Οταν ακούμε το όνομα του Πελέ το μυαλό μας πηγαίνει στο ποδόσφαιρο, ο Τζόρνταν μας παραπέμπει στο μπάσκετ και στην Ελλάδα το άθλημα του πόλο είναι συνδεδεμένο άρρηκτα με τον Ανδρέα Γαρύφαλλο. Ο ηγέτης και προπονητής της εθνικής ομάδας και του Εθνικού Πειραιά έφυγε πριν από λίγες ημέρες από τη ζωή, σε ηλικία 86 ετών, έχοντας αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα του στο πάνθεον του ελληνικού αθλητισμού.
Ο Ανδρέας Γαρύφαλλος γεννήθηκε και μεγάλωσε δίπλα στη θάλασσα του Πειραιά. Το υγρό στοιχείο, από τα παιδικά του χρόνια, έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του. Ηταν μικρό παιδί όταν ο πατέρας του τον πήρε από το χέρι και τον οδήγησε στον Εθνικό για να ξεκινήσει κολύμβηση. Το ταλέντο του αναδείχθηκε γρήγορα. Τότε, δεν υπήρχαν πολλές πισίνες και οι περισσότερες προπονήσεις γίνονταν στη θάλασσα. Στα «Βοτσαλάκια», το Μικρολίμανο και τον χειμώνα στη λίμνη της Βουλιαγμένης μεγάλωσε και «άνθισε» αθλητικά ο άνθρωπος που αργότερα ονομάστηκε «ο πατριάρχης του ελληνικού πόλο».
Εκείνη την εποχή, πολλοί κολυμβητές ασχολούνταν, παράλληλα, και με το πόλο. Ο Ανδρέας Γαρύφαλλος ακολούθησε τον ίδιο δρόμο. Ως κολυμβητής κατέκτησε οκτώ φορές πρωτιές σε πανελλήνιους αγώνες. Πριν φτάσει στα 20 αποφάσισε να αφιερωθεί στην υδατοσφαίριση. Γρήγορα έδειξε ότι και εκεί θα έγραφε ιστορία. «Ηταν ευέλικτος, γρήγορος, έξυπνος και ευρηματικός. Εμφυτο ταλέντο» μας είπε ο Κούλης Ιωσηφίδης, ο οποίος υπήρξε συμπαίκτης και αργότερα παίκτης του.
Ο Ανδρέας Γαρύφαλλος γρήγορα έγινε ο αθλητής – σύμβολο του Εθνικού Πειραιά. Κάθε χρονιά οδηγούσε την ομάδα του στην κατάκτηση του πρωταθλήματος. Το 1953 διεξήχθη το πρώτο κύπελλο Ελλάδος. Αντιμέτωπα βρέθηκαν τα δύο πειραϊκά σωματεία. Ο τίτλος κρίθηκε στην τρίτη παράταση και οι «κυανόλευκοι» νίκησαν τους «ερυθρόλευκους» με 5-4. Και τα πέντε γκολ τα πέτυχε ο Γαρύφαλλος. «Είχε καταφέρει να υπάρχει στον Εθνικό οικογενειακή ατμόσφαιρα. Θυμάμαι έρχονταν όλοι οι παίκτες στο σπίτι μας, τρώγαμε και κουβέντιαζαν για τα παιχνίδια που ακολουθούσαν. Ακόμα και στις διακοπές ήταν όλοι μία παρέα» λέει ο γιος του και παλαιός αθλητής του πόλο, Γιάννης.
Από το 1948 έως το 1968, ο Εθνικός του Ανδρέα Γαρύφαλλου κατέκτησε 17 φορές το πρωτάθλημα Ελλάδος. «Είχαμε μία ομοιογένεια. Παίζαμε ο ένας για τον άλλον. Ηταν συμπαίκτης, πατέρας μας και προπονητής. Πηγαίναμε με ευχαρίστηση στην προπόνηση. Ηταν σα να παίζαμε παιχνίδια με την οικογένειά μας. Με τους δικούς μας ανθρώπους. Θυμάμαι ότι περνούσε με το αυτοκίνητό του και μας μετέφερε στις προπονήσεις. Ετσι, γλιτώναμε τα χρήματα, που δεν υπήρχαν, αλλά και χρόνο» μας αφηγείται ο Κούλης Ιωσηφίδης.
Ο Ανδρέας Γαρύφαλλος υπήρξε από τα βασικά στελέχη της, τότε, εθνικής ομάδας. Παίκτης και προπονητής. Το 1968, στο Μεξικό, η εθνική πλασαρίστηκε στη 14η θέση.
Η διπλή καριέρα του «πατριάρχη του ελληνικού πόλο» ολοκληρώθηκε το 1968. «Ηταν στον τελικό του πρωταθλήματος. Είχε πάει ο, τότε, γενικός γραμματέας Αθλητισμού, Κωνσταντίνος Ασλανίδης. Ο πατέρας μου ήταν στο νερό και έκανε προπόνηση. Ο Ασλανίδης του ζήτησε να βγει από το νερό και να αποφασίσει εάν θα είναι παίκτης ή προπονητής. Ετσι, σταμάτησε να παίζει» μας είπε ο γιος του.
Από το 1968 ασχολήθηκε συστηματικά με την προπονητική. Στήριζε τους νέους αθλητές και πρωταρχικό του μέλημα υπήρξε η ανάπτυξη.
Πίστη στους νέους αθλητές
Η ανάδειξη της νέας γενιάς ήταν ο πρωταρχικός στόχος του Ανδρέα Γαρύφαλλου, Τόσο ως σωματειακός όσο και ως εθνικός προπονητής.
