«Οι Γερμανοί επιτίθενται, δεν έχουμε δυνάμεις, πρέπει σύντομα να κλείσουμε τις διαπραγματεύσεις».
Στάλιν, Φεβρουάριος 1918
Ευγνωμονούμε την κυβέρνηση ακόμη και αν δεν κάνει τίποτε από όσα υποσχόταν, επειδή κάνει αυτό που δεν υποσχέθηκε με πολλή θέρμη: μας κρατά στο ευρώ και στην Ε.Ε. Βέβαια, εάν ο ΣΥΡΙΖΑ είχε δεχθεί να μετάσχει σε κυβερνητικό σχήμα μετά τις εκλογές του 2012, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Μπορούσε να ελέγχει εκ του σύνεγγυς τη φαυλότητα των παλιών κομμάτων και να προωθεί πολλά από αυτά που τώρα εισηγείται. Αλλά ο συμβιβασμός είχε φανεί ειδεχθής για μια ριζοσπαστική Αριστερά. Θα έστελνε ψηφοφόρους στη Χρυσή Αυγή, όπως υποστήριξαν κάποιοι. (Το ότι θα στείλει πολύ περισσότερους πλέον, εάν αποτύχει σε όλα, είναι ο λόγος για τον οποίο του ευχόμαστε μακροημέρευση στην κυβέρνηση, έστω και αν υιοθετήσει τους συμβιβασμούς των προηγουμένων).
«Είναι η Αριστερά έτοιμη για κάποιους συμβιβασμούς;» ρωτούσε πριν από λίγες ημέρες ένας δημοσιογράφος τον κ. Ν. Φίλη, βουλευτή και τέως διευθυντή της «Αυγής». «Η Αριστερά είναι πάντα έτοιμη για συμβιβασμούς», δήλωσε εκείνος, προσθέτοντας: «Ο Λένιν ήταν μετρ των συμβιβασμών, παράδειγμα η Συνθήκη Μπρεστ-Λιτόφσκ». Μ’ ένα «ας τα αφήσουμε τώρα αυτά, τα παλιά», η συζήτηση άλλαξε θέμα. Ωστόσο, το «παράδειγμα» του κ. Φίλη δείχνει είτε άγνοια της ιστορίας είτε κατάμαυρο χιούμορ είτε, τέλος, ανατριχιαστική οπισθοβουλία.
Η Συνθήκη Μπρεστ-Λιτόφσκ υπογράφηκε στις 3/3/1918, τερματίζοντας τον πόλεμο μεταξύ Κεντρικών δυνάμεων και νέας ρωσικής κυβέρνησης με όρους που έμειναν στην ιστορία ως οι πιο επονείδιστοι ειρηνευτικής συνθήκης – χειρότεροι κι από εκείνους που υπέγραψε η Γερμανία ένα χρόνο αργότερα στις Βερσαλλίες. Με τον Στάλιν διστακτικό στο πλευρό του, ο Λένιν αναγκάστηκε να απειλήσει με παραίτηση από την κεντρική επιτροπή, ώστε να εκβιάσει τη συναίνεση των Ντζερζίνσκι και Τρότσκι. Η συνθήκη προέβλεπε εκχώρηση 1,5 εκατ. τετρ. μιλίων στη Γερμανία (από την Κασπία ώς τη Βαλτική) και την καταβολή 6 εκατ. χρυσών γερμανικών μάρκων. Ο Λένιν έστειλε στο Μπρεστ τον Σοκόλνικοφ (μελλοντικό θύμα των δικών της Μόσχας το 1939) να υπογράψει. Με τις τερατώδεις παραχωρήσεις κατάφερε πάντως να δοξαστεί ως ειρηνοποιός και να στραφεί στην ανάπτυξη των κολχόζ με μαζικές εκτελέσεις.
