Οι πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Παιδείας, Αριστείδη Μπαλτά, στους πανεπιστημιακούς και τους προέδρους των ΤΕΙ, ότι είναι απαραίτητη η αναδιάταξη του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, επιβεβαιώνουν όλους εκείνους που εδώ και καιρό έκαναν λόγο για επιβεβλημένη «Αθηνά 2». Κονδύλια δεν υπάρχουν και τα ΑΕΙ έχουν χάσει, κατά περίπτωση, έως και το 70% της κρατικής χρηματοδότησής τους σε σύγκριση με τα προ οικονομικής κρίσης επίπεδα. Και επειδή πλέον δεν είναι εύκολη η αναζήτηση χορηγιών και πόρων από επιχειρήσεις και ιδιωτικούς φορείς (τουλάχιστον για τα μικρότερα πανεπιστήμια και ΤΕΙ), ο… μπαλτάς θεωρείται βέβαιος. Η Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ), στην ετήσια έκθεσή της το 2014, ζήτησε μια νέα «Αθηνά», όπως ονομάστηκε το σχέδιο αναδιάρθρωσης του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο οποίο προχώρησε μέσα στο 2013 το υπουργείο Παιδείας, επί υπουργίας Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου. Ομως, η απάντηση του κ. Μπαλτά προς τους συναδέλφους του πανεπιστημιακούς –«Ναι, αλλά θα την κάνετε εσείς», στην ερώτηση εάν «μιλάμε για μια νέα “Αθηνά”;»– αποτελεί κακή αφετηρία, εάν επιθυμούμε σοβαρά αποτελέσματα.
Τρεις δεκαετίες μετά την απαρχή της περίφημης διεύρυνσης της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, και η χώρα διαθέτει 19 πανεπιστήμια, ενώ κάθε διοικητική Περιφέρεια διαθέτει και από τουλάχιστον ένα ΤΕΙ. Ωστόσο, η «Αθηνά» επί Αρβανιτόπουλου, ουσιαστικά, ελάχιστα προσέφερε. Τμήματα ΤΕΙ δεν καταργήθηκαν όπως θα έπρεπε λόγω της υποστελέχωσης, αλλά μετατράπηκαν σε εισαγωγικές κατευθύνσεις, με αποτέλεσμα σήμερα να διατηρούν τον ίδιο αριθμό εισακτέων και, κατά συνέπεια, να απαιτούν τις ίδιες δαπάνες. Σήμερα, συνολικά 49 τμήματα –εκ των οποίων οκτώ πανεπιστημίων και 41 ΤΕΙ– διαθέτουν λιγότερους από εννέα μόνιμους καθηγητές, και άρα δεν είναι αυτοδύναμα με ακαδημαϊκούς όρους, ενώ έξι από αυτά δεν έχουν ούτε έναν μόνιμο διδάσκοντα. Επίσης, την ίδια στιγμή που όλοι επέκριναν τη διασπορά των Τμημάτων σε διάφορες –συνολικά 65– πόλεις προ 2013, από τον νέο ακαδημαϊκό χάρτη του 2014 σβήστηκαν μόνο 12 πόλεις. Ετσι, παρά την «Αθηνά 1», η χώρα συνεχίζει να λειτουργεί «κούφια» Τμήματα, να σπουδάζει φοιτητές και να παράγει ανέργους, οι οποίοι πλέον καθίστανται δυνάμει μετανάστες του εξωτερικού, είτε προς αναζήτηση καλύτερων σπουδών είτε δουλειάς.
Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι οι διδάσκοντες στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ να αυτοκαταργηθούν, όπως ζήτησε επί της ουσίας ο κ. Μπαλτάς –κάτι που άλλωστε δεν μπορούν να κάνουν. Ούτε τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ έχουν δικαιοδοσία να σχεδιάσουν την αναπτυξιακή στρατηγική για τη χώρα υπηρετώντας το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Η κυβέρνηση έχοντας την πολιτική ευθύνη και, απαντώντας στο ερώτημα εάν η Ελλάδα χρειάζεται τριτοβάθμια τεχνολογική εκπαίδευση, οφείλει να ορίσει τα ακαδημαϊκά –και μόνον– κριτήρια για μια «Αθηνά 2».
Υστερα από πέντε χρόνια οξύτατης κρίσης, με την κοινωνία κουρασμένη από τα μεγάλα λόγια περί ελπίδας και ανάκαμψης, το μόνο που δεν χρειάζονται τα ΤΕΙ και οι τοπικές κοινωνίες είναι να αρχίσουν ένα νέο… μαλλιοτράβηγμα για το ποιο ίδρυμα θα επιβιώσει και σε ποια πόλη.