Μια αψιδωτή κατοικία ηλικίας 3.000-3.500 ετών «ταξίδεψε» 15 χιλιόμετρα, προκειμένου να αφήσει χώρο για την κατασκευή ενός αυτοκινητόδρομου. Η επιχείρηση μεταφοράς -που πλέον αποτελεί υπόθεση ρουτίνας για τις ελληνικές εταιρείες- πραγματοποιήθηκε στην Πιερία την Παρασκευή, έπειτα από αρκετές αναβολές λόγω της κακοκαιρίας. Το μνημείο τοποθετήθηκε στον αρχαιολογικό χώρο Λειβήθρων.
Η σωστική ανασκαφή στη νότια Πιερία ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2014, στο πλαίσιο των έργων για την κατασκευή της νέας εθνικής οδού στα Τέμπη και τον Πλαταμώνα, από την κοινοπραξία Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου.
Η αψιδωτή κατοικία χρονολογείται στην Υστερη Εποχή του Χαλκού (1.600- 1.050 π.Χ.) και αποκαλύφθηκε στην περιοχή του ρέματος Ξυδιάς, κοντά στον Πλαταμώνα. Στην ίδια θέση αποκαλύφθηκε νεκροταφείο από 22 κιβωτιόσχημους τάφους Υστερης Εποχής Χαλκού πλούσια κτερισμένους με μυκηναϊκού τύπου αντικείμενα.
Σύμφωνα με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας, τα αψιδωτά κτίρια αποτελούν μοναδικό εύρημα για την περιοχή του πιερικού Ολύμπου και σπάνιο δείγμα οικιστικής αρχιτεκτονικής σε μία περιοχή όπου σπανίζουν τα οικιστικά κατάλοιπα της Υστερης Εποχής Χαλκού. «Με την αποκάλυψη αυτή συμπληρώνουμε τις γνώσεις μας για τη ζωή και τον θάνατο στην Υστερη Εποχή Χαλκού στην περιοχή, οι οποίες είχαν πρόσφατα αποκτηθεί από σωστικές ανασκαφές στο πλαίσιο των έργων της σιδηροδρομικής γραμμής και του αυτοκινητόδρομου» εξηγεί η αρχαιολόγος Σοφία Κουλίδου. «Είναι μόλις η δεύτερη φορά που ανακαλύπτεται ανάλογος τύπος κατοικίας στην Πιερία. Το πρώτο αψιδωτό κτίριο της ίδιας εποχής βρέθηκε το 2001 στην Παλαιά Χράνη».
Λόγω της σπουδαιότητας του ευρήματος, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποφάσισε τη μεταφορά του κτιρίου. Η επιχείρηση αναβλήθηκε αρκετές φορές λόγω των κακών καιρικών συνθηκών, αλλά και της βλάβης που υπέστη ένα μηχάνημα και τελικά, πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη Παρασκευή.
Τη μεταφορά, που κόστισε 85.000 ευρώ, ανέλαβε ο αρχιτέκτων Δημήτρης Κορρές, ένας από τους πιο έμπειρους επιστήμονες στον συγκεκριμένο τομέα στη χώρα μας. Οπως εξηγεί στην «Κ», η συγκεκριμένη περίπτωση ήταν μάλλον απλή. «Αρχικά έγινε οριζόντια διάτρηση κάτω από μνημείο προκειμένου να τοποθετηθούν σωλήνες σε μικρή απόσταση μεταξύ τους. Κατόπιν τα άκρα των σωλήνων συνδέονται με οπλισμένο σκυρόδεμα και ακολουθεί η απόσπαση, με τη βοήθεια γερανών. Το μνημείο ζύγιζε περίπου 80 τόνους και μεταφέρθηκε με ειδική πλατφόρμα στον αρχαιολογικό χώρο στα Λείβηθρα. Εκεί τοποθετήθηκε στη θέση που είχε επιλεγεί, ενώ το κενό ανάμεσα στο αντικείμενο και το έδαφος συμπληρώθηκε με σκυρόδεμα».
Οπως εξηγεί ο κ. Κορρές, η πρώτη μετακίνηση μνημείου στη χώρα μας έγινε το 1991: μια εκκλησία στην Κηφισιά. Ο ίδιος έχει μεταφέρει περισσότερα από 100 μνημεία στη χώρα μας και στο εξωτερικό. «Οι δυσκολότερες περιπτώσεις με τις οποίες έχω ασχοληθεί είναι δύο: η απομάκρυνση και επανατοποθέτηση μιας καμινάδας από τούβλα ύψους 30 μέτρων, προκειμένου να κατασκευαστεί ένα σούπερ μάρκετ στη Νέα Ιωνία Αττικής. Και η μετακίνηση μιας βυζαντινής εκκλησίας βάρους 300 τόνων σε απόσταση 125 μέτρων με κλίση 25%. Πρόκειται για την Παναγιά Τουρνικίου στα Γρεβενά, η οποία μετακινήθηκε λόγω της κατασκευής του φράγματος Ιλαρίωνα από τη ΔΕΗ».
Η κατοικία της εποχής του Χαλκού μεταφέρθηκε στον αρχαιολογικό χώρο Λειβήθρων, όπου με τη βοήθεια του ΕΣΠΑ δημιουργείται (από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας) θεματικό πάρκο για τη μυθολογική και ιστορική διάσταση της περιοχής του μακεδονικού Ολύμπου. «Το σημαντικό τώρα είναι να αναληφθεί μια πρωτοβουλία για την ανάδειξη του ευρήματος» λέει η κ. Κουλίδου, «με δεδομένο ότι οι πόροι είναι περιορισμένοι και το εύρημα πολύ σημαντικό».