Ακόμη και αν ο κ. Φίλης έχει την εντύπωση πως ο «συμβιβασμός» του Λένιν άφησε τους Γερμανούς να μακελεύονται με Γάλλους κι Αγγλους στο Δυτικό μέτωπο, ενόσω θεμελίωνε την ιδεώδη κομμουνιστική κοινωνία (τότε ήταν που μετονόμασε σε «κομισάριους» τους «υπουργούς» και το «σοσιαλδημοκρατικό κόμμα των εργατών» σε «κομμουνιστικό»), δεν ξέρω αν ευστοχεί στο παράδειγμά του. Εάν έκανε μαύρο χιούμορ, υπαινισσόμενος πως οι συμβιβασμοί οδηγούν σε ταπεινώσεις, δεν το έδειξε διόλου. Τέλος, εάν εννοούσε πως χάρη σ’ αυτόν τον συμβιβασμό ο Λένιν οικοδόμησε τη δικτατορία του προλεταριάτου, το παράδειγμα γίνεται ανατριχιαστικό. Τι μας λέει; Οτι οι αριστεροί συμβιβασμοί μπορεί και να ανοίγουν τον δρόμο για την οικοδόμηση μιας λαϊκής δημοκρατίας;
Υπερβολική εικασία, αλλά εάν κρίνει κανείς από την «αυτοδιαχειριζόμενη» ΕΡΤ 3, κάτι τέτοιο συνάγεται. Οικοδεσπότες και καλεσμένοι, εκεί, κινούνται μόνο αριστερότερα του ΣΥΡΙΖΑ και τα θέματα αφορούν συνήθως τα προσόντα της άμεσης δημοκρατίας ή της κεντρικά σχεδιασμένης παραγωγής! Τα εξαγορασμένα ΜΜΕ της κεφαλαιοκρατίας παρουσιάζουν πρόσωπα και απόψεις όλου του πολιτικού φάσματος. Στην κατειλημμένη ΕΡΤ 3 δεν πέτυχα ποτέ διαφωνούντα. Ισως γιατί και ο «μετρ των συμβιβασμών», ο Λένιν, κατήγγελλε την τσαρική λογοκρισία ως «φεουδαρχική» και ως «ασιατική», ώσπου να πάρει την εξουσία. Αμέσως μετά απαγόρευσε τα αστικά έντυπα, χαρακτηρίζοντάς τα: «αντεπαναστατικά όπλα, όχι λιγότερο επικίνδυνα από τις βόμβες ή τα πολυβόλα».
Κύριο κριτήριο του Λένιν, όταν εγκωμίαζε τη δική του λογοκρισία, ήταν η επίτευξη «πλήρους ενότητας λαού και κόμματος». Για «μέγιστη ενότητα λαού και κυβέρνησης», μ’ ένα 80% λαϊκής εμπιστοσύνης ως προς την τήρηση προεκλογικών υποσχέσεων, μίλησε και ο πρωθυπουργός στη συνάντησή του με τον Μίκη Θεοδωράκη. Τη «μυστηριακή ενότητα λαού και άρχοντα» πρόβαλλε και ο Τσάρος Νικόλαος β΄ μέχρι τον Φεβρουάριο του 1917, αρνούμενος να καταστήσει συνταγματική τη μοναρχία του. Κι ας μην ξεχνάμε ότι το καθεστώς Τσαουσέσκου έφτασε κάποτε αυτή την «ενότητα» σε ποσοστό 99%.
Τελικά, η μεγάλη διαφορά δεξιών – αριστερών ίσως να συνοψίζεται στο ότι: οι δεξιοί επιζητούν την εξουσία για όσα κέρδη μπορεί να τους αποφέρει, γι’ αυτό και συχνά γίνονται κλέφτες όταν κυβερνούν, ενώ οι αριστεροί επιζητούν την εξουσία για την ίδια την ηδονή της άσκησής της, γι’ αυτό όπου κυβέρνησαν κατέληξαν τύραννοι. Δεν κατευθυνόμαστε προς τυραννία, ασφαλώς. Αν και το ύφος της κυρίας προέδρου της Βουλής δεν επιτρέπει υψηλή βεβαιότητα περί αυτού.
* Ο κ. Πέτρος Μαρτινίδης είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ και συγγραφέας.