Οι μεταρρυθμίσεις που προτείνει η ελληνική κυβέρνηση δεν ικανοποίησαν το ΔΝΤ σε ό,τι αφορά στο καθεστώς ΦΠΑ, την απελευθέρωση των αγορών, τη δημόσια διοίκηση, τις ιδιωτικοποιήσεις, το ασφαλιστικό και την αγορά εργασίας. Ο διεθνής οργανισμός θέλει να δει ξεκάθαρες δεσμεύσεις προκειμένου να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση, και οι επόμενοι δύο μήνες θα είναι κρίσιμοι για την εξειδίκευσή τους. Μια πρώτη, προσωπική πρόβλεψη είναι ότι η μάχη θα δοθεί για τις μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση και την απλευθέρωση των αγορών και της εργασίας. Οι δε φορολογικές πιέσεις θα εξαρτηθούν από το κατά πόσον θα πείσουν τα μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής.
Η κυβέρνηση έχει κάνει σημαία της τη μάχη με τη φοροδιαφυγή και προσβλέπει στα έσοδα από την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου. Δεν θα είναι η πρώτη που θα το δοκιμάσει. Ελπίζει, όμως, κανείς ότι η νέα κυβέρνηση θα το κάνει με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Οπως είχε δηλώσει στην «Κ» η Μαρία Πάππας, μία Ελληνοαμερικανίδα ειδικός στη συλλογή φόρων με ιδία πείρα, η αποτελεσματικότητα θα ήταν εύκολη υπόθεση «αν η ελληνική κυβέρνηση ήθελε να βάλει σε τάξη τα του οίκου της, αν υπήρχε θέληση από οποιονδήποτε, συμπεριλαμβανομένου του Τσίπρα, του Σαμαρά, των Σοσιαλιστών, όλων».
Η νέα κυβέρνηση δηλώνει ότι έχει την πολιτική βούληση, αλλά αυτό μένει να αποδειχθεί στην πράξη. Θα πρέπει να την προβληματίσει ότι ο προηγούμενος γ.γ. Δημοσίων Εσόδων, Χάρης Θεοχάρης, παραιτήθηκε διότι, όπως είπε, δεχόταν απειλές εναντίον της ζωής του, αλλά και λόγω των πολιτικών πιέσεων να μην κυνηγήσει τους διαπλεκόμενους. Στον κλάδο των καυσίμων, ιδιαίτερα, το λαθρεμπόριο διεξάγεται με τρόπο που θυμίζει ιστορίες της Αγριας Δύσης, με μαφιόζικες μεθόδους που τρομάζουν ακόμη και τους πιο αφοσιωμένους και άσπιλους λειτουργούς της φορολογικής διοίκησης και δικαστικής εξουσίας.
Η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας θα είναι το άλλο μεγάλο «αγκάθι». Σε αυτόν τον τομέα υπάρχουν πολλές «κόκκινες γραμμές» της κυβέρνησης, που θεωρεί ότι η ευελιξία πλήττει τα εργασιακά δικαιώματα. Σύμφωνα με έρευνα του EEAG, όμως, η προστασία της απασχόλησης αποτρέπει τόσο τη δημιουργία όσο και την απώλεια θέσεων εργασίας. Και σε μία χώρα με τόσο υψηλή ανεργία όσο η Ελλάδα, το status quo δεν είναι βιώσιμο. Αντίθετα, η ευελιξία στην αγορά εργασίας ευνοεί τους νεοεισερχόμενους στην αγορά, κάτι που δεν μπορεί να μην είναι επιθυμητό σε μία χώρα όπου η ανεργία των νέων ξεπερνά το 50%. Ισως υπάρχει όμως και μία εναλλακτική λύση: Το συμβουλευτικό κέντρο εκτιμά ότι αυτό που θα βοηθούσε στη μείωση της ανεργίας είναι η χαμηλή φορολογική επιβάρυνση της εργασίας και η απελευθέρωση των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών. Αν το περαιτέρω άνοιγμα της αγοράς εργασίας είναι αντίθετο στη φιλοσοφία της κυβέρνησης, θα μπορούσε να προτιμήσει μεταρρυθμίσεις στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών.
Υστερα από ένα ταξίδι στη Δανία για ένα ρεπορτάζ για το δανέζικο μοντέλο του flexicurity, που συνδυάζει μία ευέλικτη αγορά εργασίας με υψηλή κοινωνική προστασία, είχα εντυπωσιασθεί από μια φαινομενικά άσχετη «λεπτομέρεια»: Στο υπουργείο Εργασίας, όπως και σε όλα τα υπουργεία της χώρας, σε κάθε αλλαγή κυβέρνησης άλλαζαν μόνο δύο άνθρωποι: ο υπουργός και η ιδιαιτέρα γραμματέας του. Οταν το είχα περιγράψει στον διευθυντή του γραφείου «πρωτοκλασάτου» υπουργού, είχε ξεσπάσει στα γέλια: «Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα στην Ελλάδα» είχε πει. Το δικό μας «μοντέλο» των κομματικών διορισμών και των στρατιών συμβούλων ήταν πολύ διαφορετικό –και κατέρρευσε. Ενα νέο μοντέλο θα μπορούσε να βασισθεί στην αξιοποίηση των τεχνοκρατών του δημόσιου τομέα. Από την εμπειρία της, η κυρία Πάππας έχει καταλήξει ότι «γενικά στην Ελλάδα, με πολύ λίγες εξαιρέσεις, υπάρχει πολύ μικρή θεσμική γνώση διακυβέρνησης. Βλέπεις ανθρώπους που είναι επικεφαλής ολόκληρων υπουργείων, οι οποίοι δεν έχουν ιδέα». Με την τεχνική βοήθεια των διεθνών οργανισμών, αυτό θα μπορούσε να αλλάξει. Χρειάζεται όμως και σε αυτό πολιτική βούληση.