Υπό την πίεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και την απειλή να κλείσει η στρόφιγγα της ρευστότητας, επετεύχθη η συμφωνία της Παρασκευής. Το γεγονός μάλιστα ότι τα διαθέσιμα κεφάλαια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) θα περάσουν στον EFSF και θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών είναι ενδεικτικό των προθέσεων στους κόλπους των δανειστών.
Είναι χαρακτηριστικό το στοιχείο ότι τα κεφάλαια αυτά θα μπορούν να απελευθερωθούν μόνο ύστερα από… αίτημα προς την ΕΚΤ και τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM). Η δήλωση του επικεφαλής του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, μετά το τέλος της συνεδρίασης της Παρασκευής, θα μπορούσε να θεωρηθεί και αποκαλυπτική, όταν αναφερομένος στην επιστροφή των 10,9 δισ. στον EFSF άφησε να εννοηθεί ότι αυτό γίνεται για να διασφαλιστεί ότι δεν θα πάνε κάπου αλλού, εννοώντας την αναχρηματοδότηση του κράτους αντί την αναχρηματοδότηση των τραπεζών. Οι εταίροι θέλουν να ελέγχουν απόλυτα ό,τι έχει να κάνει με τα ρευστά διαθέσιμα της χώρας.
Το συμπέρασμα; Με βάση τη συμφωνία, η ΕΚΤ θα εξακολουθήσει να κρατά τη στρόφιγγα και να ρυθμίζει τη ροή των κεφαλαίων προς την Ελλάδα αναλόγως της προόδου που θα σημειώνεται. Κομβικό ρόλο σε αυτή την εξέλιξη θα παίζει βεβαίως και ο SSM. Μάλιστα, δύο στελέχη του τελευταίου επρόκειτο να έρθουν στην χώρα μας την εβδομάδα που πέρασε, για να κάνουν μια ακτινογραφία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Θα έρχονταν την Τρίτη το πρωί στην Αθήνα και θα παρέμεναν για τουλάχιστον μία εβδομάδα. Οπως πληροφορείται, όμως, η «Κ», με παρέμβαση της κυβέρνησης, η έλευσή τους αναβλήθηκε.
Γιατί ζήτησε η κυβέρνηση την αναβολή της επίσκεψης; Γιατί, απλά, αν γινόταν γνωστό, υπήρχε ο κίνδυνος να προκαλέσει κύμα φημολογίας για την κατάσταση των ελληνικών τραπεζών, οι οποίες, υπό τις παρούσες ακραίες συνθήκες –κυρίως λόγω των εκροών– είναι άγνωστο αν θα το άντεχαν. Συν τοις άλλοις, τα σενάρια που έκαναν λόγο για την πιθανότητα ενός capital control σε γκισέ και αυτόματα μηχανήματα ανάληψης μετρητών (ΑΤΜ) κατά πάσα πιθανότητα θα φούντωναν, δημιουργώντας ένα εκρηκτικό κοκτέιλ. Κάποιοι μάλιστα θυμήθηκαν ότι η ανάλογη απόφαση για την Κύπρο είχε ληφθεί και πάλι το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας, γεγονός που προκάλεσε ανατριχίλα. Και κάπως έτσι, η επίσκεψη αναβλήθηκε.
Ούτως ή άλλως, η κατάσταση, πριν από την ανακοίνωση της Παρασκευής το βράδυ, ήταν από… μόνη της οριακή. Υπολογίζεται ότι από τη Δευτέρα, 8 Δεκεμβρίου, έως τις αρχές της εβδομάδας που πέρασε, οι εκροές έφτασαν περίπου στα 20 δισ. ευρώ. Αν σε αυτά συνυπολογισθούν και άλλα 4 – 5 δισ. που έφυγαν από τις τράπεζες για να καλύψουν εκδόσεις εντόκων γραμματίων, τότε η συνολική «αιμορραγία» του συστήματος έφτασε στα 25 δισ. ευρώ.
Την ίδια ώρα, υπολογίζεται ότι όλο αυτό το διάστημα η διαθέσιμη ρευστότητα των τραπεζών κυμαινόταν μεταξύ 11 – 12 δισ. ευρώ. Υπήρχε δηλαδή ένα «ανησυχητικό» κενό της τάξεως των περίπου 13 δισ. ευρώ, το οποίο καλύφθηκε (κι εξακολουθεί να καλύπτεται, όπως προκύπτει από την ανακοίνωση της ΕΚΤ την Τετάρτη) από τον ELA, δηλαδή τον έκτακτο ευρωπαϊκό μηχανισμό ενίσχυσης της ρευστότητας. Αλλιώς «δεν έβγαινε», με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται.
Κατά συνέπεια, όταν στην τελευταία συνεδρίαση της ΕΚΤ υπήρξαν φωνές, όπως του Γερμανού κεντρικού τραπεζίτη, που τάχθηκαν κατά της επέκτασης του ELA για την Ελλάδα, όλοι αντιλαμβάνονται πόσο και πώς η κατάσταση μπορούσε και μπορεί να επιδεινωθεί. Οπως και όταν, έστω και ανεπίσημα, τέθηκε θέμα «περιοριστικών μέτρων» για τη χώρα μας. Ο,τι είχε αφήσει, δηλαδή, να εννοηθεί και ο ίδιος ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, στο προτελευταίο Eurogroup. Ο ρόλος του στις εξελίξεις όλων αυτών των ημερών ήταν κάτι παραπάνω από κομβικός, έστω και αν εν πολλοίς έμεινε στη σκιά.
Η Wall Street Journal φώτισε μία πτυχή της δραστηριότητάς του με δημοσίευμα μεσοβδόμαδα. H Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) φώτισε την άλλη, για την οποία είχε προειδοποιήσει το επίσης γερμανικό Ifo: ότι ενδεχομένως απαιτείται ένας έλεγχος κεφαλαίων στην Ελλάδα. To θετικό της υπόθεσης είναι ότι η ΕΚΤ διέψευσε το δημοσίευμα της FAZ.
Υπ’ αυτές τις συνθήκες, ο κ. Γιάννης Στουρνάρας την Τετάρτη το μεσημέρι κατέθεσε το αίτημα για επέκταση του ELA. Τελικώς, δόθηκαν 3,3 δισ. ευρώ αντί των 5 δισ. με το… σταγονόμετρο. Μαζί δόθηκε και μια σειρά από συστάσεις που θα στοιχειώνουν από εδώ και στο εξής τις σκέψεις του διοικητή της ΤτΕ. Και κάπως έτσι φτάσαμε το βράδυ της Παρασκευής στη συμφωνία που ανακοινώθηκε, υπό τη σκιά της ΕΚΤ.