Για εκείνους που δεν είναι απόλυτα εξοικειωμένοι με τον κόσμο των κρατικών ομολόγων μπορεί να εκπλαγούν εάν μάθουν πως οι εποπτικές αρχές των χρηματοοικονομικών αγορών εξακολουθούν να θεωρούν πως οι τίτλοι αυτοί δεν φέρουν κανέναν επενδυτικό κίνδυνο.
Οταν μια τράπεζα δανείζει σε μια εταιρεία, απαιτείται να έχει αρκετά κεφάλαια ώστε να απορροφήσει πιθανές ζημίες. Οταν μια τράπεζα δανείζει σε μια χώρα, ωστόσο, δεν υπάρχει καμία τέτοια πρόβλεψη. Τα κρατικά ομόλογα δεν έχουν κανέναν επενδυτικό κίνδυνο, όπως αναφέρουν οι ρυθμιστικές αρχές, αγνοώντας μια ιστορία ολόκληρων αιώνων με χρεοκοπίες χωρών.
Αυτό είναι, ξεκάθαρα, παράλογο. Παρόλα αυτά καλλιεργείται μια έντονη τάση στην Ευρώπη να ληφθούν μέτρα για την προστασία των τραπεζών ως προς τυχόν απώλειες από κρατικά ομόλογα. Και εάν οι τράπεζες που έχουν επενδύσει σε κρατικά ομόλογα αναγκαστούν να εξασφαλίσουν πρόσθετα κεφάλαια για να είναι καλυμμένες από τον κίνδυνο μιας εθνικής χρεοκοπίας τότε, πιθανώς, να αποφασίσουν να περιορίσουν αυτές τις τοποθετήσεις. Δηλαδή μπορεί να πουλήσουν κρατικά ομόλογα της Ευρωζώνης στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), διευκολύνοντάς την στην υλοποίηση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης για αγορές τίτλων 60 δισ. ευρώ ανά μήνα.
Σε ομιλία που έδωσε αυτόν τον μήνα, ο Αντρέας Ντομπρέτ, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της γερμανικής κεντρικής τράπεζας, άσκησε κριτική στο υφιστάμενο σύστημα που αξιολογεί τα κρατικά ομόλογα ως επενδύσεις με μηδενικό κίνδυνο. «Θα πρέπει να αναθεωρήσουμε την υπόθεση πως τα δάνεια σε κυβερνήσεις δεν εμπεριέχουν κανέναν κίνδυνο. Οι τράπεζες θα ήταν ακόμη πιο φερέγγυες και ισχυρές εάν ήταν καλυμμένες με πρόσθετα κεφάλαια για να είναι θωρακισμένες από τον κίνδυνο μιας εθνικής χρεοκοπίας» ανέφερε ο κ. Ντομπρέτ στη ομιλία του. Τόσο ο ίδιος, όσο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου (ESRB) εστίασαν τον παράγοντα συσσώρευσης των ομολόγων μιας συγκεκριμένης χώρας στους ισολογισμούς μιας τράπεζας.
Η μεταρρύθμιση αυτού του παράλογου συστήματος καθυστερεί διότι, όπως φαίνεται, οι κυβερνήσεις απολαμβάνουν να κρατούν αιχμαλώτους στις αγορές των κρατικών τους ομολόγων ακόμη και εάν αυτό αυξάνει τον επενδυτικό κίνδυνο του χρέους τους. Με εκκίνηση, ωστόσο, του προγράμματος αγοράς κρατικών ομολόγων και άλλων τίτλων 1,1 τρισ. ευρώ, ίσως, να είναι η κατάλληλη ευκαιρία για μεταρρύθμιση.
Μια από τις βασικές ανησυχίες για την επιτυχή ολοκλήρωση των αγορών κρατικών ομολόγων είναι ότι η απροθυμία των τραπεζών να πουλήσουν αρκετούς τίτλους για να επιτύχει η ΕΚΤ τους στόχους του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης. Θεωρητικά, η ΕΚΤ οφείλει να αγοράζει τίτλους, ως επί το πλείστον κρατικά ομόλογα, 60 δισ. ευρώ τον μήνα. Με αρνητικές αποδόσεις στις αγορές κρατικού χρέους της Ευρωζώνης και τις φτωχές ακόμη προοπτικές επενδύσεων σε εταιρικούς τίτλους, δεν υπάρχουν πολλές επιλογές για να επενδύσει κανείς τα χρήματα που θα λάβει από την ΕΚΤ εάν της πουλήσει κρατικά ομόλογα.
Είναι ένας κόσμος παραλογισμού όταν μια κεντρική τράπεζα χαράσσει πολιτικές που απαξιώνουν τα κρατικά ομόλογα. Σε αυτόν τον κόσμο ελλοχεύουν κίνδυνοι, επίσης, όταν μια τράπεζα συσσωρεύει στους ισολογισμούς της τα χρέη του κράτους της.
Τελικά, η αντίληψη πως τα κρατικά ομόλογα δεν εμπεριέχουν κανέναν επενδυτικό κίνδυνο είναι πεπερασμένη.