Η θέση την οποία κατέχει κάποιος στο σύστημα της εξουσίας, καθώς και η απόστασή του από τη δημοσιότητα, συνήθως δημιουργεί έναν μύθο γύρω από το πρόσωπο αυτό. Τις πρώτες ημέρες της κυβέρνησης ΓΑΠ το 2009, για να δώσω ένα παράδειγμα, είχα μια συζήτηση με βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας. σχετικά με τις προοπτικές τής τότε νέας κυβέρνησης. Αφού κάναμε την ανάλυση της κατάστασης και συμφωνήσαμε ως προς τα προβλήματα της διακυβέρνησης, ο συνομιλητής μου (ο οποίος, σημειωτέον, διακρίνεται για το χιούμορ του) μου είπε: «Ναι, αλλά ο ΓΑΠ έχει δίπλα του τον Γερουλάνο». Οχι, δεν έκανε χιούμορ· απλώς, όπως και πολλοί άλλοι, δεν ήξερε τίποτε για το πρόσωπο στο οποίο αναφερόταν, εκτός από τις φήμες που είχε παραγάγει η εγγύτητά του στον τότε πρωθυπουργό.
Αντιστρόφως, η δημοσιότητα καταστρέφει τον μύθο. Ο Μάικλ Λιούις αναφέρει ένα έξοχο παράδειγμα, στο βιβλίο του για την κρίση στην Ευρώπη. Περιγράφει πώς ξέσπασε το bank run και κατέρρευσαν οι τράπεζες μόλις ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας εμφανίσθηκε από την τηλεόραση για να καθησυχάσει τους καταθέτες. Οι Ιρλανδοί είδαν τότε ότι ο πανίσχυρος άνθρωπος που είχε την ευθύνη για τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος στη χώρα τους (δεν θυμάμαι το όνομά του) ήταν στην πραγματικότητα ένα άχρωμο και αδιάφορο γεροντάκι, χωρίς ίχνος πυγμής και αποφασιστικότητας. Αρχισαν, λοιπόν, να τρέχουν στις τράπεζες.
Ανάλογο είναι αυτό που συμβαίνει εδώ τις τελευταίες ημέρες με τις αλλεπάλληλες εμφανίσεις του Αλέκου Φλαμπουράρη. Για όσους δεν τον ήξεραν από το παρελθόν, η τοποθέτησή του στη θέση του στενότερου συνεργάτη του Αλέξη Τσίπρα δημιούργησε μια αχλή μυστηρίου γύρω από τον Αλ. Φλαμπουράρη. Αφού ο Τσίπρας τον ανέσυρε από τα αζήτητα για να τον έχει δίπλα του, έλεγαν, δεν μπορεί παρά να έχει ικανότητες που είναι απαραίτητες στον πρωθυπουργό. Ετσι έλεγαν, βασιζόμενοι στην εσφαλμένη πεποίθηση ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη λογική για να παίρνουν τις αποφάσεις τους. Αυτά, ώσπου είδαν τον Αλέκο Φλαμπουράρη στην τηλεόραση.
Τι είδαν ακριβώς; Εναν άνθρωπο ο οποίος νομίζει ότι οι επενδύσεις θα έλθουν αν τις καλέσει (λέγοντάς τους, υποθέτω: «ελάτε επενδύσεις, τώρα!»), ο οποίος δεν έχει αντίληψη του χρόνου («τι θα πει χάσαμε χρόνο; Δεν καταλαβαίνω»―το είπε στην τελευταία συνέντευξή του) και ο οποίος έχει, στην καλύτερη περίπτωση, μια συγκεχυμένη γνώση των βασικών γεγονότων της Ιστορίας της Ευρώπης («οι Πολωνοί ήταν σύμμαχοι των Γερμανών στον πόλεμο»―το είπε και αυτό). Είδαν, εν ολίγοις, έναν συμπαθητικό και ήπιο άνθρωπο, ο οποίος όμως σου προκαλεί επιφυλάξεις όταν τον σκέπτεσαι ως υπουργό και μάλιστα σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο όσο η τρέχουσα. Είδαν αυτό που έβλεπαν χρόνια οι φίλοι του και για το οποίο τον έλεγαν πάντα «ο καημένος ο Αλέκος».
Ηταν, είναι, θα είναι
Κάπου στα μικρά των εφημερίδων διάβασα ότι ο υπουργός Εξωτερικών έπαυσε τον Γ. Χατζημαρκάκη από τη θέση του πρέσβη εκ προσωπικοτήτων, στην οποία τον είχε τοποθετήσει ο Ευάγγελος ο Βενιζέλος. Η κωμική και συνάμα τραγική λεπτομέρεια της υπόθεσης, την οποία ώς τώρα αγνοούσα, ήταν ότι ο Γ. Χατζημαρκάκης είχε ως πεδίο ευθύνης τη βελτίωση… των ελληνογερμανικών σχέσεων. Πραγματικά ιδιοφυές από την πλευρά εκείνου που τον επέλεξε! Επέλεξε, δηλαδή, για τη βελτίωση των ελληνογερμανικών σχέσεων έναν άνθρωπο ο οποίος ατιμάστηκε και εγκατέλειψε την πολιτική στη Γερμανία, επειδή απεδείχθη ότι το διδακτορικό του ήταν πλαστό. Για φαντάσου! Κι εγώ ο αφελής που νόμιζα ότι τον επέλεξαν για τις ψήφους του στα Χανιά. Αυτή όμως ήταν, αυτή είναι και θα είναι η Ελλάδα. (Η «αιώνια Ελλάδα», εν αντιθέσει με «τον περαστικούλη κ. Ντάισελμπλουμ», όπως είπε χθες ο αντιπρόεδρος Μπαλάφας…)
532 μ.Χ.
Οι χουλιγκάνοι της ΑΕΚ, οι χουλιγκάνοι του ΠΑΟ, οι χουλιγκάνοι που μουτζούρωσαν το Μετσόβιο, όλοι αυτοί είναι το ίδιο, ανεξαρτήτως θρησκείας και τεχνοτροπίας των γκραφίτι. Κομπλεξικοί και βαθύτατα αντικοινωνικοί, ικανοποιούνται όταν «τη σπάνε» στους άλλους. Γι’ αυτό δεν τους εμπόδισε, προχθές στο ματς της ΑΕΚ με τον ΟΣΦΠ, η παρουσία χιλιάδων φιλάθλων. Αντιθέτως, η παρουσία του κόσμου ήταν το κίνητρο που τους ώθησε στις πράξεις για τις οποίες θα την πληρώσουν όλοι οι άλλοι, εκτός φυσικά από τους ίδιους… Εδώ όμως, η έμπνευση με εγκαταλείπει. Ομολογουμένως δεν έχω άλλη σχέση με το ποδόσφαιρο, εκτός από την απέχθεια για τους χουλιγκάνους. Και είναι τόσο μεγάλη αυτή η απέχθεια, ώστε κάθε φορά που προσπαθώ να γράψω κάτι για το θέμα, το μυαλό μου σταματά σε ένα ιστορικό γεγονός: Ιανουάριος του 532 μ.Χ. στο Ιπποδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, όταν ο Βελισσάριος και ο Μούνδος έλυσαν το θέμα μια και καλή…