Οταν δηλώνεις ότι το κράτος είναι χρεοκοπημένο και αναπνέει μέσω του μηχανισμού έκτακτης χρηματοδότησης (ELA), διά του οποίου οι τράπεζες εμμέσως το χρηματοδοτούν αγοράζοντας έντοκα, αυτό που πραγματικά κάνεις είναι να δίνεις τον ορισμό της νομισματικής χρηματοδότησης κρατικών ελλειμμάτων (που ρητά απαγορεύεται…) και το ισχυρότερο επιχείρημα στον πρόεδρο της γερμανικής κεντρικής τράπεζας, κ. Βάιντμαν, να θέσει βέτο. Οπως κι έκανε. Η αμετροέπεια δυσκολεύει τα πράγματα. Οπως, όταν, π.χ., υπαινίσσεσαι ότι θα βρεις κάποιο δευτερεύον αγαθό να αυξήσεις τον συντελεστή ΦΠΑ, για να ξεγελάσεις τους εταίρους. Οταν βαφτίζεις τα 700 εκατ. που μπήκαν στις τράπεζες για να πληρωθούν οι συντάξεις την επομένη, σε… αύξηση καταθέσεων. Οταν, πάλι, ισχυρίζεσαι ότι οι ασάφειες της συμφωνίας βολεύουν τον… Σόιμπλε, να τον διευκολύνουν να περάσει τη συμφωνία από τη γερμανική Βουλή – την ώρα, μάλιστα, που εκείνη συνεδρίαζε για να ψηφίσει τη συμφωνία.
Χρειάζεται κάποια αίσθηση του μέτρου ή, έστω, κάποιων ορίων. Πολύ περισσότερο γιατί, πρώτον, τα πράγματα είναι εξαιρετικά δύσκολα και, δεύτερον, η χώρα δεν έχει πολυτέλεια χρόνου.
Είναι, ασφαλώς, πολύ θετικό ότι επιτεύχθηκε συμφωνία – χάρη και στις προσωπικές παρεμβάσεις του πρωθυπουργού, σε κρίσιμες ώρες. Απετράπησαν η επιβολή μέτρων ελέγχου στην κίνηση κεφαλαίων και η μετωπική καταστροφική σύγκρουση με το παγόβουνο του ευρωπαϊκού και δη του γερμανικού νεοσυντηρητισμού – με ό,τι θα συνεπαγόταν για τους θεσμούς της δημοκρατίας και την πορεία της χώρας. Και έγινε κατορθωτή ενώ η Ελλάδα βρισκόταν (και βρίσκεται…) σε καθεστώς παγίδευσης: Με λογιστικά πλεονάσματα ενός διαλυμένου κράτους, αδυναμία προσφυγής στις αγορές μετά από διαδοχικά και εικονικά success stories, ασφυκτικά χρονικά περιθώρια. Αλλά η συμφωνία δεν είναι παρά ένα πλαίσιο, ένα σύνολο θεματικών τίτλων και ασαφειών, επιμελώς γραμμένων στη γλώσσα της Ευρωζώνης. Οι ασάφειες δεν είναι «επίτευγμα», είναι πεδία της διαπραγμάτευσης που μόλις άνοιξε και θα είναι επίπονη, περίπλοκη, με μικρά σκαλοπάτια ευκαιρίας να διακρίνονται στις ανηφορικές και δύσβατες ατραπούς.
Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Η χώρα κέρδισε λίγο χρόνο, δεν κέρδισε, προσώρας, οξυγόνο. Τον Μάρτιο, αρχής γενομένης από την εβδομάδα που αρχίζει, το ελληνικό κράτος έχει 7,27 δισ. ευρώ υποχρεώσεις. Από αυτά, τα 1,6 δισ. είναι για πληρωμή δόσης στο ΔΝΤ – σε σύνολο 9,3 δισ. που πρέπει να του πληρώσουμε μέχρι το τέλος έτους. Περίπτωση να αναβληθεί η πληρωμή κάποιας δόσης δεν υπάρχει. Χρειαζόμαστε 4,6 δισ. ευρώ επιπλέον για την ανανέωση εντόκων γραμματίων του Δημοσίου, που λήγουν αυτόν τον μήνα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν θα δώσει άδεια στις ελληνικές τράπεζες να αυξήσουν το όριο των αγορών εντόκων, πλην αν η Ευρωζώνη λάβει ρητή διασφάλιση ότι αυτά τα έντοκα θα αποπληρωθούν ό,τι κι αν γίνει. Αυτή η διασφάλιση θα δοθεί, με προϋποθέσεις που δεν θα είναι ασαφείς, αλλά συγκεκριμένες. Δει δη χρημάτων, κι αυτό θα είναι διαρκώς πάνω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Στην κατάληξη των διαπραγματεύσεων, θα βαρύνει το κυβερνητικό έργο που θα έχει παραχθεί. Είναι δεδομένο (κι όποιος δεν το έχει καταλάβει, ζημιά κάνει…) ότι και η νέα διαχείριση της χώρας θα συνδιαμορφώνεται με τους Ευρωπαίους εταίρους και ΔΝΤ. Είναι άνευ ουσίας η συζήτηση αν υπάρχει ή δεν υπάρχει Μνημόνιο ή αν υπάρχει ή δεν υπάρχει επιτήρηση – υπάρχουν και θα υπάρχουν και τα δύο, το θέμα είναι ποια πολιτική θα υποστηρίζουν. Ουσία είναι, η χώρα να αρχίσει να κυβερνιέται. Χρειάζονται πολλά, τρία ίσως είναι τα στοιχειώδη: (α) Επεξεργασία πολιτικών, ταχύτατα αλλά με επάρκεια. Δημιουργούν εύλογες απορίες όσα κυκλοφορούν περί χαρίσματος έως και του μισού μιας αρχικής οφειλής στο Δημόσιο ή οι σκέψεις να απαλλαγούν οι μέτοχοι των τραπεζών και να φορτωθούν στον φορολογούμενο πολίτη τα βάρη των «κόκκινων» δανείων. (β) Αξιοκρατική στελέχωση της διακυβέρνησης. Οχι, βέβαια, με αποτυχόντες πολιτικούς που, ίσως, δεν έχουν εργαστεί ποτέ και γενικούς γραμματείς που δεν έτυχε να διοικήσουν ούτε μια ομάδα 10 ανθρώπων. (γ) Τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου να ασπάζονται τις πολιτικές που αναλαμβάνουν να ασκήσουν, να έχουν την ικανότητα συλλογής και αφομοίωσης καινοτόμων ιδεών προς τούτο. Και να κάθονται στην υπουργική καρέκλα για να εργαστούν, όχι για να παραχωρούν επί παντός επιστητού συνεντεύξεις στα κανάλια.
H διαπραγμάτευση πρέπει να κλείσει σύντομα, να μην εξαντληθεί το 4μηνο. Γιατί η οικονομία θα υποφέρει από μια τόσο παρατεταμένη διαπραγμάτευση, με τα «πάνω» και τα «κάτω» της. Και οι άνεργοι θα υποφέρουν ακόμη περισσότερο.