«Οφείλω πολλά σε αυτόν. Ηταν ο προπονητής που με ανέδειξε. Ημουν αθλητής του Ολυμπιακού και είδε σε εμένα κάτι που δεν είχαν δει οι προπονητές της ομάδας μου. Με κάλεσε στο αντιπροσωπευτικό συγκρότημα και έπαιξα πρώτα στην εθνική και ύστερα στον Ολυμπιακό. Η φιλοσοφία που είχε για τη ζωή με ακολούθησε στα επόμενα στάδια και της δικής μου ζωής. Ηταν ίσως η πιο ολοκληρωμένη προσωπικότητα του αθλήματος. Δικαίως φέρει τον τίτλο του πατριάρχη» θυμάται ο παλαιός πολίστας και νυν πρόεδρος της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής, Σπύρος Καπράλος.
Σε μια εποχή που τα καμπ και οι προετοιμασίες ήταν σχεδόν άγνωστες λέξεις για τον ελληνικό αθλητισμό, ο «πατριάρχης του πόλο» τα εισήγαγε στην υδατοσφαίρισή μας. «Τον ενδιέφερε η ανάπτυξη. Εκείνη την εποχή το πόλο παιζόταν περισσότερο στη θάλασσα διότι υπήρχαν ελάχιστες πισίνες. Τα πάντα βρίσκονταν σε… νηπιακά βήματα. Τα καλοκαίρια καλούσε αθλητές από όλη την Ελλάδα και διοργάνωνε πρωταθλήματα στα οποία έδινε ονόματα ψαριών. Ετσι προέκυψε η επόμενη γενιά της υδατοσφαίρισης» μας λέει ο γιος του, Γιάννης.
Ως ομοσπονδιακός προπονητής δούλεψε για περίπου 15 χρόνια. «Είχαμε πάει με την εθνική στη Γερμανία. Εγώ και άλλοι τρεις από τους μικρούς βγήκαμε για διασκέδαση και επιστρέψαμε αργά. Μας περίμενε στην είσοδο και μας είπε ότι την επόμενη ημέρα θα μαζεύαμε τα πράγματά μας και θα φεύγαμε. Ημασταν ναύτες και θα αντιμετωπίζαμε πρόβλημα στην υπηρεσία μας. Το πρωί, οι μεγαλύτεροι μας είπαν ότι εάν η ομάδα κέρδιζε θα γλιτώναμε την τιμωρία. Δεν έχω παρακολουθήσει παιχνίδι με περισσότερη αγωνία» αναπολεί ο κ. Καπράλος.
Τα παιχνίδια τακτικής και η μεγάλη του αγάπη
Ο «πατριάρχης του ελληνικού πόλο» οδήγησε την εθνική ομάδα σε Ολυμπιακούς Αγώνες, παγκόσμια και ευρωπαϊκά πρωταθλήματα καθώς και Μεσογειακούς Αγώνες, οι οποίοι εκείνη την εποχή είχαν ιδιαίτερη αίγλη.
Ο πρόεδρος της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής δεν θα ξεχάσει την πρώτη φορά που φόρεσε το εθνόσημο, χάρη σε ένα παιχνίδι «τακτικής» του Ανδρέα Γαρύφαλλου: «Στους Μεσογειακούς Αγώνες του 1975, η εθνική είχε χάσει από την, τότε, υπερδύναμη του χώρου, Γιουγκοσλαβία με 11-0. Ηταν ιδιαίτερα ντροπιαστικό. Στη συνέχεια πήραμε μέρος σε ένα τουρνουά όπου αντίπαλός μας ήταν πάλι η Γιουγκοσλαβία. Τότε, ο Γαρύφαλλος μου είπε ότι θα τους κάνει την… έκπληξη και αποφάσισε να ξεκινήσω εγώ και άλλοι δύο από τους μικρούς. Παίξαμε πολύ καλά και χάσαμε μόνο 4-5. Από εκείνη την ημέρα έπαιζα πάντα στην πρώτη ομάδα. Εβλεπε πολύ μπροστά από όλους τους άλλους».
Στο βιογραφικό του Ανδρέα Γαρύφαλλου υπάρχει το πρώτο μετάλλιο του ελληνικού πόλο σε διεθνή διοργάνωση. Το κατέκτησε το 1993 ως προπονητής της εθνικής εφήβων στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα, στο Σοπρόν της Ουγγαρίας. Στον μικρό τελικό η ομάδα μας νίκησε την Ιταλία με 9-8.
Σε σωματειακό επίπεδο, εκτός από τον Εθνικό, διετέλεσε προπονητής και στους Αρη, Κέρκυρα, Παναθηναϊκό, Χίο και Ηρακλή. Τελευταία του ενασχόληση με τον αθλητισμό ήταν από τη θέση του προέδρου του Εθνικού Πειραιά. Επί των ημερών του ο, κάποτε, «αυτοκράτορας του πόλο» κατέκτησε το τελευταίο του πρωτάθλημα, το 2006.
Μέχρι και τις τελευταίες ημέρες της ζωής του ζητούσε να ενημερωθεί για τα αποτελέσματα στο αγαπημένο του άθλημα και, ιδιαίτερα, για την ομάδα τον Εθνικό. Ρωτήσαμε τον γιο του εάν είχε κάποιο παράπονο. «Ηταν ιδιαίτερα υπερήφανος άνθρωπος για να εκφράσει κάτι» μας απάντησε.