παράσταση με πολλά έθνικ στοιχεία. Μην ξεχνάμε ότι ο Φίγκαρο είναι Ρομά, είναι ένα περιφερόμενο τσιγγαναριό με απίστευτη δυνατότητα διεξόδου στις πιο δύσκολες και τις πιο εφιαλτικές στιγμές, ένα μείγμα αθωότητας, πονηριάς και κατεργαριάς, που για ποιον λόγο μού θυμίζει τον Ελληνα δεν μπορώ να καταλάβω…» λέει γελώντας. «Η απάντηση όλων μας σε αυτό που ζούμε τώρα είναι κατά κάποιον τρόπο η κωμωδία. Να μη δακρύζουμε άλλο…».
Του επισημαίνω ότι διακρίνω μια διάθεση ελπίδας. «Μεγάλης. Πάντα. Είμαι ο πιο ενεργητικά απαισιόδοξος άνθρωπος που υπάρχει. Η φύση μας παίζει καμιά φορά παιχνίδια και μας κάνει αισιόδοξους. Είναι, νομίζω, η μεγαλύτερη μπανανόφλουδα που μας βάζει η μοίρα. Από τη φύση μου έχω κάποια αισιοδοξία, αλλά με τα χρόνια δικαιώνομαι, αφού αποδεικνύεται ότι η ζωή είναι ωραίο πράγμα».
Οσο για την «Ιλιάδα», μόλις ήρθε από τη Χιλή, που είχε επίσης sold out παραστάσεις. «Είμαστε ομάδα που δεν παίρνουμε χρήματα από τους φορολογούμενους πολίτες. Είμαστε αυτοχρηματοδοτούμενοι. Είναι γεγονός ότι η Ολγα Κεφαλογιάννη μάς στήριξε μέσω του ΕΟΤ κάποια στιγμή, μια χειρονομία που δεν ξεχνώ. Είναι το αυτονόητο που θεωρείται εξαίρεση. Επίσης και ο Κώστας Τασούλας έδωσε μια ελάχιστη υποστήριξη στο ταξίδι της «Ιλιάδας» στον Καναδά και στη Χιλή. Εχω ακούσει τα καλύτερα λόγια για τον νέο υπουργό Πολιτισμού, που δεν τον γνωρίζω. Ελπίζω να δικαιώσει όλες τις προσδοκίες».