Ο μνημειώδης βανδαλισμός του Πολυτεχνείου έφερε με θεαματικό τρόπο στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας το θέμα των γκράφιτι στην Αθήνα. Και πριν πέσει το φως μόλις την πρώτη ημέρα της επιχείρησης αποκατάστασης στην οδό Πατησίων, ένα νέο σοβαρό κρούσμα βαρβαρότητας, ευτυχώς μικρότερης κλίμακας, σημειώθηκε στον βυζαντινό ναό της Καπνικαρέας: άγνωστοι ενημερώνουν τους περαστικούς της πολυσύχναστης οδού Ερμού ότι σε λίγες εβδομάδες διοργανώνουν πορεία για άγνωστο θέμα γράφοντας με σπρέι πάνω σε πέτρες που μετρούν σχεδόν 1.000 χρόνια ζωής.
Αν θα πρέπει να επιλέξω, το θέαμα της «γραμμένης» Καπνικαρέας μού φαίνεται ακόμα πιο βάναυσο και σίγουρα περισσότερο οδυνηρό: αν η βεβήλωση του Πολυτεχνείου εμπεριέχει (ας πούμε) έναν αόρατο συμβολισμό, τι σκέψεις τροφοδοτεί η ιδέα ότι ένας ή περισσότεροι νέοι άνθρωποι έφτασαν στο σημείο να γράψουν σε έναν από τους σημαντικότερους βυζαντινούς ναούς της Αθήνας σαν να επρόκειτο για τοίχο σε μάντρα συνεργείου ή σε κάποιο συνοικιακό γήπεδο;
Προσπαθώ να φανταστώ τα θεωρητικά στάδια που φυσιολογικά παρεμβάλλονται ανάμεσα σε μια παροδική σκέψη της στιγμής και στην υλοποίησή της σαν μικρά κύματα που δεν βρήκαν κανένα απολύτως εμπόδιο. Το «γιατί» δεν βρήκαν εμπόδιο είναι αντικείμενο μιας φιλόδοξης κοινωνιολογικής μελέτης που δεν την έχουμε πρόχειρη σήμερα. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η κατακλυσμιαία εξάπλωση του γκράφιτι στην Αθήνα σε συνδυασμό με την απόλυτη αδυναμία της θεσμικής έκφρασης της κοινωνίας να θέσει ελάχιστα όρια σε μια παράνομη, από τη φύση της, δραστηριότητα δίνει ανάγλυφα ακόμα ένα μέτρο της ελληνικής αποτυχίας σε πολλά επίπεδα (εκπαίδευση, προστασία δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας κ.ά).
Και καθώς στην Ελλάδα πολύτιμη ενέργεια κατασπαταλιέται στη λάθος κατεύθυνση, έτσι και στο θέμα του γκράφιτι η σιωπηλή αποδοχή του φαινομένου δεν είναι άσχετη από την επιθυμία μας περισσότερο να «εξηγήσουμε» αλλά όχι να δράσουμε. Οταν τα γκράφιτι έχουν φτάσει στους αρχαιολογικούς χώρους και σε βυζαντινές εκκλησίες με ιστορία δέκα αιώνων, υπάρχουν πια πολύ λίγα για να «εξηγήσεις».
Και το «μπαλάκι» πέφτει μοιραία στην άλλη πλευρά: όσοι «γράφουν» παίρνουν αυτομάτως το ρίσκο μιας παράνομης ενέργειας. Θα φτάναμε στο σημείο να πούμε ότι είναι σχεδόν προσβλητική για τους πολιτικά συνειδητοποιημένους «καλλιτέχνες του δρόμου» η πλήρης ελευθερία με την οποία τους έχει περιβάλει το ελληνικό κράτος.
Τα γρήγορα αντανακλαστικά που επέδειξαν οι θεσμικοί του φορείς στην περίπτωση του Πολυτεχνείου (εν μέρει, ίσως και εξαιτίας της μεγάλης αρνητικής δημοσιότητας που έλαβε το θέμα) είναι ένα από τα εργαλεία που έχουμε στα χέρια μας αν δεν θέλουμε να δούμε μια μέρα γκράφιτι και στον Παρθενώνα. Δεν υπάρχει λόγος υπεραισιοδοξίας αλλά ίσως η κραυγαλέα παρέμβαση στην οδό Στουρνάρη να σηματοδοτήσει μια αλλαγή στο πώς σκεφτόμαστε για το γκράφιτι στην Ελλάδα.